Niemieckie obiekty z listy UNESCO

chasingunesco.com 4 dni temu

Nie masz pomysłu na zwiedzanie Niemiec? Zacznij od poznania niemieckich obiektów wpisanych na listę UNESCO. Aktualnie jest ich 54. Sąsiad Polski jest w pierwszej trójce państw z największą liczbą wpisów po Włoszech i Chinach.

Przyznać trzeba, iż niemieckie obiekty znajdujące się na liście UNESCO to niezwykła różnorodność. Poznanie ich wszystkich to prawdziwe wyzwanie, ale też świetna przygoda

36/54

Miejsca z Listy UNESCO w Niemczech i ich lokalizacje:

Moje poznane miejsca z Listy UNESCO w Niemczech (od ostatniego do pierwszego odwiedzonego):

36. Osady Kościoła Morawskiego: Herrnhut- wpis na niemiecką listę UNESCO współdzielony z trzema krajami

Ta transnarodowa nieruchomość obejmuje cztery osiedla kongregacyjne w czterech krajach reprezentujących transnarodowy zasięg i spójność międzynarodowej społeczności morawskiej jako globalnej sieci Kościoła Morawskiego: Christiansfeld (Dania), Herrnhut (Niemcy), Gracehill (Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej) i Bethlehem (Stany Zjednoczone Ameryki).

Osady te zostały założone zgodnie z nadrzędnymi zasadami planowania, które odzwierciedlały ideały Kościoła Morawskiego, wyrażone w ich planach i demokratycznej organizacji. Każdy zespół architektoniczny świadczy o wizji Kościoła Morawskiego dotyczącej zjednoczonego, spójnego projektu urbanistycznego, inspirowanego koncepcją „idealnego miasta” opracowanego przez Kościół w jego fazie formacyjnej w XVIII i na początku XIX wieku.

Charakterystyczne budynki morawskie obejmują szczególny typ Gemeinhaus (budynek kongregacyjny), kościół, domy chóru, a także pobliski Gottesacker (cmentarz). Każda osada ma swój własny charakter architektoniczny oparty na oryginalnym stylu barokowym Kościoła Morawskiego, ale dostosowanym do lokalnych warunków. w tej chwili w każdej części składowej jest aktywna kongregacja, której kontynuacja tradycji tworzy żywe dziedzictwo braci morawskich.

Osady Kościoła Morawskiego: Herrnhut (Saksonia). Kryt. K III, IV / 2015, 2024. Wizyta: listopad 2023 r. Numer na liście UNESCO: 1468, mój 299

35. Opactwo i Altenmünster w Lorsch

Jedno z najważniejszych przedromańskich miejsc w Niemczech (Hesja). Pozostałości po Królestwie Frankońskim.

Dawne opactwo benedyktyńskie zostało założone w 764 roku. Wraz z monumentalnym wejściem, słynnym Torhalle albo Königshalle, to rzadkie pozostałości architektoniczne epoki karolińskiej. Rzeźby i obrazy z tego okresu są przez cały czas w zadziwiająco dobrym stanie. Brama z salą królewską (Königshalle) uchodzi za najstarszą w pełni zachowaną budowlę w Niemczech okresu porzymskiego.

Opactwo i Altenmünster w Lorsch. Kryt. K III, IV / 1991. Wizyta: kwiecień 2023 r. Numer na liście UNESCO: 515, mój 283

34. Osiedla berlińskiego modernizmu

Sześć berlińskich osiedli mieszkaniowych świadczących o innowacyjnej polityce mieszkaniowej lat 1910 – 1933 zwłaszcza w okresie Republiki Weimarskiej, kiedy miasto Berlin było szczególnie postępowe pod względem społecznym, politycznym i kulturalnym.

Osiedla mieszkaniowe Berlin Modernism to wybitne przykłady ruchu reform budowlanych, który przyczyniły się do poprawy warunków mieszkaniowych i życia osób o niskich dochodach poprzez nowatorskie podejście do planowania miast, architektury i projektowania ogrodów.

Osiedla te stanowią również wyjątkowe przykłady nowych typologii miejskich i architektonicznych, charakteryzujących się świeżymi rozwiązaniami projektowymi, a także innowacjami technicznymi i estetycznymi. Bruno Taut, Martin Wagner i Walter Gropius byli jednymi z czołowych architektów tych projektów, które wywarły znaczny wpływ na rozwój budownictwa mieszkaniowego na całym świecie.

