Rodzina Ulmów w aktach metrykalnych

Tragiczna historia rodziny Ulmów jest szeroko opisywana i znana z wielu opracowań. Jak przystało na portal zajmujący się genealogią, przyjrzałem się obecności rodziny Ulmów w księgach metrykalnych. Czego dowiadujemy się z tych dokumentów o rodzinie wyniesionej na ołtarze Kościoła katolickiego?

Wedle strony ulmowie.pl oraz innych artykułów, Józef Ulma – głowa rodziny – urodził się 2 marca 1900 roku w Markowej. Wieś, leżąca na ziemi przemyskiej, była siedzibą erygowanej w połowie XV wieku parafii św. Doroty.

Markowa to dzisiaj miejscowość i gmina w województwie podkarpackim; w XIX wieku . Jako wieś została założona w połowie XIV wieku, za panowania Kazimierza Wielkiego, kiedy to sprowadzono tam niemieckich osadników. Polonizacja języka nastąpiła w XVI i XVII wieku, a polska świadomość narodowa rozwinęła się w pełni w wieku XIX.

W 1890 roku we wsi mieszkało 3368 osób, a miejscowość była własnością ks. Andrzeja Lubomirskiego.

Markowa na mapie archiwalnej z XIX wieku:

Księgi metrykalne z lat 1890-1915 przechowywane są w Archiwum Państwowym w Rzeszowie. W zapisach z 1900 roku odnotowany została zapis narodzin Józefa Ulmy. Był jednym z 184 dzieci ochrzczonych w Markowej w tym roku. Z dokumentu wynika, iż urodził się 2 marca 1900 roku w chałupie nr 727, a ochrzczony został trzy dni później przez księdza Antoniego Dziurzyńskiego pochodzącego z Leżajska. Ojcem chłopca był Marcin Ulma, a matką – Franciszka Kluz.

Rodzina Ulmów: akt urodzenia Józefa

W dokumencie urodzenia, tak jak w innych aktach z tego okresu na terenie Galicji, odnotowano również imiona i nazwiska dziadków Ulmy, ale także dane pradziadków! I tak dziadkami ojczystymi byli Antoni i Zofia – córka Macieja Homy, a dziadkami macierzystymi – Szczepan (Stefan) Kluz i Marianna córka Jakuba Jarosza.

Rodzicam chrzestnymi dziecka zostali Paweł Ulma i Wiktoria Tyran – żona Antoniego. Poród odbierała akuszerka Anna Götz.

Akt urodzenia Józefa Ulmy / AP Rzeszów (szukajwarchiwach.gov.pl)

Rodzice Marcin i Marianna Ulmowie

Rodzice Józefa Ulmy – Marcin i Franciszka – pobrali się 18 listopada 1896 roku w Markowej. Wedle dokumentu pan młody mieszkał w domu nr 276. W momencie ślubu miał 27 lat, a jego rodzicami byli Antoni i Zofia – zagrodnicy. Zagrodnicy użytkowali małe, niewystarczające do utrzymania rodziny gospodarstwa role, i często pracowali jako najemni na folwarkach i u zamożnych kmieci.

Panna młoda – Franciszka Kluz – była o dziesięć lat młodsza od Ulmy – miała zaledwie 17 lat. Jej rodzice Szczepan i Marianna także byli zagrodnikami.

Świadkami ślubu zostali Andrzej Ulma i Antoni Homa. Małżonkowie wygłosili zapowiedzi przedślubne w XXIII, XXIV i XXV niedzielę po święcie Zesłania Ducha Świętego, a więc 1, 8 i 15 listopada.

Z uwagi na wiek panna młoda z pewnością musiała uzyskać zgodę ojca na zawarcie związku małżeńskiego, ale tej informacji nie odnotowano w dokumencie.

Akt małżeństwa Marcina Ulmy / AP Rzeszów (szukajwarchiwach.gov.pl)

Małżonkowie Ulmowie mieli w sumie sześcioro dzieci. Na podstawie drzewa genealogicznego dostępnego online Marcin Ulma zmarł 30 sierpnia 1943 roku, a Franciszka Ulma z Kluzów – 15 lutego 1949 roku.

Rodzina Ulmów: akt urodzenia Wiktorii

Żona Józefa Ulmy – Wiktoria Niemczakówna – urodziła się 10 grudnia 1912 roku. Informację tę potwierdza odszukany akt urodzenia. Dziewczynka ochrzczona została pięć dni później. Jej rodzicami byli Jan Niemczak – syn Walentego i Zofii z domy Szylar, oraz Franciszka Homa – córka Pawła i Katarzyny Lonc. Rodzina mieszkała w domu nr 194. Rodzicami chrzestnymi dziecka byli Mateusz Rut i Franciszka – żona Wojciecha Niemczaka.

Akt urodzenia Wiktorii Niemczak / AP Rzeszów (szukajwarchiwach.gov.pl)

Co interesujące Wiktoria była drugim dzieckiem Jana i Franciszki Niemczaków urodzonym w 1912 roku. Dwanaście miesięcy wcześniej – 3 stycznia 1912 roku – urodził się jej brat Walerian, który zmarł pięć dni później. Był pierwszym urodzonym w Markowej dzieckiem, a Wiktoria – jednym z ostatnim.

Rodzice Jan i Franciszka Niemczakowie

Rodzice Wiktorii Niemczak – Jan i Franciszka – pobrali się w parafii św. Doroty w Markowej 17 lutego 1897 roku. Pan młody mieszkał w domu nr 194, zatem małżonkowie zamieszkali po ślubie u Niemczaków. W momencie ślubu miał 25 lat, a jego rodzicami byli Walenty i Zofia. Panna młoda Franciszka Homa była o cztery lata młodsza, a jej rodzicami byli Paweł i Katarzyna. Świadkami byli Wawrzyniec Niemczak i Józef Bar.

Małżonkowie wygłosili zapowiedzi przedślubne w III i IV niedzielę po święcie Objawienia Pańskiego i w święto Matki Bożej Gromniczej.

Akt małżeństwa Jana Niemczaka / AP Rzeszów (szukajwarchiwach.gov.pl)

Jan Niemczak zmarł 1 grudnia 1934 roku, a Franciszka Niemczak z Homów – w roku 1918.

Dalsze księgi metrykalne z Markowej, tj. sprzed 1890 roku, przechowywane są w kancelarii parafialnej w Markowej oraz w Archiwum Archidiecezji Przemyskiej.

Więcej o historii rodziny Ulmów można przeczytać np. na stronie IPN tutaj. W portalu znajduje się wiele archiwalnych zdjęć rodziny Ulmów, a także dokumenty (np. kennkarty). Jest to bardzo interesujący zbiór pokazujący nie tylko tę rodzinę, ale także obrazujący trudne czasy wojenne mieszkańców regionu.