Orońsko mijaliśmy bardzo często, jeżdżąc „starą siódemką” na trasie Kielce-Warszawa. Naszą uwagę zwracał zawsze pomnik prezentujący wypalone zapałki – uważny obserwator zauważy je niedaleko drogi, tuż za ogrodzeniem Centrum Rzeźby Polskiej. Nie udało nam się dotąd odwiedzić tego miejsca (nie licząc wizyty Kuby, jeszcze jako małego chłopca… kilka dekad temu).
I wreszcie, poznając sąsiadujący z nami Radom, zdecydowaliśmy się na przystanek na trasie w tym właśnie niezwykłym miejscu – w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku!
Centrum Rzeźby Polskiej – lokalizacja i dojazd
Centrum Rzeźby Polskiej znajduje się, jak już wspominałam w Orońsku, niemal w połowie drogi między Szydłowcem (20 km) a Radomiem (16 km). Z Kielc mamy tam niecałe 70 km, a z Warszawy 115 km.
Sama wieś Orońsko jest niewielka i nie sposób przejechać przez nią, nie natrafiając na Centrum Rzeźby Polskiej, ponieważ mieści się ono na terenie dużego parku.
Parking obiektu zlokalizowany jest przy dawnej drodze krajowej nr 7, ale musicie wiedzieć, iż kierując się stąd do głównego budynku obiektu, musicie przejść niemal cały park. Możecie też spróbować zaparkować „od drugiej strony” – wzdłuż ulicy Topolowej, w pobliżu głównego wejścia na teren parku.
Godziny otwarcia i bilety
Jeżeli chodzi o sam park, w którym znajdziecie mnóstwo ciekawych obiektów, to wstęp do niego jest darmowy. Otwarty jest on każdego dnia od godziny 7.00 do zmroku.
Ekspozycje możecie oglądać w Muzeum Rzeźby Współczesnej, Pałacu, Oranżerii, Kaplicy i Wozowni w każdy dzień tygodnia, poza poniedziałkiem. Do wszystkich obiektów obowiązuje jeden bilet wstępu. Czynne są od godziny 10.00 do 17.00 (w tygodniu) lub do 18.00 (w weekend) w okresie letnim, a do 16.00 w okresie zimowym.
Centrum Rzeźby Polskiej jest zamknięte w Święta – wykaz aktualnych dni w danym roku, w które centrum jest nieczynne, znajdziecie na stronie internetowej rzezba-oronsko.pl.
Cena biletu normalnego to 15 zł, ulgowego – 7 zł, a rodzinnego – 25 zł. Obowiązuje zniżka dla posiadaczy Karty Dużej Rodziny. Możecie też wynająć przewodnika, który oprowadzi Was po parku. Centrum ma też osobny cennik, obowiązujący wykonujących sesje fotograficzne na jego terenie.
Jeżeli spodoba Wam się to miejsce, możecie zostać tu na dłużej. Centrum Rzeźby Polskiej oferuje noclegi, wyżywienie, a za dodatkową opłatą można tu choćby zorganizować ognisko.
Historia miejsca
Zespół pałacowy powstał z inicjatywy inżyniera Franciszka Ksawerego Christianiego około 1840 roku. Wykupił on majątek Orońsko, który leżał przy trasie powstającego właśnie traktu królewskiego. Po jego śmierci w 1842 roku budowę kontynuowały jego żona Amelia z Hiblów Christiani i córka Amelia Pruszak. Pałac, którego budowa rozpoczęła się w połowie XIX wieku, zaprojektował prawdopodobnie Franciszek Maria Lanci. Majątek od rodziny Christianich kupiła Helena primo voto Pruszak z domu Wojciechowska, przyszła żona malarza Józefa Brandta. On właśnie stworzył w Orońsku miejsce spotkań swoich przyjaciół z grona artystycznego, byli wśród nich m.in. Juliusz Kossak, Maksymilian i Aleksander Gierymscy czy Władysław Szerner.
Majątek ucierpiał znacząco podczas I wojny światowej. Zakupił go i odbudował w 1934 roku wnuk Józefa – Andrzej Daszewski, który z kolei został wysiedlony stąd przez hitlerowców w czasie II wojny światowej. Od 1945 roku na terenie posiadłości działała m.in. szkoła, ośrodek zdrowia i Państwowe Gospodarstwo Rybackie. W latach 60. XX wieku utworzono tu Ośrodek Pracy Twórczej Rzeźbiarzy, co zapoczątkowało organizację wystaw i plenerów rzeźbiarskich. Około 1970 roku rozpoczęto przekształcanie majątku na potrzeby Centrum Rzeźby Polskiej. Niemal wszystkie historyczne obiekty zostały wyremontowane i przeznaczone na działalność wystawiennicza i artystyczną. Gmach samego Muzeum Rzeźby Współczesnej wybudowano w 1992 roku.
