Sprzątaczka rozpoznała w nowym szefie firmy swojego dawnego szkolnego przyjaciela, którego kiedyś wspierała w fizyce

— Mamo, moje trampki kompletnie się rozpadły! — Michał stał w progu, nieśmiało poprawiając rękaw koszulki.

— Co to „rozpadły się”? Kupiliśmy je dopiero dwa miesiące temu!

Marta prawie upuściła ściereczkę. O rany, tego naprawdę nie potrzebowała. Tydzień do wypłaty, a w portfelu nic nie słychać.

— Nie mam innych — warknął syn. — Noszę je codziennie.

— Pewnie znowu piłkę kopiesz? — próbowała zachować spokój Marta, choć w środku gotowała się jak w czajniku.

Michał zrzucił nos i odwrócił wzrok. Zosia — młodsza siostra, nieustanna obrończyni brata — wtrąciła się:

— Mamo, co jest? Chłopcy zawsze grają w piłkę! Czy nasze mają teraz siedzieć na ławce?

Marta opadła ciężko na krzesło. Córeczko, gdybyś tylko wiedziała, jak bardzo chciałabym płakać…

— Rozumiem, kochanie. Ale musisz też zrozumieć mnie: fabryka zamknięta, tata… tata przestał płacić alimenty. Skąd mam wziąć pieniądze na nowe trampki?

— Co to ma do nas wspólnego?! — wybuchł Michał. — Nie powinniście nas mieć, jak tak nas traktujecie!

Podskoczył i wybiegł, huknął drzwiami. Marta siedziała, patrząc w dal. Chciała płakać, aż bolało, ale łzy wypadają dopiero nocą, kiedy dzieci już śpią. Teraz nie ma czasu. Za parę godzin musi iść do pracy.

Praca… Pracowała w zakładzie w Łodzi już dziesięć lat, choćby była brygadzistą. Potem — bum! — zamknięto fabrykę. Mieli nadzieję, iż to chwilowe, ale los się nie uśmiechnął. Ktoś kupił zakład, a teraz zatrudnia głównie ludzi z zewnątrz, przywożonych nocą autokarami.

Roman też był związany z zakładem. Po zamknięciu trochę jeździł taksówką, a potem… przypomniała sobie tamten wieczór. Pakował rzeczy do torby i rzekł:

— Marto, czasy są ciężkie… Życie przypomina wykopanie własnego grobu.

Marta najpierw się roześmiała, myśląc, iż żartuje. Zaproponowała, żeby uciekli razem w jakieś lepsze miejsce. On jednak był poważny:

— Nie, jadę sam. Nie wytrzymam już dłużej. Zaraz stracę rozum.

— A dzieci? To twoje dzieci, Romanie!

— Co mogę zrobić? Nazywaj mnie skurczybykiem, ale odchodzę. Decyzja podjęta.

I zniknął. Wtedy prawdziwy strach wbił się w serce Marty. Michał chodzi do szkoły, Zosia pozostało mała… choćby jeżeli liczyć tylko jedzenie i media, potrzebne są pieniądze. Praca w mieście jest rzadka. Są kolejki choćby po sprzątaczy, a połowa z nich ma wyższe wykształcenie.

Dwa dni włóczyła się po Warszawie — najpierw tam, gdzie obiecywali przyzwoite wynagrodzenie, potem gdzie choćby trochę płacili, a na końcu tam, gdzie nie wiedzieli, czy w ogóle zapłacą. Teraz jest mnóstwo firm, w których czekasz na wypłatę dłużej niż na nadejście drugiego przyjścia.

Na szczęście trafiła na pracę jako sprzątaczka w biurze. Biura mnożą się jak grzyby po deszczu — siedzą, przekładają papiery, a co tak naprawdę robią, nikt nie wie. Otrzymywała, oczywiście, żenująco małą pensję, ale przynajmniej coś. Mięso stało się luksusem, olej jak drobna biżuteria, ale dało się przetrwać. Gdy chodziło o buty czy ubrania… wtedy zaczęła się „pożycz i oddaj” karuzela.

Sprzedała już złoty naszyjnik i pierścionek ślubny. Nic cennego nie zostało.

— Michał! Zosiu! Wychodzę! — krzyknęła Marta.

