Pamiętam ten ranek, gdy zadzwonił telefon. Numer szpitala. Serce zamarło mi, zanim jeszcze odebrałam.
„Pani Kowalska?” – usłyszałam. „Przykro mi. Pana męża, Jana… nie udało się uratować.”
Kolana ugięły się pode mną. Dzień wcześniej całował mnie w czoło, obiecując, iż wróci na obiad. Czekałam godzinami, tłumacząc sobie, iż to korki albo klient w pracy. Nie śmierć.
Ale to, co wydarzyło się później, było innym rodzajem cierpienia. Gorzkim, pełnym skomplikowanych uczuć.
Jan miał syna – Krzysia – z poprzedniego związku. Miał 17 lat, gdy się pobraliśmy. Starałam się być miła, ale nigdy nie zbliżyliśmy się do siebie. Krzyś wpadał czasem, ale w jego uśmiechu zawsze wyczuwałam chłód. Byłam młodsza od Jana, a on swoim spojrzeniem zdawał się to oceniać.
Ale Jan go kochał. Dlatego znosiłam jego obecność.
Po pogrzebie Krzyś stanął w moich drzwiach z plecakiem.
„Mama mnie wyrzuciła” – powiedział. „Mogę zostać u ciebie?”
Zamrugałam. Miałam 38 lat, byłam świeżo owdowiałą, załamaną kobietą bez stabilnej sytuacji finansowej. Polisa Jana jeszcze nie wypłaciła, a ja nie miałam stałego dochodu. Dom wydawał się pusty, zimny, jak trumna bez niego. Nie miałam miejsca dla ponurego dwudziestosiedmiolatka, który ledwo mnie zauważał podczas wizyt.
„Przykro mi, Krzyś” – odparłam, starając się, by głos mi nie zadrżał. „Nie jestem teraz w stanie gościć.”
Nie protestował. Skinął tylko głową, z pustym spojrzeniem. Odszedł.
I już nigdy go nie zobaczyłam.
Minione dziesięć lat to mglista plama. Sprzedałam dom, przeprowadziłam się do mniejszego mieszkania, podjęłam pracę w bibliotece. Życie toczyło się cicho i skromnie. Raz czy dwa choćby się umówiłam, ale nikt nie zastąpiłby Jana.
Czasem myślałam o Krzysiu. Skończył szkołę? Znalazł pracę? Odganiałam te myśli. Był dorosły. Nie moja sprawa.
Aż pewnego dnia, po dekadzie, wszystko się zmieniło.
Zaczęło się od listu.
Czysta, biała koperta bez nadawcy. W środku kartka:
„Pewnie mnie pani nie pamięta. Nazywam się Agata. Byłam pracownikiem socjalnym Krzysztofa Kowalskiego po śmierci jego ojca. Często o pani mówił.”
„Chciałam, żeby pani wiedziała – Krzyś zmarł w zeszłym tygodniu. We śnie. Niewydolność serca. Miał tylko 37 lat.”
„Miał trudne życie, ale nigdy pani nie winił. Rozumiał pani żałobę. Uznałam, iż powinnam panią poinformować.”
Godzinami wpatrywałam się w te słowa. Dłonie mi drżały. Serce waliło.
Krzyś nie żyje?
Był taki młody. Pełen życia, choćby w swojej milczącej posępności.
A potem – poczucie winy.
Dławiące, przytłaczające.
Nie mogłam spać. Następnego ranka zaczęłam dzwonić pod każdy możliwy numer. Odnalazłam Agnieszkę, która zgodziła się spotkać w kawiarni.
„Mieszkał w schroniskach” – wyjaśniła. „Później pracował jako woźny. Cichy, spokojny. Zawsze nosił w portfelu zdjęcie pani męża.”
Mrugnęłam. „Jana?”
Skinęła głową. „Mówił, iż to jedyna osoba, która w niego wierzyła. Tęsknił za nim.”
Przełknęłam ślinę.
„A… czy wspominał coś o mnie?”
Agata zawahała się. „Mówił, iż szkoda, iż potoczyło się inaczej. Ale nie miał pretensji. Uważał, iż żałoba potrafi zmienić ludzi.”
Tej nocy płakałam jak nigdy wcześniej.
Tydzień później Agata zadzwoniła ponownie.
„Krzyś zostawił po sobie mały boks w przechowalni. Nie miał wiele, ale… powinna pani to zobaczyć.”
Dwie godziny jazdy.
Boks wielkości szafy. Dwa kartony, parę książek i ten sam plecak, z którym przyszedł tamtego dnia.
W środku – zeszyt.
Usiadłam na zimnej podłodze i otworzyłam go.
*18 sierpnia*
*Nie pozwoliła mi zostać. Rozumiem. Właśnie straciła tatę. Pewnie byłem żywym przypomnieniem.*
*3 września*
*Znalazłem pracę – sprzątanie biur na nocną zmianę. Nic wielkiego, ale stabilne. Oszczędzam na mieszkanie.*
*25 grudnia*
*Pierwsze święta bez taty. Zostawiłem kwiat pod dawnym domem. Mam nadzieję, iż u niej wszystko dobrze.*
*22 marca*
*Zdałem maturę. Myślałem, żeby jej napisać. Nie chciałem narzucać się.*
*9 lipca*
*Awans na brygadzistę. Czasem wyobrażam sobie, iż tata byłby dumny. Ta myśl daje mi siłę.*
*4 października*
*Pewnie dawno odnalazła spokój. Zasłużyła na to. Ale żałuję, iż nie mogłem się pożegnać.*
Gdy przewróciłam ostatnią stronę, papier był mokry od łez.
Jak mogłam być tak ślepa?
Myślałam, iż się chronię… a tak naprawdę porzuciłam kogoś, kogo Jan kochał. Kogoś, kto tylko chciał bliskości.
Zorganizowałam mały pogrzeb.
Skromna msza w miejscowym kościele. Zaprosiłam Agatę, kilku kolegów z pracy, ludzi ze schroniska. Powiedziałam kilka słów, przeczytałam fragmenty zeszytu. Ludzie płakali.
Dotknął więcej serc, niż sądziłam.
Wieczorem stałam w kuchni, trzymając zeszyt.
„Przepraszam cię, Krzyś” – szepnęłam. „Nie wiedziałam. Powinnam była spróbować.”
Nie przywróciło go to do życia. Ale dało początek czemuś nowemu.
Uleczeniu.
Kilka tygodni później zaczęłam pracować jako wolontariuszka w schronisku dla młodzieży. Słuchałam ich historii. Starałam się, by nikt nie czuł się samotny.
To było najmniejsze, co mogłam zrobić.
Czasem śnię o Janie i Krzysiu.
Są razem, śmieją się. Krzyś już nie jest tym zamkniętym w sobie chłopakiem. Promienieje. Jest cały.
A Jan odwraca się do mnie z uśmiechem.
Jakby chciał powiedzieć: „Poznałaś prawdę. I nigdy nie jest za późno, by kochać.”
