Wyszyna to nieduża wieś w gminie Władysławów, powiat Turek (wschodnia Wielkopolska) położona ok 14 km na południowy wschód od Konina. Malownicze położenie – nad rozlewiskami rzeki Topiec, wśród bagnistych łąk i stawów – to dodatkowy atut by zjechać z drogi Turek-Genowefa zaledwie 3 km na zachód. W miejscowości tej znajduje się drewniany kościół zbudowany na planie szesnastoboku z 1782 r. oraz ruiny renesansowego zamku (GPS: 52°08’18,06”, 18°23’54,23”). Wyszyna początkowo stanowiła własność arcybiskupów gnieźnieńskich, a następnie należała do szlacheckiej rodziny Grodzickich herbu Drya, którzy w połowie XVI w. wznieśli tu potężny na owe czasy zamek.
Reprezentacyjno-obronna warownia powstała ok. 1556 r. (w dawnej ścianie budynku mieszkalnego – dziś budynek gospodarczy z hodowlą świń, znajduje się kamień węgielny z wykutą w/w datą), w latach świetności była jedną z najciekawszych budowli na terenie Wielkopolski. interesująca architektura przyciągała tu szlachtę, książąt a choćby króla Stefana Batorego.
Zamek zbudowano z cegieł na kamienno-ceglanych fundamentach, na planie zbliżonym do prostokąta o wymiarach 36×58 metrów, z basztami w narożach. Teren twierdzy otaczała fosa, a dojazd do wnętrza wiódł przez most. Zamek tworzyły dwa jednopiętrowe, równolegle ustawione budynki z wysokimi dachami (od wschodu i zachodu), rozdzielone wewnętrznym dziedzińcem (otoczonym drewnianymi gankami) i połączone od północy poprzecznym skrzydłem. Od południa całość zamykał wysoki mur kurtynowy z wysuniętą bramą wieżową. Warownia posiadała sześć ośmiobocznych, pięciokondygnacyjnych wież ze strzelnicami dostosowanymi do ostrzału flankowego w dolnej kondygnacji. Cztery baszty umieszczono w murze i zwieńczono attykami oraz stożkowymi hełmami, pozostałe dwie nakryto tzw. dachami namiotowymi. Te wieże ujmowały ryzalit południowy mieszczący bramę wjazdową.
Wnętrza zamku, za sklepionymi piwnicami oraz parterem, miały charakter obronny i gospodarczy. Na piętrze warowni umiejscowiono główne reprezentacyjne pomieszczenia i pokoje mieszkalne. Natomiast parter zajmowały m.in.: kuchnia, magazyny i spiżarnie, pokoje dla służby oraz pomieszczenie dla straży (kordegarda). Zamek w Wyszynie prezentował w najlepszych latach niezwykle interesującą realizację architektury rezydencjonalno-obronnej: z korzeniami nawiązującymi do średniowiecza, ale ukształtowanej już z zastosowaniem form nowożytnych.
W oddali jedyna z zachowanych baszt zamku w Wyszynie. Fot. Damian Rybak.Do obecnych czasów zachowały się niestety niewielkie fragmenty renesansowej warowni: jedna z baszt fasady frontowej, relikty baszty narożnej oraz murów obronnych i dawnej części mieszkalnej, przede wszystkim w warstwie archeologicznej. Zamkowe ruiny znajdują się na prywatnej działce i wymagają pilnych prac konserwatorskich i zabezpieczenia przed dalszą destrukcją… Miejsce to polecamy szczególnie miłośnikom opuszczonych miejsc, tajemniczych ruin, legend i dawnej historii. Przy okazji, jak już tam dotrzecie to pozdrówcie od redakcji sympatycznego właściciela
Ciekawostki
W czasie konfederacji barskiej, kiedy w zamku bronili się konfederaci, wojska carskie wysadziły w powietrze prawe skrzydło zamku, w którym mieściła się mała zbrojownia. Opuszczona twierdza od 1781 r., a także w XIX wieku zaczęła popadać w ruinę.
