Kraków, 20 listopada 2024 r.
Szanowna Pani
Barbara Nowacka
Minister Edukacji Narodowej
Al. Jana Chrystiana Szucha 25
00–918 Warszawa
Dotyczy: projektu rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania dla szkół publicznych. Projekt rozporządzenia wprowadza do szkół podstawowych nowy przedmiot – edukacja zdrowotna, a do szkół ponadpodstawowych dwa nowe przedmioty – edukacja obywatelska i edukacja zdrowotna.
Szanowna Pani Minister,
Polskie Stowarzyszenie Obrońców Życia Człowieka wyraża stanowczy protest w związku z projektem usunięcia z programów szkolnych przedmiotu „Wychowanie do życia w rodzinie” i zastąpienia go permisywną edukacją seksualną, realizowaną w ramach obligatoryjnej „Edukacji zdrowotnej”. Istnieją uzasadnione obawy, iż taki kierunek reform będzie zagrażać wychowaniu dzieci w oparciu o tradycyjny model wartości rodzinnych, zniekształcając przekaz o życiu, zdrowiu i odpowiedzialności.
Dramatyczne skutki takiej edukacji obserwujemy w wielu krajach Europy Zachodniej. To przedwczesny wiek inicjacji seksualnej, ciąże nieletnich, aborcje, choroby przenoszone drogą płciową, a także wynikająca stąd większa podatność na młodzieży depresję. Rodzice mają szczególne, niezbywalne prawo do autonomicznego wychowywania swoich dzieci w tak delikatnej sferze, jaką jest seksualność. Konsekwencje wprowadzenia w Polsce permisywnej edukacji seksualnej będą długofalowo ponosić uczniowie i ich rodzice. Aktualne rozwiązania respektują konstytucyjne prawo rodziców do decydowania o edukacji seksualnej, a problematyka rozwoju psychofizycznego okresu dorastania i zdrowia w sposób efektywny i wystarczający jest prezentowana w ramach nieobowiązkowych zajęć „Wychowania do życia w rodzinie”, które mają ugruntowaną pozycję w polskim systemie edukacyjnym od dwudziestu pięciu lat.
„Wychowanie do życia w rodzinie” to pierwszy z trzech typów edukacji seksualnej, sklasyfikowanych przez Amerykańską Akademię Pediatrii. To typ „A” – wychowanie do czystości – abstynencji seksualnej (abstinence-only education, chastity education), pozostałe to typ „B” – biologiczna edukacja seksualna (biological sex education) oraz typ „C” – złożona edukacja seksualna, która zawiera oba powyższe podejścia (comprehensive sex education). Należy spodziewać się, iż proponowana przez Ministerstwo Edukacji zmiana typu edukacji seksualnej z „A” na „C” doprowadzi do narastania w Polsce fali podobnych zjawisk społecznych, jak obserwowane w krajach Europy Zachodniej.
Zaproponowany przez Ministra Edukacji program narusza prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami oraz zapewnienia im wychowania i nauczania moralnego oraz religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami, zagwarantowane w art. 48 ust. 1 oraz art. 53 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wprowadzając dla dzieci obowiązek uczestniczenia w zajęciach „Edukacji zdrowotnej” już od czwartej klasy szkoły podstawowej. Zajęcia z „Edukacji zdrowotnej” mają być obowiązkowe także dla uczniów szkół katolickich oraz w edukacji domowej, a promocja do następnej klasy będzie uzależniona od nauczenia się i zdania treści tego przedmiotu, zawierającego propozycje aksjologiczne nierzadko sprzeczne z systemem wartości rodziców.
Przedstawiony do konsultacji projekt nie spełnia także wymagania z art. 4 ust 1. ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, który wprowadził do programów nauczania szkolnego wiedzę o życiu seksualnym człowieka, w tym o wartości rodziny i życia w fazie prenatalnej. Poczęte dziecko nie jest przedstawiane jako wartość osobowa, samoistna. W konsultowanym projekcie brakuje informacji na temat opieki prekoncepcyjnej, rozwoju i wychowania prenatalnego dziecka.
Należy się tu odnieść także do preambuły ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, która gwarantuje, iż oświata w Rzeczypospolitej Polskiej respektuje chrześcijański system wartości.
Oddzielenie wiedzy o seksualności nastolatków od jej społecznego kontekstu, takiego jak małżeństwo, rodzina, miłość i odpowiedzialność w relacjach, może negatywnie wpływać na ich dojrzewanie do dorosłości. W podstawie programowej brakuje odniesień do małżeństwa, wierności i trwałości związków. Przedstawianie wiedzy o popędzie seksualnym bez podkreślania potrzeby nauki jego kontrolowania jako elementu prawidłowego dojrzewania uważamy za niewychowawcze. Program zachęca do przedwczesnej inicjacji seksualnej, proponując rozmowy z trzynasto‑, czternastolatkami na temat kryteriów tzw. świadomej zgody czy „dojrzałego” przygotowania się do rozpoczęcia współżycia seksualnego. Tego rodzaju działania mogą wywoływać u dzieci niepotrzebny lęk i niepokój. Takie sformułowania sugerują akceptację wczesnej inicjacji seksualnej, bagatelizujące jej skutki dla zdrowia fizycznego i koherentnej formacji psychicznej dzieci. Nie można też zaakceptować przedstawiania dzieciom „różnych modeli rodzin” jako równoważnych oraz pomijania występujących w nich sytuacji kryzysowych, takich jak separacja, rozwód, przemoc domowa czy tworzenie przez rodziców nowych związków.