Osiedla berlińskiego modernizmu. Kryt. K II, IV / 2008. Wizyta: kwiecień 2023 r. Numer na liście UNESCO: 1239, mój 266 (wpis >>>>> Berlin na rowerze)

33. Kompleks klasztorny w Maulbroon

Założony w 1147 roku klasztor cystersów Maulbronn (Badenia- Wirtembergia) jest uważany za najbardziej kompletny i najlepiej zachowany średniowieczny kompleks klasztorny na północ od Alp. Główne budynki otoczone są murami obronnymi i zostały zbudowane między XII a XVI wiekiem.

Kościół klasztorny, głównie w stylu gotyku przejściowego, miał duży wpływ na rozprzestrzenianie się architektury gotyckiej na większą część północnej i środkowej Europy. System zarządzania wodą w Maulbronn, z jego rozbudowaną siecią drenaży, kanałów irygacyjnych i zbiorników to charakterystyczne, cysterskie obiekty inżynieryjne.

Kompleks klasztorny w Maulbroon. Kryt. K II, IV / 1993. Wizyta: maj 2022 r. Numer na liście UNESCO: 546, mój 240 (wpis >>>>> Van Gogh i Camarague)

32. Graniczny kompleks archeologiczny Hedeby i Danevirke

Hedeby – historyczna średniowieczna osada, największe nordyckie miasto czasów wikingów. Najstarsze miasto duńskie datowane na 804 r. n.e. Dziś w granicach Niemiec jako część archeologicznego zespołu granicznego leżącego w kraju związkowym Szlezwik-Holsztyn.

Stanowisko archeologiczne Hedeby składa się z pozostałości emporium – lub miasta handlowego – zawierającego ślady dróg, budynków, cmentarzy i portu pochodzące z I i początku II tysiąclecia n.e. Jest ono otoczone częścią Danevirke, linii umocnień przecinającej przesmyk Szlezwicki, który oddziela Półwysep Jutlandzki od reszty kontynentalnej Europy.

Ze względu na swoje wyjątkowe położenie między Imperium Franków na południu a Królestwem Danii na północy, Hedeby stało się centrum handlowym między Europą kontynentalną a Skandynawią oraz między Morzem Północnym a Morzem Bałtyckim. Ze względu na bogaty i dobrze zachowany materiał archeologiczny stało się kluczowym miejscem interpretacji rozwoju gospodarczego, społecznego i historycznego w Europie w epoce Wikingów.

Graniczny kompleks archeologiczny Hedeby i Danevirke. Kryt. K III, IV / 2018. Wizyta: styczeń 2022 r. Numer na liście UNESCO: 1553, mój 234

31. Granice Imperium Rzymskiego. Limes Dunajski (odcinek zachodni)

Ten transgraniczny wpis, wspólny dla Austrii i Słowacji to ok. 600 km odcinek Dunaju stanowiący zachodnią granicę Cesarstwa Rzymskiego opartą na Dunaju.

Nieruchomość stanowiła część znacznie większej granicy Cesarstwa Rzymskiego, która otaczała Morze Śródziemne. Limes Dunaju (zachodni odcinek) odzwierciedla specyfikę tej części granicy rzymskiej poprzez wybór miejsc, które reprezentują najważniejsze elementy. Od dróg, twierdz legionowych i ich powiązanych osad po małe forty i tymczasowe obozy oraz sposób, w jaki te struktury odnoszą się do lokalnej topografii. 24 miejsca rozmieszczone wzdłuż Dunaju od Bad Gögging do Pasawy.

Ciekawostką jest miejscowość Eining. To tzw. jeden koniec wpisu i początek nowego. W południowej części miejscowości znajdują się pozostałości po forcie rzymskim Abussina. Ten kompleks wg klasyfikacji UNESCO należy do wpisu Granice Cesarstwa Rzymskiego (wały i umocnienia ziemne). W północnej części natomiast jest niewielkie wzniesienie Weinberg gdzie znajdują się pozostałości po rzymskiej wieży strażniczej i sanktuarium, które przypisana są do wpisu Granice Imperium Rzymskiego. Limes Dunajski (odcinek zachodni) – fortyfikacje wzdłuż rzeki Dunaj. Od fortu Abussina do wieży strażniczej i sanktuarium jest około 3 km.

