Świętokrzyskie to obszar Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego. Tradycja wytopu żelaza jest długa. Wystarczy wspomnieć o dymarkach. Ale dzisiaj przeniesiemy się do mniej odległych czasów. W niewielkim Samsonowie w pod koniec XVI wieku powstał pierwszy w Polsce wielki piec typu berganowskiego. To tutaj po raz pierwszy uzyskano płynną surówkę. Zwiedzamy Hutę Józefów w Samsonowie.
Samsonów- miasto siłacza
Na początek powiemy kilka słów o Samsonowie. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z czasów panowania Krzywoustego. Samsonów założył rycerz Marek herbu Topór. Słynął on z niesamowitej siły i dlatego nazywano go Samsonem. Od jego przezwiska tak samo nazwano miejscowość. Tradycje przemysłowe na tym terenie są bardzo stare. Jednak prawdziwy rozkwit nastąpił w XVI wieku. Stało się to za sprawą włoskiej rodziny Caccio z Bergamo, która sprowadził król Zygmunt III Waza. Wielki piec zaprojektował Hieronim Caccio. W latach 1641-44 nastąpiła przebudowa pieca. Po raz pierwszy na ziemiach polskich popłynęła surówka. Magiczna granica topienia żelaza została przekroczona. Przypomnijmy, iż w dymarkach otrzymywano żelazo bardzo zabrudzone. Zakład Cacciów produkował głównie dla wojska. powstawały: szyszaki, pancerze, piki i broń palna. To tutaj król polski Jan II Kazimierz Waza obserwował odlewanie dział dla wojska.
Powstanie Huty Józef
W roku 1709 zakład i okoliczne dobra przejmują biskupi krakowscy. Huta działa z różnym powodzeniem. W roku 1789 zakład przechodzi na własność państwa. Z inicjatywy Stanisława Staszica rozpoczęto budowę Huty Józef, której ruiny możemy dzisiaj podziwiać. Powstał wielki piec, odlewnia, modelarnia, suszarnia. Huta nazwę zawdzięcza Józefowi Zajączkowi, namiestnikami Królestwa Polskiego, który położył kamień węgielny pod zakład. Jak na swoje czasy była nowoczesna, ale palono w niej węglem drzewnym, co w przyszłości okazało się dużym problemem. Huta nie wytrzymywała konkurencji z zakładami opartymi o węgiel kamienny. W czasach powstania listopadowego wyprodukowano tu aż 30 kompletów dział artyleryjskich. Hutnicy tworzyli jednak przede wszystkim narzędzia i przyrządy gospodarcze.
Jednak nie kryzys, a seria pożarów doprowadziła do zamknięcia Huty Józef w roku 1866.
Zwiedzanie Huty Józef w Samsonowie
Ruiny Huty Józef w Samsonowie zostały zabezpieczone w latach 1981-1983. Od roku 1956 obiekt znajduje się w rejestrze zabytków. Teren jest ogrodzony. Wstęp bezpłatny. Zwiedzać można w godzinach 10.00-18.00. Przed hutą znajduje się duży bezpłatny parking. Bez problemu znajdziecie wolne miejsce. Największe wrażenie na pewno robi wielki piec. Ma on sześcienną podstawę i okrągły zwężający się ku górze komin. Najwyższy budynek to wieża gichtociągowa. To tutaj manualnie wciągano na górę gichty, czyli wsad. Piec wymagał ładowania od góry rudy żelaza, węgla drzewnego i topników. Odważni mogą zanurzyć się w ciemny kanał roboczy.
Stanica Atamana
Rzadko w naszych relacjach recenzujemy restauracje, ale tym razem musimy to zrobić. Stanica Atamana to miejsce niesamowite. jeżeli zdecydujecie się oglądać Hutę Józef, to koniecznie zajrzyjcie do tej restauracji. Emocje w stylu kozackim gwarantowane. Gospodarz wita kieliszkiem mocnego wschodniego trunku. Potem jest podróż w czasie i interesujące historie. Na stole pielmieni z nadzieniem z surowego mięsa, solianka cytrynowa i pieróg z nadzieniem z grzybami lub na słodko. interesująca podróż kulinarna
Artykuł powstał we współpracy z Lokalną Organizacją Turystyczną Góry Świętokrzyskie. Polecamy noclegi w Siedlisku Czarownica.
Jeśli szukacie pomocy i inspiracji w podróży po Polsce, to zapraszamy do naszej Interaktywnej Mapy. Każde zaznaczone miejsce to link do obszernego tekstu na naszej stronie. Fotki, opis, historia i przydatne informacje.
