Peonia – piwonia – uprawa, pielęgnacja, sadzenie, kwitnienie

Peonia to bardzo popularna roślina ozdobna często sadzona w ogrodach. Jej główną zaletą są duże, różnokolorowe piękne kwiaty, które pojawiają się pod koniec wiosny. Chociaż rośliny te z całą pewnością nie należą do niewymagających i łatwych w uprawie, warto spróbować wprowadzić je do przydomowego ogródka.

Piwonia – symbol Chin

Piwonia (Paeonia L.) znana również jako peonia, to roślina zamieszkująca rejony Europy i Azji o umiarkowanym klimacie. Na naszym kontynencie spotkać można siedem gatunków bylinowych, natomiast Chiny są siedliskiem wielu większych odmian drzewiastych (choć wśród nich jest też najbardziej znana bylina – Piwonia Chińska). W tym kraju piwonie zaczęto sadzić w ogrodach już prawie dwa tysiąclecia temu. Roślina stała się symbolem dobrobytu i szczęścia, a z czasem stała się narodowym kwiatem. Piwonie są roślinami wieloletnimi, ich drzewiaste odmiany mogą osiągnąć choćby 2,5 metra wysokości i przeżyć kilkadziesiąt lat. Kwitną w bardzo efektowny sposób, wytwarzając ozdobne kwiaty o średnicy choćby 30 centymetrów. Ich barwy są zróżnicowane – białe, różowe, purpurowe, rzadziej żółte. Niestety, przeważnie nie są one pachnące. Zapylają je liczne gatunki chrząszczy. Po przekwitnięciu roślina zawiązuje owoce w formie pękających mieszków.

Peonia – foto Vera Sh – Unsplash

Piwonia – peonia – setki odmian

Peonie dają się łatwo krzyżować, a efektem tego działania są mieszane odmiany o różnych cechach. Hodowcy skupiają się oczywiście na tym, aby ich kwiaty były najładniejsze. Do najpiękniejszych i najbardziej znanych odmian należą Bowl of Beauty mająca duże kwiaty w kształcie kielicha o różowej barwie, Sarah Bernhard – płatki bardziej postrzępione o kolorze perłowego różu, nietypowa Green Halo z kwiatami częściowo zielonymi czy Border Charm – odmiana kwitnąca na kremowożółte. Również polscy ogrodnicy wyhodowali wiele ciekawych odmian, w tym serię nazwaną kobiecymi imionami, wśród której znajdziemy kwitnącą na różowo „Barbarę”, białą „Krystynę” czy różowo-kremową „Władysławę”. Warto również wspomnieć o obdarzonej ogromnymi, w dodatku pięknie pachnącymi, różowymi kwiatami odmianie „Ursynów”. W zależności od wymagań estetycznych i możliwości, każdy ogrodnik z pewnością znajdzie odmiany odpowiadające jego gustowi.

Najpopularniejsze odmiany piwonii, które najchętniej sadzimy w naszych ogrodach to: piwonia lekarska (Paeonia officinalis); piwonia drzewiasta (Paeonia suffruticosa); piwonia Wittmanna (Paeonia wittmanniana); piwonia Młokosiewicza (Paeonia Mlokosewitschii); piwonia delikatną (Paeonia tenuifolia); piwonia chińska (Paeonia lactiflora) – foto Rikonavt – Unsplash

Uprawa piwonii w ogrodzie

Piwonie są roślinami odpornymi na mrozy, odpowiednio zabezpieczone bez przeszkód przetrwają zimy w naszym kraju. Nie wymagają również jakichś specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. Ze względu na swoją biologię mają jednak dość ścisłe wymagania, o ile chodzi o stanowisko oraz rodzaj gleby.

Gleba i stanowisko

Peonie mogą być sadzone zarówno w słonecznej, jak i półcienistej części ogrodu. Wolą jednak tę pierwszą. Wystawione na słońce rozwijają się dużo szybciej, a przede wszystkim wytwarzają więcej bardziej okazałych kwiatów. Miejsce ich posadzenia powinno być również osłonięte od wiatru. Silne podmuchy mogą bowiem uszkadzać i obrywać kwiatostany.