Należy pamiętać o trzecim wpisie Granice Cesarstwa Rzymskiego – Limes Dolnogermański, znajdującym swój początek na rzece Ren w Remagen (ziemny kończy się w Bad Hönningen). Obie miejscowości dzieli ok. 10 km. Remagen leży na lewym brzegu Renu zaś Bad Hönningen na prawym (przyczółek).

Granice Cesarstwa Rzymskiego – Limes Dunajski (odcinek zachodni). Kryt. K II, III, IV / 2021, 2024. Wizyta: marzec 2014 r. Numer na liście UNESCO: 1608, mój 228

30. Wyspa klasztorna Reichenau na Jeziorze Bodeńskim

Wyspa zachowała ślady opactwa benedyktyńskiego, założonego w 724 r. Wywarło ono znaczący wpływ duchowy, intelektualny i artystyczny. Kościoły św. Marii i Marka, św. Piotra i Pawła oraz św. Jerzego, zbudowane głównie między IX a XI wiekiem, stanowią panoramę wczesnośredniowiecznej architektury klasztornej w Europie Środkowej. Ich malowidła ścienne świadczą o imponującej działalności artystycznej.

Samo opactwo stało się z czasem ważnym ośrodkiem kultury okresu karolińskiego i ottońskiego, znanym szczególnie z tworzonych tam rękopisów zdobionych wysokiej jakości miniaturami. W latach dwudziestych IX wieku biblioteka klasztorna obejmowała 415 tomów i należała tym samym do największych bibliotek ówczesnej Europy.

Wyspa Klasztorna Reichenau. Kryt. K III, IV, VI / 2000. Wizyta: czerwiec 2019 r. Numer na liście UNESCO: 974, mój 217

29. Pałac arcybiskupi w Würzburgu, ogrody pałacowe i Plac Rezydencji

Ten kompleks to jeden z najpiękniejszych zabytków barokowych Europy. Porównywany do francuskiego Wersalu czy austriackiego Schonbrunnu.

Położony w Badenii-Wirtembergii pałac w Würzburgu jest otoczony cudownymi ogrodami. Powstał pod patronatem książąt-biskupów Lothara Franza i Friedricha Carla von Schönborna. Został zbudowany i udekorowany w XVIII wieku przez międzynarodowy zespół architektów, malarzy (w tym Tiepolo), rzeźbiarzy i sztukatorów, którym przewodził Balthasar Neumann.

Pałac arcybiskupi w Würzburgu, ogrody pałacowe i Plac Rezydencji. Kryt. K I, IV, / 1981. Wizyta: czerwiec 2019 r. Numer na liście UNESCO: 169, mój 208

28. Katedra w Spirze

Największa, zachowana do dziś świątynia romańska, której początki sięgają 1030 roku. Przez niemal 300 lat była miejscem pochowku cesarzy niemieckich.

Katedra w Spirze (Nadrenia-Palatynat) to bazylika z czterema wieżami i dwiema kopułami. Została założona przez cesarza Konrada II. Został przebudowana pod koniec XI wieku. Ukończona ostatecznie w 1106 świątynia była największym ówcześnie kościołem Zachodu. Dziś jest jednym z najważniejszych zabytków romańskich z czasów Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

Katedra w Spirze. Kryt. K II/ 1981. Wizyta: czerwiec 2019 r. Numer na liście UNESCO: 168, mój 207

27. Katedra w Akwizgranie

Aachener Münster. Budowę tej palatyńskiej kaplicy z ośmiokątną bazyliką i kopułą rozpoczęto ok. 790–800 za panowania cesarza Karola Wielkiego. Jest jednym z nielicznych, zachowanych zabytków sztuki karolińskiej. Początkowo inspirowana kościołami wschodniej części Świętego Cesarstwa Rzymskiego, została wspaniale rozbudowana w średniowieczu. Bezpośrednią inspiracją i wzorem dla architektów w Akwizgranie był, powstały w VI wieku, kościół San Vitale w Rawennie.

To miejsce spoczynku Karola Wielkiego. W sanktuarium znajdują się relikwie Marii, Jezusa i Jana Chrzciciela. Przez 600 tat była miejscem koronacji trzydziestu władców Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

Historycznie Katedra w Akwizgranie jest pierwszym niemieckim obiektem wpisanym na listę światowego dziedzictwa (oznaczona jako numer 3) i jednym z trzech pierwszych z Europy. Te dwa pozostałe z pierwszej europejskiej trójki to: Stare Miasto w Krakowie oraz Kopalnia Soli w Wieliczce.

