Opactwo Cystersów w Krzeszowie – barokowa perła Dolnego Śląska

Zdjęcie: Opactwo Cystersów w Krzeszowie

Opactwo Cystersów w Krzeszowie to kompleks zabytków o wielkiej wartości historycznej, z których najstarsza część pochodzi z XIII wieku. Opactwo nazywane jest „europejską perłą baroku” i nie ma w tym nic na wyrost. Przekona się o tym każdy turysta, który przyjedzie do małego Krzeszowa w województwie dolnośląskim. W naszym artykule znajdziecie mnóstwo przydatnych podczas zwiedzania informacji. Opisujemy historię, najciekawsze zabytki i zasady zwiedzania.

Spis treści (aktualizacja listopad 2025)

• Informacje praktyczne – Opactwo Cystersów w Krzeszowie
• Krzeszów – dojazd i parking
• Godziny otwarcia, ceny biletów i trasa zwiedzania
• Letnie koncerty organowe
• Historia klasztoru
• Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
• Kościół Bracki św. Józefa
• Mauzoleum Piastów Śląskich
• Kalwaria Krzeszowska i Pawilon na Wodzie
• Inne interesujące miejsca w okolicy opisane przez nas
• Internetowy przewodnik po Polsce

Opactwo Pocysterskie w Krzeszowie

Informacje praktyczne – Opactwo Cystersów w Krzeszowie

• Zwiedzanie Opactwa jest płatne.
• Zwiedzamy w grupie z przewodnikiem lub indywidualnie z audioprzewodnikiem.
• Przed głównym wejściem znajduje się duży płatny parking
• Podczas nabożeństw kościół jest zamknięty dla turystów
• We wnętrzu obowiązuje stosowny strój – musi zakrywać ramiona i kolana, nie może być prześwitujący oraz musi zasłaniać dekolt i plecy. Uważajcie – szczególnie latem jest to sprawdzane.
• Wolno fotografować na własny użytek w celach amatorskich.
• Zabronione jest wprowadzanie i wnoszenie zwierząt.

Krzeszów – dojazd i parking

Krzeszów znajduje się w województwie dolnośląskim w odległości 26 km od Wałbrzycha, 100 km od Wrocławia. Po oddaniu nowego odcinka trasy ekspresowej S3 dojazd z głębi kraju jest bardzo ułatwiony. Kierujemy się na Kamienną Górę i ostatni odcinek około 8 km pokonujemy drogą lokalną. Przed terenem klasztoru przy ulicy Brokoffa 16 znajduje się duży płatny parking. Za parkowanie do dwóch godzin zapłacimy 3 zł, za cały dzień 5 zł, więc stawki są bardzo przystępne. Dla ułatwienia nawigacji publikujemy pinezkę mapy Google z dokładną lokalizacją parkingu.

Godziny otwarcia, ceny biletów i trasa zwiedzania

Opactwo Cystersów w Krzeszowie, godziny otwarcia: w okresie od 1 maja do 20 października otwarte jest w godzinach 09.00-18.00, od 21 października do 30 kwietnia w godzinach 09.00-16.00. Pamiętajmy, iż w czasie trwania nabożeństwa kościół nie jest zamknięty dla turystów. Ceny biletów: bilet normalny 28 zł, ulgowy 25 zł. Trasa turystyczna: kościół klasztorny pw. Wniebowzięcia NMP, kościół św. Józefa, Mauzoleum Piastów Śląskich, kaplica Marii Magdaleny i cmentarz, Studnia Książęca, podziemia klasztorne.

Letnie koncerty organowe

W lipcu i sierpniu w kościele klasztornym pw. Wniebowzięcia NMP w Krzeszowie realizowane są Letnie Koncerty Organowe „Muzyka Dawnych Mistrzów”. Każdego dnia o godzinach 11:00 oraz 13:00 można wysłuchać darmowych koncertów organowych. Dodatkową atrakcją jest możliwość obejrzenia organów z bliska. Prezentacja nazywa się „Dotknij Englera”, a bilet kosztuje 10 zł.

Historia klasztoru

Początki opactwa w Krzeszowie sięgają roku 1242, kiedy to księżna Anna Przemyślidka, wdowa po Henryku II Pobożnym poległym w bitwie pod Legnicą, sprowadziła do tej części Dolnego Śląska benedyktynów z Opatovic we wschodnich Czechach. Wybór tego zgromadzenia nie był przypadkowy – benedyktyni należeli do najstarszych zakonów zachodniego chrześcijaństwa, a ich obecność w regionie miała sprzyjać zarówno rozwojowi życia duchowego, jak i wzmocnieniu pozycji politycznej księstwa. Na niewielkim wzniesieniu w dzisiejszym Krzeszówku wzniesiono drewniane zabudowania klasztorne, które stanowiły pierwsze centrum życia monastycznego w tym rejonie. Niestety, z nie do końca poznanych przyczyn wspólnota benedyktynów opuściła to miejsce w 1289 roku, co na pewien czas przerwało ciągłość tradycji klasztornej.

