Rafał Boettner-Łubowski | ARTEFAKTY RÓŻNE. Wybrane prace z lat 2004-2025 (retrospektywna wystawa indywidualna)

Rafał Boettner-Łubowski | ARTEFAKTY RÓŻNE. Wybrane prace z lat 2004-2025 (retrospektywna wystawa indywidualna)

Galeria MBWA, 26.09. – 31.10. 2025
Leszno, ul. Leszczyńskich 5
wernisaż – 26.09.2025, godz. 18.00

Wystawa prezentuje wybrane prace prof. Rafała Boettnera-Łubowskiego z lat 2004-2025, które wykazują zauważalne zróżnicowanie medialne. Są to artefakty z obszaru grafiki i animacji cyfrowej, kompozycji typu combine painting; jak również prace wizualne wykorzystujące tekst oraz niekonwencjonalne aranżacje i obiekty przestrzenne. Pomimo wspomnianego powyżej dyscyplinarnego i strukturalnego zróżnicowania, w zaproponowanym przez prof. Rafała Boettnera-Łubowskiego zbiorze artefaktów odnaleźć jednak można pewne pierwiastki wspólne, a więc między innymi: perfekcję warsztatową i formalną, refleksyjność przekazu, atrakcyjność wizualną, czy też skłonność do artystycznego eksperymentowania, która nie musi wykluczać jednak poszukiwania współcześnie i pluralistycznie pojmowanej harmonii szeroko pojmowanego, mogącego dziś powstawać, dzieła sztuki.

Tworzona przeze mnie sztuka ma najczęściej refleksyjny i dialogiczny charakter, istotny jest w niej wieloznaczny przekaz treściowy, odniesienia do tradycji, ale również, z całą pewnością podważanie zakorzenionych w naszej świadomości wybranych klisz poznawczych oraz rozmaitych stereotypów artystyczno-kulturowych. Pragnę podkreślić także, iż zawsze dystansowałem się w realizowanej przeze mnie twórczości wobec ironicznego i prześmiewczego podejmowania dialogu ze sztuką dawną i współczesną. Wynika to między innymi ze specyfiki mojej osobowości oraz z moich osobistych skłonności do przeżywania stanów smutku i pesymistycznej wizji wielu otaczających mnie zjawisk i procesów. W związku z tym tworzona przeze mnie sztuka jest nacechowana pewną wyraźnie odczuwalną aurą powagi, a jeżeli choćby pojawiają się w niej elementy o minimalnym zabarwieniu ironicznym, są one na tyle niejednoznaczne pod tym względem, iż trudno je utożsamiać z „postmodernistyczną” ironią i poczuciem humoru.

Rafał Boettner-Łubowski (2025)

prof. dr hab. Rafał Boettner-Łubowski (ur. 1974) – rzeźbiarz i artysta sztuk wizualnych. Zajmuje się również działalnością z dziedziny teorii, krytyki i promocji sztuki. Studia w latach 1994–2000 w Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu na Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby oraz na Wydziale Edukacji Artystycznej. Doktorat na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku w 2006 roku. Habilitacja na Wydziale Rzeźby i Intermediów ASP w Gdańsku w 2014 roku. Tytuł profesora uzyskany w 2024 roku. Tworzy instalacje, obiekty i kompozycje przestrzenne podejmujące relacje dialogiczne i polemiczne z istniejącymi już dziełami, postawami i poetykami twórczymi. W swojej sztuce odnosi się także do wybranych możliwości technik cyfrowych. Bardzo często inspiracją dla jego wypowiedzi twórczych jest szeroko rozumiana tradycja artystyczna: antyczna, nowożytna i dziewiętnastowieczna, z którą Rafał Boettner-Łubowski koresponduje, ale i w rozmaity sposób polemizuje. Autor ponad stu tekstów z dziedziny teorii, krytyki i promocji sztuki. Jako teoretyk sztuki, Rafał Boettner-Łubowski przede wszystkim poświęca się refleksji na temat estetyki i historii rzeźby oraz współczesnych interdyscyplinarnych praktyk artystycznych. Swoje rozważania od 2002 roku publikował na łamach Kwartalnika Rzeźby ,,Orońsko”. Poza tym bardzo ważnym tematem jego teoretycznych rozważań jest problematyka cytatu i praktyk twórczego artystycznego naśladownictwa w sztuce. w tej chwili pracuje na stanowisku profesora na Wydziale Edukacji Artystycznej i Kuratorstwa Uniwersytetu Artystycznego im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu jako kierownik Pracowni Otwartych Interpretacji Sztuki. Działalność dydaktyczną na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu prowadzi jako Rafał Łubowski. Teksty, wystawy i autorskie wystąpienia naukowe publikuje pod pseudonimem Rafał Boettner-Łubowski.

