Najwspanialszym ptakiem tatrzańskich przestworzy jest orzeł przedni. Imponująca siła spowodowała, iż jet on określany jest mianem króla ptaków w Tatrach.
Do niedawna był bardzo nieliczny i groziło mu całkowicie unicestwienie. w tej chwili sytuacja na terenie Tatr trochę się ustabilizowała i na świat przychodzą młode orły.
Wygląd
Ptak o ubarwieniu brunatnym, w okolicy ogona białawym lub popielatym. Orzeł jest dużym ptakiem, rozpiętość jego skrzydeł dochodzi do 230 cm. Samica jest dużo większa od samca, ale ubarwienie mają takie same. W locie można rozpoznać tego królewskiego ptaka po równomiernie szerokich skrzydłach z palczasto rozstawionymi lotkami oraz charakterystycznymi dla osobników młodych białymi plamami na ogonie i skrzydłach. Wierzch głowy i kark ma złocisty. Dziób bardzo silny, żółty, zakrzywiony, nogi ma pokryte piórami, zakończone czterema palcami opatrzonymi mocnymi szponami.
Orzeł w powietrzu wygląda niezwykle majestatycznie, w górach wykorzystuje prądy powietrza, dzięki którym potraf krążyć bez poruszania całymi godzinami. Podczas lotu ten potężny ptak potrafi osiągnąć prędkość 160/km/h, choć przeważnie lata ze średnią prędkością 48/km/h. W locie nurkowym z dużej wysokości 320 km/h. Na wolności orły przednie dożywają ponad 20 lat w niewoli choćby do 40 lat.
Siedlisko i biologia
Aby orzeł przedni mógł założyć gniazdo i wyprowadzić młode, musi mieć absolutny spokój, dlatego miejsca gniazdowania znajdują się z daleka od szlaków uczęszczanych przez turystów. Buduje duże gniazda wysoko na niedostępnych półkach skalnych lub w koronach wysokiego drzewa. W granicach swojego rewiru para potrafi mieć choćby kilka gniazd, aby co roku odbywać lęgi w innym. Gniazdo zbudowane jest przeważnie z gałęzi i patyków, a wyściełane liśćmi, trawami i sierścią.
Ptaki dobierają się w pary na wiele lat, a ich terytorium lęgowe wynosi 50-100 km kw. Niezwykle ciekawie wyglądają loty godowe orłów, odbywające się przeważnie od końca lutego. Pary orłów zajmują areał w okolicy gniazda, wznoszą się one wtedy brawurowo w górę, by następnie z nagłymi obrotami, pikować w dół starając, się zwrócić uwagę partnera.
Samica składa zwykle dwa żółtawe jaja z ciemnymi kropkami, z których po 44 dniach wysiadywania wykluwają się pisklęta. Według obserwacji w wysiadywaniu oprócz samicy udział bierze również samiec. W gnieździe, z którego orły korzystają kilka lat, z reguły wychowują tylko jedno pisklę, przeważnie to, które pierwsze wyjdzie z jajka. Młode opuszcza gniazdo po niespełna trzech miesiącach, a w 10 tygodniu od wyklucia osiąga zdolność do lotu. Dojrzałość płciową orły osiągają dopiero w wieku 3-4 lat, do tego czasu prowadzą koczowniczy tryb życia.
Pożywienie
Orzeł przedni jest ptakiem drapieżnym, obszar łowiecki jednej pary orłów rozciąga się w promieniu kilkadziesiąt kilometrów od gniazda. Jego pokarm stanowią
ssaki
od myszy po zające, ptaki, których nie potrafi chwytać w locie, oraz żaby i większe owady. Jego pożywienie stanowi również padlina.
W Tatrach poluje na
świstaki, kuraki, potrafi także upolować młode koźlę sarny lub kozicy. Potrafi również zabić np. lisa, ale nie może go unieść go do gniazda. Ofiary chwytane są zwykle na ziemi. Na terenie Tatr pośród szczątków w gnieździe znaleziono choćby pozostałości po młodym niedźwiadku.
Dziennie orzeł zjada ok. 250-300 gramów pożywienia. Opowieści w tradycji ludowej o porywaniu małych dzieci przez olbrzymie orły są wyłącznie wytworem bujnej wyobraźni.
Orzeł przedni na terenie Tatr
Orłów w Tatrach jest niewiele, ptak ten nie znosi bliskiego sąsiedztwa ludzi. Wymaga on przede wszystkim spokoju, którego na obszarze Tatr Polskich wskutek przepełnienia gór przez turystów jest mało. Znacznie rozleglejsze i mniej zatłoczone Tatry słowackie są miejscem, gdzie, orzeł przedni występuje i się gnieździ. W dzikich i niedostępnych miejsca, głównie w
Tatrach Bielskich. Na obszarze całych Tatr znanych jest siedem rewirów lęgowych orła przedniego, z czego po polskiej stronie jest to tylko jedno.
Dawniej stan orłów na obszarze Tatr był znacznie liczniejszy, do XIX wieku był to pospolity ptak lęgowy. Do znacznego zmniejszenia liczby orłów tatrzańskich przyczynili się myśliwi polujący na te ptaki. Nastąpiło to też z winy niektórych właścicieli ziemski, którzy widzieli w obecności orłów zagrożenie dla zwierzyny w swoich rewirach łowieckich. Polowano na osobniki dorosłe, jak również wybierano pisklęta z gniazd. Na orły również polowano ze względu na ich pióra, które były ozdobą góralskich kapeluszy.
Dzięki powstaniu Tatrzańskiego Parku Narodowego orły na powrót mogły osiąść w naszych górach. w tej chwili sytuacja trochę się ustabilizowała i na terenie Tatr corocznie opuszcza gniazda kilka młodych orłów. W Tatrach można spotkać wiele nazw związanych z tym majestatycznym ptakiem, są to np. najtrudniejszy szlak graniowy,
słynna Orla Perć, w których znajdują się Orle Turniczki czy Orla Baszta oraz Orla Ściana nad Doliną Roztoki.