W pokoju rozległy się niejasne szmery. Nikt nie przyszedł się pożegnać. Ach, zepsuła dzieci… Cóż, czego się spodziewać? Inne dzieci pokazują nowe gadżety, a moje noszą to, co mają.

Wyszła z domu z ciężkim sercem. Po drodze myślała o Romanie. Złożyła pozew o rozwód po jego wyjściu. I o alimenty. Ale zero. Albo nie pracuje, albo się ukrywa. Nie dostała grosza od roku.

Nie poślubiła go z miłości, a raczej dlatego, iż „czas był”. Pracował w fabryce, nie pił, był porządnym człowiekiem. Zaczęli się spotykać, a on powiedział: „Marto, po co to przedłużać? Pasujemy do siebie”. I rzeczywiście – obaj byli domatorami, nie lubili hałaśliwych firm… Kto by pomyślał, iż tak to skończy? Gdyby ktoś przewidział, nie uwierzyłaby.

W biurze od razu widać było, iż coś się stało. Dziewczyny szeptały, nikt nie pracował.

— Dlaczego takie smutne miny? — zapytała Marta.

— Marta, nie słyszałaś? Przygotowują wielką transakcję, a teraz wszystko się sypie.

— Naprawdę?

— Informacje potwierdzone. jeżeli jest tak źle, jak mówią, Paweł Wasiljewicz zostanie zwolniony. I my z nim. Nie jest głupcem — nie przyjmie winy na siebie.

Marta poczuła, jak nogi jej drżą. Cholera… właśnie chciała poprosić o zaliczkę…

— Dlaczego? — zdziwiła się Ala.

— Michał potrzebuje trampek. Zapytam o zaliczkę.

— Nie najodpowiedniejszy moment… Spróbuj. Przynajmniej dowiesz się, co i jak.

Zebrana myślą, zapukała do drzwi gabinetu szefa.

— Czy mogę wejść?

Andrzej Aleksandrowicz chciałby ją odprawić, ale rozpoznał sprzątaczkę i skinął ręką:

— Proszę wejść.

Pamiętał, iż pani HR wspominała o rozwodzie, dwóch dzieciach, głodnych. To nasuwało mu pewien pomysł…

— Dzień dobry, panie Andrzeju Aleksandrowiczu. Chciałabym z panem porozmawiać…

— Usiądź — próbował się uśmiechać.

— Dziękuję, wolisz stać. Czy mógłby pan dać mi zaliczkę? Mój syn nie ma co włożyć na nogi do szkoły…

Szef przyjrzał się jej uważnie i niespodziewanie rozpromienił się:

— Najpierw usiądź. Mam też coś do powiedzenia.

Zaczął się zastanawiać, dobierając słowa. Pieniądze były potrzebne nie tylko na trampki — to było oczywiste. Pewnie się zgodzi.

Gdyby udowodnił, iż niepowodzenie transakcji nie jest jego winą, właściciel milczałby. Ale gdyby i tak go zwolnili, rozpocząłby się audyt, a potem cała układanka ległaby na łeb na szyję. Jedynym wyjściem byłoby obarczyć główną księgową. Pracowali nad planem razem, ale on potem wprowadził zmiany, które ona nazwała „szaleństwem”. Obraźli się. I teraz nadszedł moment prawdy.

— Co trzeba zrobić? — zapytała Marta.

— Nie bój się — ostrzegł Andrzej Aleksandrowicz. — Za tę sumę zadanie nie będzie… czyste.

Marta poczuła, iż jej dłonie się pocą. Szef zauważył jej zakłopotanie i gwałtownie napisał liczbę na kartce.

To mogło zmienić ich życie: spłacić długi, ubrać dzieci, a może choćby zrobić mały remont.

— Co dokładnie mam zrobić? — ledwo wymówiła.

— Wymienić dokumenty w teczce głównej księgowej. Zawsze nosi ją przy sobie. Przynieś stare, wstaw moje.

— Czy ona… ucierpi?

— Straci pracę, oczywiście. Ale przy takim doświadczeniu znajdzie nową w tydzień. Nie martw się. Dobrze płacę. Przemyśl do wieczora. Szef przyjeżdża za dwa dni — wszystko musi być gotowe. I nie mów nikomu.

Marta wstała mechanicznie i wyszła. Koleżanki od razu otoczyły ją:

— No i? Dał ci zaliczkę?

Najpierw skinęła, potem pokręciła głową, machnęła ręką i poszła do małego pokoju.