Karolina Prymas-Jóźwiak

ARTEFAKTY RÓŻNE

Rafał Boettner-Łubowski nie ogranicza się w obrębie podejmowanych przez siebie działań twórczych do jednego medium czy też jednej tylko dyscypliny artystycznej. Wręcz przeciwnie, artysta ten, z równym powodzeniem wykonuje prace z dziedziny rzeźby, malarstwa, grafiki i animacji cyfrowej, jak również z zakresu niekonwencjonalnych aranżacji przestrzennych. Jego prace są, z jednej strony, otwarte na tradycję i „to”, co w swoim czasie „zdarzało się” w przeszłości poszukiwań artystycznych człowieka; z drugiej jednak strony, są one również, na swój sposób, eksperymentalne. Boettner-Łubowski bardzo wysoko ceni sztukę dawną, przede wszystkim dziewiętnastowieczną; ale, oprócz tego, bardzo bliskie są mu również inspiracje twórcze czerpane z dziedzictwa dwudziestowiecznego surrealizmu i dadaizmu. To te właśnie fascynacje owocują częstym pojawianiem się w jego wybranych dziełach przedmiotów „gotowych” bądź „znalezionych” oraz akcentowaniem przez artystę w pewnym sensie niejednoznacznej i nieco „onirycznej” aury proponowanych artefaktów wizualnych. Inną, istotną, konstytutywną cechą twórczości Rafała Bottnera-Łubowskiego jest jej „refleksyjność” oraz emanujący z niej często smutek i powaga – bardzo odległe od postmodernistycznej ironii i specyficznego ,,poczucia humoru”. Co interesujące jednak, pomimo dystansu wobec wspomnianej powyżej postmodernistycznej strategii twórczej, Boettner-Łubowski w sposób radykalny, a choćby ,,totalny” – wykorzystuje inną, niezwykle istotną dla postmodernistów, praktykę twórczą. Chodzi oczywiście w tym przypadku o wykorzystywanie, w bardzo szerokim ujęciu i rozumieniu, praktyk przytaczania wizualnych cytatów, i to zarówno w postaci zauważalnie „bezpośredniej” – jako przywoływanie określonych motywów pochodzących z rozmaitych istniejących już dzieł sztuki; jak również w wersji zauważalnie przetworzonej – w przypadku kreowania różnorodnych stylizacji, parafraz czy też innego rodzaju metamorfoz fragmentów lub całości wybranych (znanych lub mniej znanych) artefaktów, konwencji artystycznych czy też określonych ujęć i rozwiązań stylistycznych. Takie podejście do twórczości artystycznej umożliwia często Boettnerowi-Łubowskiemu uaktywnianie, poprzez przejawy własnej działalności twórczej, rozważań typu ,,sztuka o sztuce” lub „sztuka o kuturze”, choć warto podkreślić, iż wymiar „autotematyczny” wymowy jego dzieł, to niejedyny poziom odczytu tych złożonych i tak naprawdę niezwykle wieloznacznych artefaktów wizulnych.

W twórczości Boettnera-Łubowskiego wyróżnić można kilka, dość znaczących „medialnych enklaw”, w ramach, których artysta buduje swe wypowiedzi artystyczne. W ostatnich latach bardzo ważne dla tego autora stało się tworzenie grafik cyfrowych, które finalnie prezentowane są albo na ekranach wielkoformatowych telewizorów lub monitorów, albo edytowane są w postaci odpowiednio oprawionych wydruków na papierze. Wydaje się jednak, iż pierwsza z wymienionych strategii ekspozycyjnych jest dla Boettnera-Łubowskiego ważniejsza i iż jego zdaniem reprezentuje większy potencjał. Karolina Rosiejka zauważa w tym przypadku, że: „w twórczości Rafała Boettnera-Łubowskiego błyszcząca płaszczyzna ekranu wyświetla powidoki popękanych artefaktów historii, fragmenty ciał bohaterów dawnych obrazów czy ruiny budowli uchwyconych przez mistrzów przeszłości. Prezentowane (…) na nowo scalają [one] kształty minionego, a grafika cyfrowa okazuje się skutecznym narzędziem, które umożliwia dialog z przeszłością. To rozbłysk innego światła, roztaczającego się z horyzontu fragmentów tego, co już zaistniało. Podniosły pomruk zostaje przefiltrowany, odpowiednio skonfigurowany i osadzony w lśniącej, ekranowej ciemności. Wyświetlane prace migoczą światłem matrycy, tworząc nową, choć wiecznie niestałą całość, poddającą się wieloznacznym interpretacjom”¹. Z całą pewnością w cyfrowych grafikach artysty niezwykle ważne stają sie niekonwencjonalne efekty luministyczne, dematerializacja prezentowanego obrazu cyfrowego, ale również elementy przetworzeń i metamorfoz przywoływanych motywów, aktywujących ich nowy potencjał treściowy i emotywny. Artysta odnosi się zarówno do wykonywanych przez siebie zdjęć, jak i do reprodukcji wybranych dzieł sztuki – jako punktów wyjścia do dalszych poszukiwań twórczych. Chętnie używa także czarnych form geometrycznych zasłaniających pewne obszary proponowanych przedstawień wizualnych. Poza tym kreuje „mroczny nastrój”, dotyka „nieznanych przestrzeni” – być może kosmicznych lub „podwodnych”, a może także, w pewnym sensie, „ponadzmysłowych”. W innych przypadkach zestawia on równie chętnie elementy obrazowe z akcentami tekstowymi. Wszystko to czyni po to, żeby zaprosić odbiorców i odbiorczynie swej sztuki do odkrywania jej emotywnego i treściowego potencjału – który, warto to podkreślić, w ujęciu tego autora jest zdecydowanie ważniejszy, niż kwestie czysto formalne czy strukturalne jego dzieł.

