Stare mapy kolejowe

Zdjęcie: Okładka mapy kolejowej Polski, 1938

Pora się cofnąć w czasie i zobaczyć jak wyglądała sieć kolejowa w Europie i Polsce wiele, wiele lat temu.

Prezentowane poniżej mapy pochodzą z cyfrowych zbiorów polskich bibliotek i są w domenie publicznej. Profesjonalne zeskanowanie oznacza (a) świetną jakość (b) ogromny rozmiar tych skanów, więc na tym blogu są tylko miniaturki albo fragmenty, a skany w pełnej rozdzielczości (i załączniki do niektórych map) są podlinkowane (uwaga: niektóre z tych linków mogą nie działać na telefonach).

Zaczynamy od Europy środkowej z roku 1862. Skądinąd „Europa środkowa” to na tej mapie pojęcie dość elastyczne: od Belfastu na północnym zachodzie, do Konstantynopola na południowym wschodzie. Aha, i pozostało wstawka z okolicami Moskwy…. Tu jest link do pełnego skanu (25 MB), a miniaturka (1280×900 px) jest poniżej.

Szybko przewijamy jakieś 60 lat do przodu i oto mapa Europy środkowej z roku 1924 (link do pełnej wersji: 7 MB). Bardzo wyraźnie na terytorium Polski widać granicę między byłym zaborem niemieckim a rosyjskim (i do pewnego stopnia austriackim).

Obejrzyjmy dokładniej kolejową mapę Polski z tego samego okresu (1922). Pełna wersja jest tutaj (60 MB), natomiast poniżej jest miniaturka i fragment pełnej mapy: okolice Przemyśla i Lwowa.Ciekawostką w płn-wsch kącie pełnej mapy jest linia demarkacyjna między Polską a Litwą wyznaczająca obszar neutralny: granica między tymi państwami została ostatecznie wytyczona dopiero w 1923 roku.

Na mapie kolejowej Polski z 1938 roku (38 MB) już jest bezpośrednie połączenie Warszawy z Krakowem przez Warkę, Radom, Kielce, Miechów (otwarte w 1934) oraz magistrala węglowa ze Śląska do Gdyni, zbudowana w latach 1926–1933 we współpracy z Francją. Tę magistralę otwarto, by uniknąć tranzytu przez niemiecki Śląsk oraz przez Wolne Miasto Gdańsk (WMG). Mapa zawiera też wstawki z dokładniejszymi planami węzłów lwowskiego, toruńskiego i warszawskiego oraz polskiej części zagłębia węglowego, a także obszaru WMG gdzie koleje normalnotorowe były pod zarządem PKP. Jest też spis wszystkich stacji i przystanków (zip; 15,6 MB).

No i najnowsza ze starych map: Polska 1946 (66 MB), miniaturka jest poniżej. Jest też spis stacji (zip; 15,5 MB)

Mapa ta jest interesująca z kilku powodów. Po pierwsze, na terenie byłych Prus Wschodnich są jeszcze niemieckie lub polskie nazwy miejscowości, choćby na terenach już wtedy należących do ZSRR. Po drugie, granice Polski są sprzed korekt z lat 1951-1958, co widać na poniższych fragmentach mapy.

Stacja Tkacze to obecny (od 1958 roku) Harrachov w Czechach. Pisarzewiec to w tej chwili Szklarska Poręba. Stacja Jóźwin to w tej chwili Szklarska Poręba Huta. Jakuszec to w tej chwili graniczna stacja Szklarska Poręba Jakuszyce.

Na poniższym fragmencie pokazującym część byłych Prus Wschodnich, nazwy prawie wszystkich miejscowości są polskie albo niemieckie, sprzed drugiej wojny, choćby na terytorium ówczesnego ZSRR. Na przykład: Królewiec, Insterburg, Święta Siekierka – w tej chwili Kalingrad, Czerniachowsk, Mamonowo.

W 1951 roku Polska odstąpiła Związkowi Radzieckiemu część ówczesnego województwa lubelskiego z miejscowościami Bełz (obecnie Белз), Uhnów (Угнів), Krystynopol (Червоноград), wraz z linią kolejową Rawa Ruska – Krystynopol. Jako rekompensatę ZSRR przekazał Polsce położony na prawym brzegu Sanu fragment ówczesnego ukraińskiego obwodu drohobyckiego: miasto Ustrzyki Dolne (Устрики Долішні) oraz wsie: Czarna (Чорна), Lutowiska (Лютовиска/Шевченко), Krościenko (Коростенко), Bandrów Narodowy (Бандрів), Bystre (Быстре) i Liskowate (Ліскувате).

---

A na zakończenie podziękowania dla współblogerki o ksywce agnecha, dzięki której w końcu wykopałem spod (wirtualnego) łóżka materiały do tego postu i opublikowałem je.