W ostatnich latach coraz częściej można zaobserwować duże skupiska drobnych owadów gromadzących się na pniach drzew, szczególnie lip. Choć z pozoru mogą wydawać się niegroźne, ich masowe występowanie budzi niepokój zarówno mieszkańców miast, jak i właścicieli ogrodów.
Mowa o skupieńcu lipowym (Oxycarenus lavaterae) – inwazyjnym pluskwiaku pochodzącym z regionu śródziemnomorskiego, który w wyniku zmian klimatycznych zadomowił się również w Polsce. Owady te nie tylko tworzą nieestetyczne kolonie na drzewach i elewacjach budynków, ale mogą również przedostawać się do wnętrz domów i szkodzić roślinom ozdobnym.
W niniejszym artykule przedstawiamy najważniejsze informacje o skupieńcu lipowym – jak go rozpoznać, jakie zagrożenie stanowi, w jaki sposób się przed nim chronić i jak skutecznie go zwalczać. Artykuł ma charakter praktycznego poradnika – przydatnego zarówno dla osób indywidualnych, jak i zarządców zieleni miejskiej.
Skupieniec lipowy – pluskwiak śródziemnomorski w Polsce
Skupieniec lipowy (Oxycarenus lavaterae), znany również jako pluskwiak śródziemnomorski, to inwazyjny gatunek owada, który w ostatnich latach coraz częściej pojawia się w Polsce. Pochodzi z regionów śródziemnomorskich, ale zmiany klimatyczne, zwłaszcza łagodniejsze zimy, sprzyjają jego rozprzestrzenianiu się na północ Europy, w tym do Polski.
Pierwsze obserwacje tego gatunku w naszym kraju odnotowano w 2014 roku na Podkarpaciu, a od tego czasu jego obecność zgłaszana jest w różnych częściach kraju, m.in. w Rzeszowie, Legnicy, Wrocławiu, Poznaniu i Szczecinie.
Jak rozpoznać skupieńca lipowego?
Dorosły skupieniec lipowy osiąga długość 4,8–6 mm. Charakteryzuje się czarną głową i tułowiem, czerwonym spodem odwłoka oraz skrzydłami w odcieniach bieli, czerwieni i czerni. Często bywa mylony z kowalem bezskrzydłym (Pyrrhocoris apterus), jednak jest od niego mniejszy i ma inny wzór na pancerzyku. W okresie jesienno-zimowym owady te tworzą gęste kolonie na pniach drzew, głównie lip, ale także platanów, kasztanowców i topoli, szukając schronienia w spękaniach kory.
Szkodliwość skupieńca lipowego
Choć skupieniec lipowy nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla ludzi, jego obecność może być uciążliwa ze względu na nieprzyjemny zapach wydzielany w sytuacji zagrożenia oraz tendencję do wlatywania do mieszkań w poszukiwaniu schronienia . Dla roślin jest jednak szkodnikiem – żeruje na roślinach z rodziny ślazowatych, takich jak prawoślaz, ketmia czy ślaz dziki, wysysając z nich soki. Może to prowadzić do gnicia kwiatów i owoców oraz powodować nekrozę tkanek roślinnych.
Jak chronić drzewa i rośliny przed skupieńcem lipowym?
Ochrona roślin przed skupieńcem lipowym wymaga zastosowania różnych metod:
- Monitorowanie populacji: Regularne przeglądy drzew, zwłaszcza lip, w celu wczesnego wykrycia obecności owada.
- Mechaniczne usuwanie: Zmywanie skupieńca z pni drzew wodą pod ciśnieniem lub usuwanie dzięki specjalistycznych „odkurzaczy”.
- Naturalni wrogowie: Wykorzystanie drapieżnych owadów i ptaków do kontrolowania liczebności skupieńca.
- Środki chemiczne: Stosowanie chemicznych środków ochrony roślin, ale z ostrożnością, aby nie zaszkodzić innym organizmom.