Dziś Centrum Rzeźby Polskiej gości każdego roku wielu artystów zarówno polskich, jak i zagranicznych. Oferuje im nie tylko miejsce wystawiennicze i zaplecze mieszkaniowe, ale też specjalistyczne pracownie i wykwalifikowaną kadrę m.in. w zakresie obróbki kamienia, drewna czy metalu.
Park
Ponad 12 ha Park Rzeźby otaczający zespół pałacowy daje interesujące możliwości wystawiennicze. Jest on nie tylko przestrzenią typowo rekreacyjną ale też miejscem, w którym każdy może obcować ze sztuką. Na każdym kroku znajdziecie tutaj najróżniejsze rzeźby. Znajduje się ich tam w tej chwili około stu, wśród nich zarówno cenne XVIII i XIX wieczne zabytki, jak i najnowocześniejsze dzieła współczesnych twórców.
Na jego terenie znajdują się budynki zespołu pałacowego: parterowy pałac, oranżeria, kaplica, oficyna, wozownia, czy spichlerz – wszystkie przebudowane i przystosowane do nowych funkcjonalności. Dawną funkcję pełni natomiast przez cały czas kuźnia z 1900 roku. Alejki zaprowadzą nas też do jednego z malowniczych stawów, z metalową kładką, prowadząca przez jego środek. Możemy tu spacerować wśród starych drzew, wzdłuż niewielkiej rzeki Oronki. Założenie parku płynnie przechodzi w naturalny las, co nadaje mu jeszcze większego uroku.
Ekspozycje
Wystawy dzieł sztuki rozlokowane są adekwatnie na całym terenie posiadłości. Począwszy od wspomnianego już parku, gdzie każda alejka przedstawia nam nowe dzieła, przez około pałacowe budynki, w których organizowane są wystawy, aż do wnętrza samego Muzeum Rzeźby Współczesnej. We wszystkich salach wystawienniczych organizowanych jest choćby kilkanaście wystaw rocznie. Centrum nieustannie tworzy również własną kolekcję sztuki współczesnej. Możemy tu podziwiać m.in. prace Magdaleny Abakanowicz czy Władysława Hasiora.
W CRP organizowany jest cykliczny program „Triennale młodych”, w ramach którego szanse na przedstawienie swojej artystycznej wizji mają młodzi artyści.
W budynku pałacu możemy podziwiać ekspozycje dawnych wnętrz i prezentowaną tam wystawę dotyczącą życia i działalności samego Józefa Brandta. Znajduje się tam także część historycznych zbiorów z kolekcji artystycznej samego Centrum. Z oryginalnego wyposażenia wnętrz pałacowych pozostało niestety bardzo kilka – jedynie dwa ścienne kominki, jeden marmurowy, a drugi żeliwny.
Centrum Rzeźby Polskiej, poza działalnością wystawienniczą, prowadzi też szeroką aktywność edukacyjną. Organizowane są tu lekcje muzealne, różnorodne warsztaty zarówno plastyczne, jak i historyczne. Specjaliści zajmują się tu także działalnością terapeutyczną. Co ważne, Centrum prowadzi katalog naukowy dotyczący działalności polskich artystów tworzących zarówno w kraju, jak i za granicą.
Czy warto odwiedzić Orońsko i Centrum Rzeźby Polskiej?
Nasza wizyta miała miejsce tuż przed zmrokiem w zimowy, szary dzień… i choćby pomimo tego miejsce to wyglądało wyjątkowo. Już nie mogę się doczekać, żeby odwiedzić je wiosną lub latem, kiedy można poświęcić zdecydowanie więcej czasu w spacer po parku. Miejsce to polecamy nie tylko miłośnikom sztuki, ale też tym, którzy szukają wyjątkowego otoczenia na chwilę relaksu.
Jeżeli szukacie ciekawych miejsc w okolicy, to zajrzyjcie też koniecznie też do znajdującego się niedaleko Muzeum Wsi Radomskiej.
