„Patchwork. Architektura Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak” autorstwa Michała Dudy

Zdjęcie: „Patchwork. Architektura Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak” autorstwa Michała Dudy

To pierwsza tak obszerna monografia jednej z najważniejszych postaci polskiej architektury powojennej. Działalność Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak była ściśle związana z Wrocławiem – tu jako pierwsza kobieta po wojnie otrzymała dyplom architekta. Jako młoda projektantka pracowała przy odbudowie wrocławskich zabytków, projektowała pierwsze wrocławskie osiedla, nowoczesne szkoły i nowatorskie budynki mieszkalne. Choć zasłynęła przede wszystkim projektem wrocławskiego „Manhattanu”, w jej dorobku dzieł wyjątkowych jest znacznie więcej.

Fascynująca opowieść o architekturze

Zaskakują projektowane w latach pięćdziesiątych szkoły, w tym jedna o niemal całkowicie przeszklonych elewacjach. Intryguje wielkie osiedle wznoszone wśród ruin jako kolaż radykalnej, nowoczesnej urbanistyki z resztkami przedwojennego miasta. Śródmiejski „mezonetowiec” – wielki blok z dwupoziomowymi mieszkaniami – do dziś ujmuje odwagą konceptu. Porywają zarówno futurystyczna szkoła muzyczna, jak i „barokowe” kamienice wrocławskiego Rynku. Każde z tych dzieł stanowi fragment fascynującej opowieści o architekturze, polityce i jednym z najdziwniejszych miast powojennej Polski.

Jadwiga Grabowska-Hawrylak

Jadwiga Grabowska-Hawrylak jest związana z Wrocławiem niemal od początku jego powojennej polskości. Rozpoczęła tutaj studia jesienią 1945 roku, wraz z pierwszym powojennym rocznikiem studentów, a jej dyplom ukończenia studiów architektonicznych nosi numer szesnasty – i jest pierwszym uzyskanym po wojnie we Wrocławiu przez kobietę. Uczestniczyła niemal we wszystkich etapach odbudowy i tworzenia „nowego” Wrocławia. To właśnie on był największym patchworkiem i to nad nim pracowała przez całe życie zawodowe.

Miasto, jakie zastała w 1945 roku, było organizmem rozdartym na strzępy, które trzeba było na nowo pozszywać. Mimo zmieniających się wytycznych, mód i obowiązujących tendencji, „łaty” wstawione przez Jadwigę Grabowską-Hawrylak do dziś należą do najciekawszych. Niemal wszystkie zaraz po zbudowaniu zajęły ważne miejsce w zbiorowej wyobraźni. Pojawiając się na pocztówkach i w poświęconych miastu publikacjach, dowodziły nowoczesności powojennego Wrocławia.

Publikacja nie jest ani katalogiem, ani klasyczną monografią. Składa się z w dużym stopniu niezależnych esejów, skoncentrowanych na różnych zagadnieniach. Punktem wyjścia poszczególnych rozdziałów są niekiedy pojedyncze projekty, innym razem grupy obiektów o zbliżonej funkcji czy zbliżonym typie, czasem zaś zjawiska stylistyczne lub uwarunkowania społeczno-polityczne. E-book został wzbogacony o dodatkowy rozdział „Architektki”, w którym autor – korzystając z pracy twórczej Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak – śledzi kolejne etapy procesu (współ)projektowania przez kobiety powojennych krajobrazów polskich miast.

Książkę można zakupić w księgarni Muzeum Architektury we Wrocławiu.

Zobacz również:

• Największy w Polsce mural o depresji odsłonięty w Warszawie. Zobacz zdjęcia!
• Architektoniczne laury dla Polski! Dworzec Metropolitalny z Lublina z nagrodą!