Zima w małej miejscowości pod Krakowem, w Zakliczynie, była wyjątkowo sroga. Gęsty śnieg zasypał ulice, otulając domy miękkim, białym całunem, który tłumił choćby najcichsze dźwięki. Szyby okien pokrywały misternie rysowane mrozem wzory, a pusta o tej porze ulica trzęsła się od podmuchów wiatru, niosącego echa dawno zapomnianych opowieści.
Termometry pokazywały minus 25 stopni największy mróz od lat. W samym środku tej zimowej pustki stała mała knajpka Pod Kogutem. W jej półmroku, przy wyszorowanym blacie, stał mężczyzna. Jego dłonie były poorane zmarszczkami i bliznami śladami lat pracy przy krojeniu mięsa i obieraniu worków ziemniaków. Wytarty fartuch zdradzał setki godzin spędzonych nad garami: nad rosołem gotowanym według starej receptury, pulpetami mielonymi na gładko, kapuśniakiem z grzybami.
Wtedy rozległo się ciche brzęknięcie jak szept mosiężnego dzwonka nad drzwiami, który witał gości od dziesięcioleci. Za progiem stanęło dwoje dzieci. Zmarznięci na kość, przemoczeni, z głodnymi spojrzeniami: chłopiec w za dużej, wytartej kurtce i dziewczynka w cieniutkiej różowej bluzce, która wyglądała jak wyrwana z zupełnie innego świata.
Ich palce zostawiły mokre ślady na zaparowanej szybie. To był ten moment jeden drobny gest dobroci, który mógł zmienić wszystko, choć nikt jeszcze tego nie wiedział.
Nazywał się Stanisław Kowalczyk i przyjechał do Zakliczyna tylko na rok. Miał dwadzieścia osiem lat i marzenia o własnej restauracji w Warszawie, może gdzieś na Starym Mieście, z daniami z całego świata i muzyką na żywo. Nazwałby ją Złota Pieróg. Ale życie napisało inny scenariusz. Nagła śmierć matki pokrzyżowała plany rzucił pracę w restauracji Pod Złotą Rybą i wrócił do rodzinnego miasteczka. Jego mała kuzynka, czteroletnia Kinga o jasnych loczkach i niebieskich oczach, została sierotą, gdy jej matkę zabrało więzienie. Długi rosły jak śnieżna kula rachunki, kredyt na leczenie, alimenty a marzenia oddalały się z każdym dniem.
Znalazł więc pracę w małej knajpie Pod Kogutem jako kucharz i kelner. Właścicielka, starsza kobieta o dobrym sercu, ale bez grosza przy duszy, Helena Nowak, płaciła mu zaledwie dwa tysiące złotych miesięcznie mało choćby jak na tamte czasy. Nie była to praca prestiżowa, ale uczciwa. Wstawał o piątej, by zdążyć przed otwarciem upiec pierogi; te z mięsem znikały w mgnieniu oka.
W miasteczku, gdzie ludzie mijali się obojętnie, jego pamięć była ratunkiem: wiedział, iż pani Zofia pija herbatę z cytryną, ale bez cukru; iż kierowca TIR-ów, Marek, zawsze bierze podwójną kaszę z gulaszem; iż nauczyciel Janek po trzech lekcjach potrzebuje mocnej kawy.
Był sobotni wieczór, wigilia Święta Niepodległości. Większość lokali zamknęła się wcześniej, ale Staś został. Czuł, iż ktoś może potrzebować ciepłego posiłku. I nie pomylił się w drzwiach stanęły dzieci. Chłopiec w za dużej kurtce i dziewczynka w cienkiej bluzce, oboje drżący z zimna, mokrzy aż do kości. Ich kroki były niepewne, a oczy pełne strachu i samotności.
Stanisław poczuł coś więcej niż litość zobaczył w nich siebie. Jego dzieciństwo też nie było lekkie: ojciec zniknął, matka harowała na trzech etatach. Głód gryzł go w brzuch jak żywy. Bez słowa skinął na dzieci:
Chodźcie, jest tu ciepło. Nie bójcie się.
Posadził ich przy kaloryferze, podał dwie miski gorącego barszczu z uszkami pachnącego, dymiącego, z kromką razowego chleba. Jedzcie, proszę powiedział, a dzieci zaczęły jeść, jakby nigdy wcześniej nie znały smaku ciepłego jedzenia.
Chłopiec oderwał kawałek chleba i podał siostrze: Masz, Kasia szepnął. Dobrze? Jedz spokojnie.
Dziewczynka wzięła łyżkę, jej palce drżały; obgryzione paznokcie mówiły więcej niż słowa.
Stanisław udawał, iż zmywa naczynia, ale oczy miał wilgotne. Gdy wyszli, wcisnął im do torby kanapki, jabłka i termos z herbatą. A na dno dwie stówki, ostatnie, które zbierał na buty dla Kingi.
To dla was. jeżeli będziecie głodni wracajcie. Zawsze was nakarmię.
Chłopiec, nieśmiało: A nikomu pan nie powie? Uciekliśmy z domu dziecka. Tam nas tam nas bili.
Nikomu odparł Stanisław stanowczo. To nasza tajemnica. Jak macie na imię?
Tomek mruknął chłopiec. A to moja siostra, Kasia.
A rodzice? spytał ostrożnie Stanisław.
Mama umarła trzy lata temu Tata nas zostawił głos mu się załamał. Powiedział, iż nie da rady.
Stanisław skinął głową. Rozumiem. Drzwi są zawsze otwarte.
Dzieci zniknęły w śnieżnej nocy. Przez kolejne dni Staś wypatrywał ich, ale nie wróciły. Dopiero później dowiedział się, iż trafiły do lepszego domu dziecka w Tarnowie.
Rok później knajpa Pod Kogutem zmieniała się w coś więcej. Staś otworzył jadłodajnię dla potrzebujących darmowe obiady dla bezrobotnych, starszych ludzi, rodzin w tarapatach. Płacił za to z własnej kieszeni.
Gdy Helena chciała sprzedać lokal, wziął kredyt i wykupił go. Nazwał Przystań Kowalczyka. Z czasem powstało tam miejsce dla kierowców, sklepik, a potem centrum pomocy. Gdy zimą pękły rury, otworzył drzwi dla wszystkich z kołdrami i herbatą.
Święta spędzał z sierotami, seniorami, potrzebującymi. Dzieci pytały: Wujku Stasiu, możemy tu odrobić lekcje? A on uśmiechał się i przygotowywał dla nich stolik.
Kinga wyjechała na studia do Warszawy, ale zerwała kontakt. Nie odbierała telefonów, odsyłała prezenty. Mimo to Staś pisał listy, zostawiał dla niej książki i słoiki z konfiturami.
W 2020 roku Przystań Kowalczyka dostała nagrodę za działalność społeczną. W czasie pandemii roznosił jedzenie starszym. Otworzył mały hospicjum miejsce, gdzie nikt nie umierał sam.
Aż pewnego mroźnego ranka, dwadzieścia lat później, przed