Z fortyfikacją w Wyszynie związane są liczne legendy. Szczególnie jedna, która głosi, iż po okolicznych zaroślach i ruinach błąka się duch córki właściciela zamku, która została przypadkowo zastrzelona (przez nieostrożność polujących) podczas uczty wyprawianej na cześć króla Stefana Batorego. Według przekazów, król gościł tam przy okazji pobytu w Uniejowie. Tak pisał o tym Edward Raczyński w książce „Wspomnienia Wielkopolski”: […] Cień jej jak lud okoliczny twierdzi (przezwawszy ją w późniejszych czasach pokutującą Konteską) błąka się po rozwalinach ojczystego zamku i otaczających go zaroślach; cień smętny, ale nie szkodliwy, bo jak mówią włościanie: nie zwodzi, nie topi, nie przeszkadza, tylko żałosnym jękiem przeszłość wzywa i wspomina […].
W Wyszynie koniecznie trzeba zobaczyć barokowy kościół pw. Narodzenia NMP, który należy do najpiękniejszych drewnianych świątyń w Wielkopolsce. Kościół ten zbudowany został w 1782 r. na planie szesnastoboku z fundacji Rafała Gurowskiego, kasztelana przemęckiego. Unikalne formy korpusu i dachu wyróżniają świątynię na tle innych zabytków budownictwa drewnianego w naszym kraju.
Atrakcje turystyczne w najbliższej okolicy, które warto zobaczyć:
- Drewniany kościół pw. Narodzenia NMP w Wyszynie,
- Koniński słup drogowy z łacińską inskrypcją,
- Kościół pw. św. Marcina w Kazimierzu Biskupim,
- Klasztor oo. Kamedułów w Bieniszewie,
- XIX-wieczny wiatrak typu „paltrak” w Kawnicach k/Goliny,
- Sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia w Kawnicach,
- Kapliczka z kamiennym krzyżem z XII wieku w Licheniu,
- Stare Miasto – kościół śś Piotra i Pawła oraz romański tympanon,
- Wieża widokowa w Paprotni, w Złotej Górze,
- Eklektyczny pałac w Kościelcu k/Koła z II poł. XIX w.,
- Zamek królewski w Gozdowie k/Koła,
- i wiele innych atrakcji, o których niedługo na portalu dziedzictworegionu.pl
Damian Rybak
Fotogaleria – ruiny renesansowej warowni w Wyszynie:
Krótki film, promujący ruiny zamku w Wyszynie znajdziesz na naszym fanpage dziedzictworegionu.pl na Facebooku – TUTAJ.
Wkrótce kolejne ruiny, zamki, opuszczone miejsca, dwory i pałace, muzea, pomniki przyrody, zabytkowe kościoły, architektura drewniana, miejsca związane z archeoturystyką, zabytki techniki, perły architektury, cuda natury, skarby kultury oraz turystyczne szlaki z Kujaw, Pałuk i Wielkopolski, a także atrakcje i ciekawostki z regionu, stanowiące niepodważalne dziedzictwo bądźcie zatem na bieżąco korzystając ze strony dziedzictworegionu.pl
Jeśli podobał Wam się artykuł – nie przechodź obok niego obojętnie Obserwuj lub polub stronę na Facebooku (zostaw łapkę w górę lub serducho), jeżeli masz jakieś pytanie – zostaw tam komentarz, a jeżeli chcesz się podzielić informacją ze swoimi znajomymi – po prostu udostępnij innym na profilach społecznościowych, za co z góry dziękuję
Żaden fragment niniejszego artykułu, który jest częścią wcześniejszych publikacji autora, nie może być reprodukowany w formie elektronicznej, zapisywany w systemach pamięciowych, systemach fotokopii, nagrań lub innych metodach bez pisemnej zgody właściciela praw autorskich (może być jednak udostępniany na profilach społecznościowych z podaniem źródła – dziedzictworegionu.pl).
Prawa autorskie związane z witryną internetową dziedzictworegionu.pl podlegają ochronie Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 24, Poz.83 ze zm.).
REKLAMA ! REKLAMA ! REKLAMA !
Jeśli chcesz mieć reklamę pod tym artykułem swojej działalności gospodarczej skontaktuj się z naszą redakcją, dla branży turystycznej (hotele, restauracje, przewozy autokarowe, usługi turystyczne itp.) oferujemy specjalne zniżki, a dla pozostałych firm najniższe ceny w okolicy
Polecamy korzystanie z usług przewodnickich oferowanych przez PTTK Oddział w Koninie, a szczególnie Kol. Beatę, Grażynę, Darka, Wandę i Irka.