Po dwudziestu pięciu latach funkcjonowania w polskich szkołach „Wychowania do życia w rodzinie” widać, iż efekty edukacji seksualnej typu „A” są dobre i bez wątpienia powinna być ona kontynuowana. Świadczą o tym przedstawione poniżej wybrane dane liczbowe, zestawiające Polskę z krajami, w których prowadzona jest edukacja seksualna typu „B” lub „C”.
To właśnie w Polsce obserwujemy znacznie późniejszy wiek inicjacji, najniższy wskaźnik chorób przenoszonych drogą płciową na 100 000 mieszkańców, najniższą liczbę zajść w ciążę na 1000 nastolatek – zakończonych urodzeniem żywego dziecka lub jego aborcją – najniższą liczbę aborcji na 1000 mieszkańców i najniższą liczbę przestępstw o charakterze seksualnym na 100 000 mieszkańców.
| Procent piętnastolatków, którzy mają za sobą pierwsze doświadczenia seksualne (2021/2022) | Niemcy | Polska | Szwecja | Wielka Brytania |
| Dziewczęta | 19 | 10 | 25 | 21 |
| Chłopcy | 19 | 20 | 20 | 18 |
A focus on adolescent sexual health in Europe, central Asia and Canada. Health Behaviour in School-aged Children international report from the 2021/2022 survey, World Health Organization, Regional Office for Europe, 2024.
| Państwo | Potwierdzone przypadki chorób przenoszonych drogą płciową na 100 000 mieszkańców | |||
| Kiła (2022) | Rzeżączka (2022) | Chlamydioza (2022) | HIV (2019) | |
| Niemcy | 10,0 | brak danych | brak danych | 3,73 |
| Polska | 5,3 | 1,5 | 1,4 | 3,87 |
| Szwecja | 5,1 | 32,1 | 313,8 | 4,39 |
| Wielka Brytania | 13,1 (2019) | 116,1 (2019) | 388,5 (2019) | 6,18 |
Źródło: European Centre for Disease Prevention and Control, Annual Epidemiological Reports for 2022, 19.11.2024 r.; WHO, https://gateway.euro.who.int, 20.11.2024 r.
| Niemcy | Polska | Szwecja | Wielka Brytania | |
| Aborcje (2021, WB 2019) | 94 596 | 107 | 33 697 | 221 981 |
| Aborcje na 1000 mieszkańców (2021) | 1,14 | 0 | 3,25 | 3,42 |
| Aborcje na 1000 żywych urodzeń (2021) | 119 | 0 | 295 | 328 |
| Dzieci żywo urodzonych przez nastolatki poniżej 20 lat na 1000 nastolatek w tym wieku (2022, WB 2019) | 4,50 | 6,05 | 2,18 | 9,14 |
| Aborcje u nastolatek poniżej 20 lat na 1000 nastolatek w tym wieku (2022, WB 2019) | 3,41 | 0,01 | 8,67 | 12,39 |
| Aborcje na 1000 żywych urodzeń u nastolatek poniżej 20 lat (2021) | 770 | 2 | 3 268 | 1 447 |
Źródło: Eurostat, https://ec.europa.eu/eurostat, 20.11.2024 r.; European Health Information Gateway, WHO European Region, https://gateway.euro.who.int/, 20.11.2024 r.
| Niemcy | Polska | Szwecja | Wielka Brytania | |
| Zarejestrowane przez policję przestępstwa o charakterze seksualnym na 100 000 mieszkańców (2022, WB 2014) | 59,70 | 8,96 | 200,34 | 438,58 |
Źródło: Eurostat, https://ec.europa.eu/eurostat, 20.11.2024 r.
Od lat podkreślamy, iż edukacja seksualna powinna opierać się na wartościach promujących szacunek do życia i odpowiedzialne podejście do relacji międzyludzkich. Takie cechy ma przedmiot szkolny „Wychowanie do życia w rodzinie”, który dla dobra naszych dzieci należy koniecznie zachować. Nie może bazować na treściach redukujących ludzką seksualność do sfery biologicznej. Dlatego wnosimy o całkowite odrzucenie podstawy programowej zaproponowanej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.
Z poważaniem,
Wojciech Zięba
prezes Polskiego Stowarzyszenia Obrońców Życia Człowieka
