Rei Kawakubo, ikona japońskiej awangardy, od lat 70. rewolucjonizuje modę. Od wczesnych doświadczeń w reklamie po założenie Comme des Garçons, stworzyła markę, która odrzuca konwenanse. Jej kolekcje, pełne asymetrii i czerni, stały się inspiracją dla światowych projektantów. Prywatnie dyskretna, w designie pozostaje niepodzielna – tworząc przestrzeń między ciałem a tkaniną. Dziś, jej wizja łączy sztukę i biznes, pozostając symbolem wolności twórczej.
Pierwsze kroki w świecie mody
Rei Kawakubo przyszła na świat 11 października 1942 roku w Tokio, w rodzinie, gdzie kultura Zachodu odgrywała istotną rolę. Jej ojciec, administrator na Uniwersytecie Keio, był zwolennikiem praw kobiet i zachodnich wartości, co w przyszłości miało wpłynąć na jej podejście do sztuki. Studia na tym samym uniwersytecie, gdzie poznała historię estetyki i literaturę, nie przygotowały jej formalnie do kariery w modzie. Brak tradycyjnego wykształcenia projektowego stał się paradoksalnie jej przewagą – pozwolił jej myśleć poza ramami, jakich oczekiwano od mody w tamtych czasach.
W latach 60. pracowała w dziale reklamy firmy Asahi Kasei, producenta akrylowych włókien. To tam zetknęła się po raz pierwszy z modą, choć nie jako projektantka, a raczej kreatorka wizualnych historii. Praca ta stała się punktem wyjścia do samodzielnego projektowania – gdy w mediach nie mogła znaleźć odpowiednich ubrań dla swoich kampanii, zaczęła je tworzyć sama.
Kolejnym krokiem był rozwój kariery jako freelancerka. W 1967 roku zdecydowała się na samodzielną pracę, co w Japonii w tamtych czasach było rzadkością. Ta decyzja otworzyła drogę do założenia Comme des Garçons – marki, której nazwa („jak chłopcy”) miała symbolizować odrzucenie tradycyjnych ról społecznych.
W poszukiwaniu własnej ścieżki
Przekształcanie kariery z freelancerki w projektantkę było procesem pełnym wyzwań. W 1969 roku Kawakubo po raz pierwszy sprzedała swoje projekty pod marką Comme des Garçons, kojarząc się z butikami w Tokio. Jej wczesne kolekcje, choć jeszcze nie rewolucyjne, wyróżniały się minimalizmem i dbałością o komfort. W latach 70. liczba sklepów marki w Japonii wzrosła do 150, a roczne przychody sięgały 30 milionów dolarów.
Decyzja o debiucie w Paryżu w 1981 roku była przełomowa. Wtedy też po raz pierwszy zetknęła się z Yohji Yamamoto, z którym współpracowała nie tylko zawodowo, ale też osobowo. Ich kolekcje, pełne asymetrii i czerni, szokowały europejską scenę mody. Francuscy krytycy nazwali ją wtedy „wyglądem bag lady z Hiroshimy”, a jej projekty okrzyknęli „antymodą”.
Przekształcając modę
Debiut Comme des Garçons w Paryżu, choć początkowo kontrowersyjny, stał się punktem odniesienia dla nowej generacji projektantów. Kolekcja „Destroy” z 1981 roku, z rozprutymi szwami i przetartymi tkaninami, była odrzuceniem glamour lat 80. Kawakubo broniła swojego podejścia, twierdząc, iż moda powinna być narzędziem ekspresji, a nie posłusznym odzwierciedleniem trendów.
Współpraca z Yamamoto, która trwała do lat 90., zaowocowała nie tylko artystycznym dialogiem, ale też zmianą spojrzenia na to, co w modzie jest „normalne”. Obaj projektanci, mimo iż nie współpracowali bezpośrednio, stworzyli wizję mody, która odrzucała klasyczne kanony piękna. Ich kolekcje, często pełne asymetrii i niecodziennych form, stały się inspiracją dla takich projektantów jak Martin Margiela czy Rick Owens.
Życie prywatne w cieniu sławy
Życie osobiste Rei Kawakubo to kombinacja dyskrecji i intensywnej pracy. W 1992 roku poślubiła Adriana Joffe, brytyjskiego projektanta, z którym do dziś prowadzi markę Comme des Garçons. Mieszka i pracuje głównie w Tokio, gdzie nadzoruje każdy aspekt działania firmy. Jej codzienność to minimalizm i koncentracja – unika publicznych wystąpień, a wywiady udziela rzadko, często udzielając lakonicznych odpowiedzi.
W przeciwieństwie do jej kolekcji, które często są provokujące, jej osobisty styl to czarny kolor, proste fasony i ikoniczne okulary. Unikanie publiczności stało się częścią jej legendy – w 2017 roku na otwarciu wystawy w Metropolitan Museum of Art pojawili się jej modelki, ona sama nie wzięła w nim udziału.
Sztuka w przestrzeni
Podejście Kawakubo do mody jest filozofią wcielonego myślenia. Odrzuca tradycyjne kanony piękna, zastępując je przestrzenią między ciałem a tkaniną – konceptem inspirowanym japońską filozofią „ma”. W kolekcji „Body Meets Dress, Dress Meets Body” z 1997 roku wykorzystała puchowe wybrzuszenia, które deformowały kobiece sylwetki, stawiając wyzwanie kanonom estetyki.
Jej prace często nazywane są „sztuką w ruchu” – choć sama twierdzi, iż moda nie jest sztuką, ale społecznym zjawiskiem. Wystawa w Met Museum w 2017 roku potwierdziła jednak, iż granice między tymi dziedzinami są coraz bardziej rozmyte. Ekspozycja, na której prezentowano 150 jej projektów, stała się jednym z najważniejszych wydarzeń w historii mody.
Niepokorne spojrzenie
Styl osobisty Rei Kawakubo to minimalistyczny manifest. Czarny kolor, który stał się jej znakiem rozpoznawczym, symbolizuje niezależność i odrzucenie konwenansów. W przeciwieństwie do glamour, który dominuje w świecie mody, jej wizerunek to proste fasony, krótka fryzura i charakterystyczne okulary.
Jej podejście do publiczności jest świadomie hermetyczne. Unika konferencji prasowych, a wywiady udziela tylko wtedy, gdy ma do przekazania coś ważnego. „Ubiór jest dla silnych kobiet” – mówiła w rozmowie z Vogue, podkreślając, iż jej projektowanie nie ma na celu przypodobania się mężczyznom czy opinii publicznej.
Ślad w historii mody
Dziedzictwo Rei Kawakubo jest niepodzielne. Sklepy Dover Street Market, które założyła w latach 2000., stały się mekką dla miłośników awangardy, a kooperacja z markami takimi jak Louis Vuitton czy Supreme pokazały, iż jej wizja ma uniwersalny charakter.
Jej inspiracja jest widoczna w kolekcjach takich projektantów jak Vetements czy Balenciaga. „Hiroshima Chic”, który kiedyś był terminem pejoratywnym, dziś stał się synonimem nowatorskiego podejścia do mody. W 2023 roku marka Comme des Garçons generowała rocznie ponad 280 milionów dolarów przychodu, pokazując, iż awangarda może być nie tylko artystycznym manifestem, ale też biznesowym sukcesem.
Rei Kawakubo pozostaje symbolem rewolty w świecie mody – kobietą, która nie boi się łamać zasad, by stworzyć coś nowego. jeżeli kiedykolwiek moda będzie miała swojego „Duchamp’a”, to z pewnością będzie to ona.