Nowy etap w dziejach Krzeszowa zapoczątkował Bolko I Surowy, który w 1292 roku powołał nową fundację, tym razem dla zakonu cystersów. Mnisi przybyli z Henrykowa, jednego z ważniejszych ośrodków tego zakonu na Śląsku. Bolko I nadał im czternaście wsi oraz pobliskie miasto Lubawkę, co zapewniło opactwu solidne podstawy ekonomiczne. Cystersi, zgodnie z regułą św. Benedykta, łączyli życie kontemplacyjne z pracą fizyczną, zwłaszcza na roli, co w praktyce przyczyniło się do intensywnego zagospodarowania i rozwoju gospodarczego tych terenów. Ich działalność obejmowała również wprowadzanie nowoczesnych metod uprawy ziemi, melioracji, a także rozwój rzemiosła i handlu.

Opactwo Pocysterskie Krzeszów

Okres wojen husyckich (1414–1426) przyniósł klasztorowi znaczne zniszczenia. Opactwo zostało splądrowane i częściowo spalone, co doprowadziło do chwilowego upadku życia zakonnego. Dopiero w kolejnych dekadach, dzięki wsparciu książąt świdnicko-jaworskich i własnej przedsiębiorczości mnichów, wspólnota odzyskała dawną świetność. W tym czasie wzniesiono nowe zabudowania gospodarcze oraz rozpoczęto prace przy rozbudowie kościoła klasztornego, który w późniejszych wiekach miał stać się jednym z najcenniejszych przykładów baroku śląskiego.

Przełom XVIII wieku okazał się jednak dla cystersów krzeszowskich okresem dramatycznych przemian. Po zajęciu Śląska przez Prusy w 1741 roku rozpoczął się proces systematycznej sekularyzacji dóbr kościelnych. Władze pruskie dążyły do ograniczenia wpływów Kościoła katolickiego, co w konsekwencji doprowadziło do likwidacji wielu klasztorów, w tym krzeszowskiego opactwa. Kościół klasztorny przekształcono w świątynię parafialną, a dawne zabudowania monastyczne uległy przekształceniom funkcjonalnym – część z nich rozebrano z powodu złego stanu technicznego, a pozostałe przeznaczono na szkołę oraz mieszkania. Dawny dom gościnny, niegdyś przyjmujący pielgrzymów i podróżnych, został zaadaptowany na siedzibę nadleśnictwa.

Podczas II wojny światowej klasztor ponownie stał się miejscem dramatycznych wydarzeń. Cystersi zostali wcieleni do armii niemieckiej, a część zabudowań klasztornych przeznaczono na obóz przesiedleńczy dla ludności niemieckiej ewakuowanej z różnych terenów Europy Wschodniej. Funkcjonowało tu także więzienie dla ludności żydowskiej, z której wielu więźniów skierowano następnie do obozów zagłady. Te tragiczne wydarzenia pozostawiły głęboki ślad w historii miejsca.

Po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku nastąpiła kolejna zmiana społeczna i własnościowa. Niemieccy mieszkańcy regionu zostali wysiedleni, a zabudowania klasztorne wraz z kościołem przejęły benedyktynki przybyłe ze Lwowa. Nowa wspólnota żeńska kontynuowała tradycje monastyczne, jednocześnie podejmując trud odbudowy zniszczonych struktur materialnych i duchowych. Dzięki ich staraniom opactwo w Krzeszowie odzyskało dawną rangę ośrodka religijnego, pielgrzymkowego i kulturowego Dolnego Śląska. Dziś kompleks ten, znany jako „Perła Baroku”, stanowi jedno z najważniejszych sanktuariów maryjnych w Polsce oraz cenny zabytek architektury i sztuki sakralnej.

Opactwo Krzeszów zwiedzanie

Bazylika Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny

Ta imponująca świątynia jest w tej chwili najważniejszą budowlą całego kompleksu. Budynek powstał w latach 1728–1735. Duże wrażenie robi już portal i fasada kościoła z rzeźbami dłuta praskiego artysty Ferdynanda Brokoffa. Najważniejszym elementem jest rzeźba Matki Bożej. Kościół powstał w czasach kontrreformacji, więc takie rozwiązanie jest zrozumiałe. Wnętrze utrzymane jest w tonacji biało złotej o wystroju rokokowym. Panuje tu wielki przepych i trudno skupić wzrok na jednym elemencie.