Pamiętaj jednak, iż jeżeli zdecydujesz się zasadzić je w cieniu, mogą mieć nieco ciemniejsze liście i wypuszczą mniej kwiatów, które jednak rozkwitną większe i bardziej obfite – foto Rebecca – Unsplash

Piwonia drzewiasta najbardziej lubi gleby o odczynie zbliżonym do neutralnego, od lekko kwaśnych do lekko zasadowych. Ze względu na swój palowy system korzeniowy jest bardzo wrażliwe na nadmiar wody w gruncie – zaczyna wówczas bardzo gwałtownie gnić i chorować. Z tego powodu należy zapewnić jej odpowiedni, głęboki drenaż, najlepiej ze żwiru, szczególnie o ile rosła będzie w zbitych i ciężkich glebach gliniastych. Rośliny można posadzić również w podłożu luźniejszym i uboższym w składniki mineralne, ale wówczas należy wzbogacić taką mieszankę torfem, kompostem lub nawozem uniwersalnym. Ze względu na ich spore zapotrzebowanie na składniki odżywcze, piwonie warto sadzić w pewnym oddaleniu od innych, większych roślin.

Piwonia – peonia – nawożenie i podlewanie

Jak wspomniano powyżej, piwonie potrzebują do obfitego kwitnienia dużej ilości składników odżywczych w glebie. Stanowisko, na którym rosną, powinno być obficie nawożone wczesną wiosną, na przełomie marca i kwietnia, jeszcze przed okresem kwitnienia. Zabieg można powtórzyć, używając mniejszej ilości nawozu już po przekwitnięciu roślin, późnym latem. Stosujemy wzmacniacze pochodzenia naturalnego – obornik lub kompost. dzięki mieszanek chemicznych uzupełniamy zawartość najkorzystniejszych dla piwonii składników w glebie. Te najbardziej dla nich wartościowe to potas i fosfor, unikamy natomiast mieszanek zawierających dużo azotu. Regularne nawożenie pomoże gwałtownie rozrosnąć się roślinie i wytworzyć dużo kwiatów. o ile piwonia rośnie słabo, warto nawozić ją kilka razy w sezonie.

Piwonia krzewiasta ( Paeonia suffruticosa ) To jeden z najokazalszych rodzajów tej rośliny. Jest duży i rozłożysty, ale największe wrażenie robią jego kwiaty – mogą osiągać średnicę choćby 20 centymetrów – foto Fallon Michael – Unsplash

Podlewanie piwonii jest czynnością wymagającą sporo uwagi. Roślina nie toleruje nadmiaru wilgoci, ale nie znosi również suszy. Najlepiej jest na bieżąco kontrolować stan wilgotności gleby i dostosowywać podlewanie do panujących warunków atmosferycznych. Sprawdza się tu zasada, iż lepiej podlać mniej, niż przelać peonię. O regularnym podlewaniu musimy pamiętać jedynie w ciągu upalnego lata. W czasie podlewania wodę wlewamy nisko pod roślinę – nie moczymy liści, ponieważ bardzo gwałtownie prowadzi to do pojawienia się infekcji grzybowych. Warto również wyłożyć otoczenie rośliny warstwą żwirku czy kory. Zapobiegnie to nadmiernemu parowaniu wody z podłoża, a przy okazji powstrzyma wzrost chwastów.

Zimowanie piwonii

Większość gatunków piwonii jest odporna na mróz. Odmiany bylinowe chowają pędy pod ziemią, wystarczy je więc przykryć izolującą warstwą na przykład gałęzi świerkowych. Odmiany drzewiaste wymagają podobnej warstwy na ziemi, a do tego otoczenia rośliny agrowłókniną czy zwykłą słomą. Zabiegu tego dokonujemy, kiedy temperatura będzie utrzymywać się przez kilka dni na poziomie około 5°C. Tak zabezpieczone rośliny powinny bez trudu przetrwać choćby mroźną zimę. Osłony zdejmujemy na wiosnę, kiedy minie już ryzyko powrotu przymrozków. Wiosna to również doskonała okazja do przeglądu kondycji naszych roślin. Przycinamy chore i uschnięte pędy, modelujemy kształt rośliny oraz oczyszczamy podłoże.

Wśród rodzaju można znaleźć kilka najpopularniejszych gatunków roślin zielnych, o walorach ozdobnych, hodowanych w ogrodach i parkach. Piwonia lekarska znalazła również swoje zastosowanie w medycynie – foto Ellie Ellien – Unsplash

Rozmnażanie piwonii

Peonie można rozmnażać na kilka sposobów. Najbardziej wydajnym jest podział karp (pnia z systemem korzeniowym) rośliny macierzystej. Wykopujemy go pod koniec lata, oczyszczamy i dzielimy na kilka mniejszych części. Na każdej powinny się znaleźć co najmniej trzy pąki – w przypadku odmian bylinowych. Sadzonki umieszczamy w docelowym miejscu w niezbyt głębokim dołku (piwonie posadzone zbyt głęboko nie będą długo kwitły), nawozimy i obficie podlewamy. Piwonie drzewiaste można rozmnażać przez szczepienia na korzeniach, ale jest to już proces wymagający większej wiedzy ogrodniczej. Ostatnia metoda to rozmnażanie z nasion. W tym celu można użyć materiału zakupionego lub zebranego z własnych kwiatów. Jest to jednak sposób dla bardzo cierpliwych – tak wyhodowane rośliny zakwitną po raz pierwszy prawdopodobnie dopiero po około pięciu latach.