Jak podkreślono nieco wcześniej, dla Boettnera-Łubowskiego bardzo ważne jest wykorzystywanie przedmiotów „gotowych” lub „znalezionych”. W odniesieniu do tego rodzaju inwencji, artysta tworzy rozmaite obiekty przestrzenne, w których określone przedmioty są bezpośrednio wykorzystywane lub stanowią istotny punkt wyjścia do kreowania kolejnych ich przetworzeń – przykładowo, we wspomnianym powyżej kontekście, niezwykle ważne w dorobku Boettnera-Łubowskiego są wybrane obiekty quasi-rzeźbiarskie – np. prace zatytułowane:,, HOMMAGE À MUYBRIDGE?”, czy „HOMMAGE À L’OBJET (?) OU HOMMAGE À MAN RAY (?)”. W pierwszej ze wspomnianych prac autor tworzy odlewy z brązu (będące „kopiami” fragmentów ciała lalki z połowy XX wieku, należącej kiedyś do jego matki) oraz łączy uzyskane odwzorowania z granitowymi kostkami brukowymi, sugerując „wizualny spektakl” wyłaniania się i chowania motywu figurtywnego z/w surowych, kamiennych formach. Z kolei „HOMMAGE À L’OBJET (?) OU HOMMAGE À MAN RAY (?)” stanowi „neosurrelistyczny” objet d’art, w którym wykorzystano stare żelazko oraz miniaturowy odlew brązowy motywu kariatydy. Obie przypomniane powyżej prace są zaskakujące i nastrojowe, ale podważają one także różne stereotypy i klisze kulturowe. Mogą być również zaproszeniem do rozmaitych rozważań i przemyśleń. Kolejnym istotnym obszarem eksperymentów twórczych artysty jest kreowanie kameralnych kompozycji typu combine paiting, w których pejzaże stylizowane na dzieła muzealne z początku XX wieku są zestawiane z odpowiednio dobranymi przedmiotami „znalezionymi”. Oprócz kameralnych obiektów quasi-rzeźbiarskich i prac typu combine painting, Boettner-Łubowski stworzył w ciągu ponad dwudziestu lat swej działalności artystycznej wiele interdyscyplinarnych aranżacji przestrzennych, w których często koegzystowały ze sobą elementy przynależne do różnych mediów współczesnych sztuk wizualnych. Wiele z tychże aranżacji miało charakter ewidentnie eksperymentalny. Na przykład w serii pt. „CYTACJE” z około 2010 roku, artysta wykorzystał poliestrowe figury psa, zakupione w jednym z popularnych ówcześnie w Polsce sklepów z artykułami dekoracyjnymi. Podawał oczywiście każdorazowo informacje o pochodzeniu wyżej wymienionych przedmiotów, podczas ich publicznych prezentacji. W późniejszym czasie strategia ta powracała w twórczości artysty, co oczywiste, w nowych kontekstach jego twórczych poszukiwań.

Wystawa Rafała Boettnera-Łubowskiego w Miejskim Biurze Wystaw Artystycznych w Lesznie zatytułowana „ARTEFAKTY RÓŻNE. Wybrane prace z lat 2004-2025” – jest ekspozycją retrospektywną i prezentuje wybrane dzieła artysty powstałe w przeciągu ostatnich dwudziestu jeden lat jego działalności twórczej. Daje ona możliwość poznania specyfiki sztuki tego twórcy, ale może się również stać ciekawym punktem wyjścia do podejmowania różnorodnych inicjatyw edukacyjnych, np. wykładów lub warsztatów, poświęconych wybranym zagadnieniom artystycznym. Jest to możliwe między innymi dlatego, iż prace Boettnera-Łubowskiego są głęboko „zanurzone” w problematyce kultury, sztuki oraz jej historii. Oprócz tego, są one wieloznaczne i wielopoziomowe w odbiorze, co pozwala osobom odbiorczym oraz tym, zajmującym się współczesną edukacją artystyczną – wyławiać z nich rozmaite konteksty, tropy interpretacyjne, analogie artystyczno-kulturowe czy też zakresy kulturowych dyskursów. Z drugiej jednak strony, sztuka Boettnera-Łubowskiego nie jest dydaktyczna, a jej poszczególne przejawy spełniają się również z powodzeniem jako dojrzałe, współczesne wypowiedzi twórcze, ewidentnie korespondujące z wieloma aktualnymi przemianami i przewartościowaniami artystyczno-kulturowymi.

___________________________________

1. Zob. – katalog wystawy zbiorowej: https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/650704/edition/561784/content?ref=L3B1YmxpY2F0aW9uLzY0NjUyNi9lZGl0aW9uLzU1NzI0NQ , s. 7 (dostęp: 15.07.2025.).