Na barokowym ołtarzu głównym znajduje się obraz przedstawiający Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny pędzla Petera Brandla, z którym związana jest zabawna anegdotka. Artysta nie mógł się porozumieć z zakonnikami w sprawie honorarium i postanowił się zemścić i domalował aniołka pokazującego goły tyłek w stronę miejsca zajmowanego zawsze podczas mszy przez opata. Słynne organy krzeszowickie zbudował w latach 1732–1739 śląski organmistrz Michał Engler Młodszy. Posiadają one ponad 2600 piszczałek.

Klasztor w Krzeszowie

Opactwo Pocysterskie w Krzeszowie

Kościół Bracki św. Józefa

Z lewej strony obok bazyliki znajduje się mniejszy kościół św. Józefa. Powstał w momencie powołania konfraterni, której zadaniem była opieka nad sanktuarium i pielęgnowanie kultu patrona. Do bractwa przyjmowano tylko mężczyzn. Budowę kościoła rozpoczęto w roku 1690. W roku 1693 runęły dwie budowane jeszcze wieże. Ostatecznie zrezygnowania z ich postawienia. Do wnętrza kościoła trzeba koniecznie wejść, ponieważ słynie on ze wspaniałych barokowych malowideł wykonanych pod koniec XVII wieku przez Michała Willmanna. I tu mała ciekawostka na malowidłach tłem scen biblijnych jest oryginalny krajobraz śląski. Na freskach znajdziemy również podobizny malarza – Willmann dał swoją twarz karczmarzowi, który nie wpuszcza Świętej Rodziny i obserwatorowi sceny obrzezania dzieciątka.

Opactwo Cystersów w Krzeszowie

Opactwo Cystersów w Krzeszowie

Mauzoleum Piastów Śląskich

Tu spoczęli piastowscy książęta, którzy byli fundatorami kościoła i wspierali finansowo opactwo. W przeszłości ich sarkofagi znajdowały się w prezbiterium. Jednak podczas barokowej przebudowy przeniesiono je do specjalnej kaplicy. Na suficie kaplicy zobaczymy freski przedstawiające historię opactwa.

Opactwo Cystersów w Krzeszowie

Opactwo Cystersów w Krzeszowie

Kalwaria Krzeszowska i Pawilon na Wodzie

Pomysł wybudowania kaplicy przypisuje się opatowi Bernardowi Rosy. Powstały aż 32 stacje – 16 tworzy Drogę Pojmania i drugie tyle znajdziemy na Drodze Krzyżowej. W odległości 2 km od opactwa znajdziemy krzeszowickie Betlejem. Warto tam podejść, żeby zobaczyć Letni Pawilon na Wodzie. Zbudowano go w 1732 roku i służył on opatowi jako miejsce odpoczynku oraz wyciszenia. Tu też zobaczymy malowidła wykonane przez Georga Wilhelma Neunhertza. Duża ich część pokazuje sceny starotestamentowe związane z wodą.

Opactwo Cystersów w Krzeszowie

Opactwo Cystersów w Krzeszowie

Inne interesujące miejsca w okolicy opisane przez nas

• Projekt Arado -podziemna fabryka z czasów II wojny w Kamiennej Górze
• Głazy Krasnoludków – rezerwat przyrody w okolicach wsi Gorzeszów w Górach Stołowych
• Kopalnia Podgórze w Kowarach – ceny biletów, zwiedzanie, dojazd i parking
• Czerwona Skała – fascynująca formacja skalna w dawnym kamieniołomie we wsi Golińsk
• Skalne Miasto Adrspach – największe, najpiękniejsze, najpopularniejsze…

Opactwo Cystersów w Krzeszowie

Internetowy przewodnik po Polsce

Zapraszamy do naszego Interaktywnego przewodnika po Polsce. Mapa ułatwi nawigację po naszych artykułach. Każde zaznaczone na mapie miejsce posiada aktywny link, który przeniesie was do obszernego artykułu. Fotki, historia, zabytki, legendy, godziny otwarcia muzeów, ceny biletów i wiele przydatnych wskazówek. Z mapą planowanie podróży po Polsce staje się proste. To ponad 400 opisanych dokładnie miejsc. W przypadku niektórych miast znajdziecie obszerny przewodnik. I oczywiście mnóstwo fotek, które uwielbiamy robić. Zapraszamy do podróży z nami. Mapa pozostanie zawsze jako pierwsza publikacja na naszej stronie. Będzie zawsze pod ręką. Zaglądajcie tu, ponieważ będziemy cały czas nasz przewodnik rozwijać i uaktualniać.