Z innych odmian peonii wyróżnić można: Piwonia chińska jasnoróżowa, Piwonia Drzewiasta Chińska Żółta, Piwonia Drzewiasta Japońska Limonkowa, Piwonia Anterpen, Piwonia Barbara, Piwonia Bowl of Beauty oraz wiele, wiele innych – foto eleni koureas – Unsplash

Choroby i pasożyty piwonii

Piwonie są roślinami dość odpornymi, jednak rosnąc w ogrodzie, często są narażone na działanie czynników chorobotwórczych i roślinożerców. Zagrażają im wirusy, grzyby oraz kilka gatunków bezkręgowców.

Zdecydowanie najgroźniejszą grupą są wirusy. Wywołują one między innymi pierścieniową plamistość, kędzierzawość liści i chorobę Lemoinea. Wirusy przenoszone są różnymi drogami, między innymi dzięki ostrych narzędzi i przez owady. Objawy chorób wirusowych są różnorodne, zawsze jednak prowadzą do osłabienia roślin i ich obumierania. Niestety, nie ma na nie skutecznego lekarstwa. Jedyne co można zrobić to jak najszybciej usunąć i spalić zarażone piwonie.

Walory ozdobne peonii to przede wszystkim jej kwiaty – duże (o średnicy od 8 do choćby 20 centymetrów), okrągłe, z licznymi, gęsto skupionymi płatkami , które wyglądają, jakby układały się w mandalę – foto Cristina Anne Costello – Unsplash

Większość infekcji grzybowych związana jest z nadmiarem wody i procesami gnilnymi. Peonie atakuje bardzo powszechna szara pleśń i mączniak prawdziwy oraz rzadziej spotykane fytoftoroza i czerwona plamistość. Objawami tych chorób są różnego rodzaju plamy i naloty pojawiające się na liściach roślin. Zarażone części usuwamy i palimy. o ile te działania nie przyniosą skutku, należy zastosować odpowiednie chemiczne środki grzybobójcze. Działając profilaktycznie, ograniczamy podlewanie, kontrolujemy częściej wilgotność gleby i staramy się zapewnić piwonią lepszą cyrkulację powietrza.

Warto przyjrzeć się różnym odmianom peonii, by zdecydować, która z nich najbardziej pasuje do Twojego ogrodu. Piwonia drzewiasta – foto Cristiane Teston – Unsplash

Peonie mogą zostać zaatakowane także przez bezkręgowce, w tym najbardziej rozpowszechnione mszyce. Żerują one na młodych liściach i pąkach, doprowadzając je do deformacji i obumierania. Z mszycami można walczyć, sadząc w pobliżu rośliny, których nie tolerują, jednak najbardziej skuteczną metodą jest zastosowanie środków owadobójczych. Kolejnym napastnikiem są okazałe i pięknie wyglądające chrząszcze z gatunku kruszczyca złotawka. Niestety niszczą one kwiaty, żerując na ich płatkach. Po kopulacji samice składają jaja w glebie pod rośliną żywicielską. Dlatego dobrze jest co jakiś czas spulchniać podłoże pod peoniami, co ograniczy populację szkodnika. Oprócz owadów piwonie atakuje również żyjący w glebie nicień – guzak północny. Uszkadza on korzenie, prowadząc do obumarcia całej rośliny. Nie ma skutecznego sposobu na walkę z nim. Pomaga tu jedynie mechaniczne usunięcie rośliny wraz z jej systemem korzeniowym i glebą. Resztki należy oczywiście spalić.

Przeczytaj również o innych roślinach:

• Męczennica błękitna – sprawdź, jak uprawiać i pielęgnować passiflorę
• Surfinia, czyli symbol polskich balkonów – wszystko o pielęgnacji rośliny
• Niecierpek – gatunki i uprawa. Gdzie sadzić ten kwiat?
• Medinilla wspaniała (Medinilla magnifica) – uprawa i pielęgnacja
• Hortensja – poznaj sekrety uprawy, pielęgnacji i rozmnażania