Prawo spadkowe a konkubinat: czy partner ma prawo do spadku i jak go zabezpieczyć?
Życie w nieformalnym związku coraz częściej staje się świadomym wyborem – pary razem mieszkają, wychowują dzieci, inwestują we wspólny majątek. Jednak mimo codziennej bliskości i wspólnego życia, prawo spadkowe nie traktuje partnerów z konkubinatu tak samo jak małżonków. W przypadku śmierci jednego z partnerów może się to wiązać z poważnymi konsekwencjami – również finansowymi.
Czy konkubent ma prawo do spadku?
Konkubent, czyli partner z nieformalnego związku, nie ma prawa do dziedziczenia ustawowego po zmarłym partnerze. Polskie prawo traktuje konkubentów jak osoby obce – choćby jeżeli byli razem przez wiele lat, nie przysługuje im żadne prawo do spadku na mocy ustawy.
Oznacza to, iż w przypadku braku testamentu cały majątek zmarłego przypada jego najbliższym krewnym – w pierwszej kolejności dzieciom, a następnie rodzicom, rodzeństwu lub dalszym krewnym. Partner życiowy, bez względu na długość wspólnego życia czy faktyczne współtworzenie majątku, pozostaje bez jakichkolwiek praw do dziedziczenia. Może zostać zmuszony do opuszczenia wspólnego mieszkania, nie mieć dostępu do konta bankowego, a choćby utracić rzeczy, które współdzielił ze zmarłym partnerem.
Jak zabezpieczyć partnera na wypadek śmierci?
Jedynym narzędziem, które może zapewnić ochronę konkubenta po śmierci partnera, jest testament. Sporządzenie testamentu pozwala na powołanie partnera do całości lub części spadku, a także przekazanie mu konkretnego składnika majątku – np. mieszkania, samochodu czy oszczędności – w drodze zapisu windykacyjnego.
Testament można sporządzić odręcznie (własnoręcznie, z datą i podpisem) lub u notariusza (w formie aktu notarialnego).
Forma notarialna jest bezpieczniejsza i trudniejsza do podważenia – warto z niej skorzystać szczególnie wtedy, gdy spodziewamy się ewentualnych roszczeń ze strony rodziny.
Co jeszcze warto wiedzieć:
- Nie można sporządzić wspólnego testamentu – każdy z partnerów musi sporządzić własny dokument.
- Krewni ustawowi mają prawo do zachowku – choćby jeżeli cały majątek został zapisany partnerowi, dzieci lub małżonek mogą żądać wypłaty części w formie pieniężnej.
- Konkubent należy do III grupy podatkowej – co oznacza wyższy podatek od spadku, chyba iż zgłosi spadek we właściwym terminie i skorzysta z dostępnych ulg.
Inne sposoby zabezpieczenia partnera
Choć testament to podstawowy dokument, warto wdrożyć także dodatkowe rozwiązania, które zwiększają ochronę partnera:
- Darowizny za życia- można już teraz przenieść wybrane składniki majątku (np. współwłasność nieruchomości), by uniknąć dziedziczenia po śmierci.
- Ustanowienie współwłasności majątku- wprowadzenie partnera jako współwłaściciela np. mieszkania czy samochodu, daje mu prawo do zachowania części majątku po śmierci drugiej strony.
- Zawieranie umów cywilnych dotyczących poszczególnych składników majątku- umowy najmu, użyczenia, dożywocia lub użytkowania mogą formalnie zabezpieczyć prawo do korzystania z danej rzeczy – np. mieszkania.
- Ubezpieczenie na życie- wskazanie partnera jako osoby uposażonej w polisie sprawia, iż otrzyma on środki poza masą spadkową.
Podsumowanie
Konkubent nie dziedziczy ustawowo po partnerze – choćby jeżeli tworzyli stabilny i wieloletni związek. o ile chcesz zadbać o bezpieczeństwo bliskiej osoby na wypadek swojej śmierci, nie wystarczy liczyć na “dobrą wolę” rodziny – trzeba działać świadomie i odpowiednio wcześnie.
Najlepszym rozwiązaniem jest testament, uzupełniony o darowizny, współwłasność lub ubezpieczenie. W ten sposób możesz mieć pewność, iż Twój partner nie zostanie bez środków do życia ani dachu nad głową. Warto skonsultować się z prawnikiem, który wyjaśni, jak najlepiej zabezpieczyć interesy bliskiej osoby w świetle obowiązującego prawa spadkowego. jeżeli potrzebujesz doradztwa w zakresie rozporządzania swoim majątkiem, najlepiej zwrócić się do specjalisty. W praktyce oznacza to, iż warto poszukać pomocy lokalnie – wystarczy wpisać w wyszukiwarkę radca prawny Rumia lub prawo spadkowe Rumia, aby znaleźć prawnika, który przygotuje odpowiedni testament, doradzi w zakresie darowizn czy współwłasności i pomoże skutecznie zabezpieczyć przyszłość Twoich bliskich.