Boże, co zrobić? Pierwszy impuls: nie! Ale jeżeli odmówię, znajdzie kogoś innego. Kto weźmie pieniądze i udaje, iż się zgadza? Niebezpieczne. Ma dzieci…

Usłyszała pukanie.

— Tak?

Olga Gawriłowna, główna księgowa, weszła.

— Cześć, Marto. Andrzej Aleksandrowicz odszedł, chciałam z tobą porozmawiać.

Marta podskoczyła:

— Dobrze, iż przyszłaś!

i zaczęła łkać. Nie mogła powstrzymać napięcia.

Kobieta usiadła na pudle:

— Myślałam, iż chce mnie zrobić kozłem ofiarnym?

Rozmawiały krótko. Przed wyjścią Olga podała kopertę:

— Trochę tu jest, wystarczy na trampki. Nie mam więcej.

— Dziękuję… — wyszeptała Marta, szlochając.

— Nie odrzucaj. Do wieczora.

W domu przywitali ją dzieci. Najpierw Michał:

— Mamo, przepraszam. Po prostu…

— Nic nie szkodzi, synku. Weź — oto pieniądze na trampki. I kupiłam ciasto. Mamy gości. Pomożesz posprzątać?

— Oczywiście, mamo!

Marta starała się nie myśleć o tym, iż pomaga Andrzejowi Aleksandrowiczowi. Ale tylko dlatego, iż tak kazała Olga. Pieniądze od szefa wciąż leżały w torbie — nie dotknęła ich.

Wieczorem Olga przyszła jeszcze z kimś. Marta nigdy nie widziała wielkiego szefa. Gdy drzwi się otworzyły…

— Wania? Przepraszam… Iwanie Nikolewiczu…

Mężczyzna zamarł w progu:

— Marinko? Nie może być!

Uczyli się razem w tej samej klasie. Potem Marta poszła do technikum, rodzice zmarli, musiała sobie radzić. Wania skończył szkołę, a po roku rodzina wyjechała z miasta.

Byli przyjaciółmi, ale Marta zawsze trzymała dystans. Ich światy były zupełnie inne.

Po godzinie, gdy dzieci już spały, Olga wstała:

— Muszę iść. Pewnie jeszcze dużo przed sobą masz.

Iwan odprowadził ją:

— Dzięki, Olgo. Odpocznę. Tydzień wystarczy, by posprzątać moje sprawy.

Zostali sami w kuchni. Cisza.

— No więc, Marinko, powiedz mi — w końcu zapytał Wania. — Jak ta dziewczyna, co mi wyjaśniała fizykę, stała się sprzątaczką?

Marta westchnęła i zaczęła opowiadać. O technikum, fabryce, małżeństwie…

— Czyli po szkole od razu do fabryki i zaraz po tym poślubiona?

— Opcje były ograniczone. Chciałam po prostu spokój. Pamiętasz, jak żyłam? Rodzice… codziennie alkohol, kłótnie.

Wania stuknął palcami w stół:

— Pamiętam. Słuchaj, Marinko, wrócisz do szkoły.

— Masz szaleństwo? W moim wieku?

— Wszyscy się uczą! Ja też. Nie kłóć się. Finansowo cię wesprę. I ogólnie pomogę — mam dużo czasu. Niedawno się rozwiodłem. A potem wrócisz do firmy, nie jako sprzątaczka, oczywiście.

— Wania, nie dam rady…

— Pamiętasz, jak mówiłam, iż nie dam rady, kiedy tłumaczyłaś mi zadania?

Marta uśmiechnęła się przez łzy:

— Pamiętam. I uderzyłam cię podręcznikiem, mówiąc: „Nie mów tego więcej!”

— Dokładnie! A teraz nie chcę tego słyszeć. Daj mi dane ex‑małżonka. Musi coś dłużnego wobec dzieci.

Trzy lata minęły. Marta Walentynowa przejęła firmę. Mogła to zrobić wcześniej — Wania zaproponował to dawno, ale postanowiła skończyć szkołę, choćby w przyspieszonym trybie.

Teraz była nie do poznania. Postawa, styl, manierki — wszystko się zmieniło. Czuła się inną osobą. Silną, pewną, kochaną.

Kto by pomyślał, iż jedne szkolne zadanie z fizyki może stać się początkiem takiego życia?