Warto również stosować żółte tablice lepowe na owady, które pozwalają nie tylko monitorować populacje owadów, ale też zapobiegać ich osiedlaniu się i rozmnażaniu do liczebności, nad którą trudno zapanować naturalnymi sposobami.
Skupieniec lipowy w domu – jak się chronić?
Aby ograniczyć dostęp skupieńca lipowego do wnętrz budynków, warto podjąć następujące kroki:
- Montaż moskitier: Zakładanie moskitier w oknach i drzwiach, a także specjalnych siatek na otwory wentylacyjne.
- Uszczelnienie budynku: Dobrze uszczelniony dom czy mieszkanie to podstawowa ochrona przed różnymi owadami, które mogą przedostać się niepostrzeżenie przez otwarte okna czy szczeliny w ścianach.
- Regularne sprzątanie: Utrzymywanie czystości wokół domu, usuwanie opadłych liści i innych potencjalnych miejsc schronienia dla owadów.
Skupieniec lipowy – skuteczne metody zwalczania
Zwalczanie skupieńca lipowego powinno opierać się na połączeniu różnych metod – zarówno profilaktycznych, jak i interwencyjnych. Poniżej przedstawiamy najbardziej skuteczne sposoby eliminacji tego uciążliwego owada:
- Opryski insektycydowe – w przypadku dużych skupisk warto zastosować oprysk preparatami przeznaczonymi do zwalczania pluskwiaków. Należy jednak pamiętać o ich odpowiednim doborze – środki powinny być skuteczne, ale jednocześnie bezpieczne dla roślin, ludzi i zwierząt domowych.
- Zabiegi termiczne – niektóre firmy specjalistyczne stosują również metody bazujące na wysokiej temperaturze, które pozwalają skutecznie usunąć skupieńca bez użycia chemii.
- Odkurzacze entomologiczne – do fizycznego usuwania owadów z kory drzew, elewacji czy parapetów.
- Zabezpieczenia prewencyjne – uszczelnienia okien i drzwi, stosowanie siatek oraz monitoring obecności owadów na terenach zieleni.
Dobór konkretnej metody powinien być uzależniony od miejsca występowania skupieńca, jego liczebności oraz pory roku. W miastach zaleca się także współpracę z jednostkami odpowiedzialnymi za zieleń miejską, aby działania miały charakter kompleksowy i przynosiły długotrwały efekt.
Zwalczanie skupieńca lipowego z INSEKTserwis
INSEKTserwis to firma z wieloletnim doświadczeniem w zwalczaniu szkodników, również inwazyjnych gatunków takich jak skupieniec lipowy. Nasze działania opierają się na nowoczesnych i bezpiecznych metodach, które skutecznie ograniczają populację szkodników w przestrzeni miejskiej i prywatnej.
W ramach naszych usług oferujemy:
- Profesjonalne opryski preparatami dedykowanymi do zwalczania pluskwiaków,
- Diagnostykę i monitoring terenów zielonych,
- Indywidualne dobieranie metod do miejsca występowania skupieńca lipowego,
- Doradztwo prewencyjne i edukację mieszkańców w zakresie ochrony przed szkodnikami,
- Zabiegi fizyczne (np. usuwanie kolonii, odkurzacze, zmywanie wodą pod ciśnieniem).
Nasze działania są zgodne z aktualnymi normami ochrony środowiska i prowadzone przez wykwalifikowany personel. jeżeli zauważyłeś skupiska tych owadów w swoim otoczeniu – skontaktuj się z nami. INSEKTserwis działa szybko, skutecznie i kompleksowo – od rozpoznania problemu po jego rozwiązanie.
Skupieniec lipowy to inwazyjny pluskwiak, który w wyniku ocieplenia klimatu coraz częściej pojawia się w Polsce. Choć nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla ludzi, jego obecność może być uciążliwa, a dla roślin szkodliwa. Regularne monitorowanie, stosowanie metod mechanicznych, biologicznych i chemicznych oraz odpowiednie zabezpieczenie domów mogą pomóc w ograniczeniu jego populacji i zapobieganiu dalszej inwazji.