Katedra w Akwizgranie. Kryt. K I, II, IV, VI/ 1978. Wizyta: czerwiec 2019 r. Numer na liście UNESCO: 3, mój 199

26. Zamki Augustusburg i Falkenlust w Brühl

Zamek Augustusburg (wspaniała rezydencja książąt-arcybiskupów Kolonii) i pałac myśliwski Falkenlust (niewielki wiejski budynek) położone w idyllicznym krajobrazie ogrodowym należą do najwcześniejszych przykładów architektury rokokowej w XVIII-wiecznych Niemczech.

Zamki Augustusburg i Falkenlust w Brühl. Kryt. K II, IV/ 1984. Wizyta: czerwiec 2019 r. Numer na liście UNESCO: 288, mój 198

25. Katedra w Kolonii

Arcydzieło sztuki gotyckiej i największe jej osiągnięcie. Rozpoczęta w 1248 r. budowa tego gotyckiego arcydzieła przebiegała w kilku etapach i nie została ukończona aż do 1880 r. Przez siedem stuleci kolejni budowniczowie byli inspirowani tą samą wiarą i duchem absolutnej wierności oryginalnym planom. Oprócz wyjątkowej wartości wewnętrznej i arcydzieł artystycznych katedra w Kolonii świadczy o trwałej sile europejskiego chrześcijaństwa.

Katedra w Kolonii. Kryt. K I, II, IV/ 1996. Wizyta: czerwiec 2019 r. Numer na liście UNESCO: 292, mój 197

26. Kompleks przemysłowy kopalni Zollverein w Essen

Krajobraz zabytkowego kompleksu przemysłowego składającego się z kopalni i koksowni Zollverein w Essen to świadectwo wysokiego poziomu rozwoju i schyłku gałęzi, która odegrała znaczącą rolę na przestrzeni ostatnich 150 lat. Początki kopalni węgla sięgają 1847 roku. W połowie XX wieku ten zespół infrastruktury uważany był za największy kompleks tego typu w Europie.

Przeobrażenia i zmiany ekonomiczne doprowadziły do zamknięcia, najpierw w 1986 r. kopalni, a następnie w 1993 r. koksowni. Dziś miejsce to jest wyjątkowe zarówno pod względem historycznym jak i architektonicznym.

Kompleks przemysłowy kopalni Zollverein w Essen. Kryt. K I, II, IV/ 2001. Wizyta: kwiecień 2018 r. Numer na liście UNESCO: 975, mój 185 (wpis >>>>> Wałbrzych kontra Essen)

22. Karoliński westwerk kościoła i civitas w Corvey

Nad rzeką Wezerą, na obrzeżach miasta Hoxel wzniesiono w latach 822-825 klasztor cesarski z charakterystycznym dla epoki przedromańskiej westwerkiem (skrzydłem zachodnim bazyliki) wraz z przyległym civitas.

Westwerk jest oryginalną budowlą z epoki Franków, a jego układ architektoniczny i ornamentyka wskazują na role jaką w imperium odgrywały klasztory cesarskie. Ponadto civitas szerzyły chrześcijaństwo oraz pełniły funkcje administracyjne i sprawowały nadzór nad podległym terytorium. Tego typu klasztory stanowiły oparcie dla karolińskiego porządku politycznego i kulturowego.

Karoliński westwerk i civitas w Corvey. Kryt. K II, III, IV/ 2014. Wizyta: kwiecień 2018 r. Numer na liście UNESCO: 1447, mój 186

21. Niemieckie wybrzeże Morza Wattowego

U wybrzeży Dolnej Saksonii oraz w Szlezwiku – Holsztynie znajduje się akwen wodny, który formalnie nie jest morzem (to część Morza Północnego i Zatoki Niemieckiej). To teren płytkiego, słonego obszaru wodnego, którego częścią są szerokie równiny pływowe zwane wattami.

Fragmenty dna odsłaniane podczas odpływów i zalewane podczas przypływów, tworzą mielizny, wydmy i rynny odpływowe. Obszar Morza Wattowego znajduje się także w granicach Holandii i Danii co tworzy wpis transgranicznym.

Teren Morza Wattowego jest siedliskiem różnorodnych roślin i zwierząt morskich, takich jak foka pospolita, foka szara oraz morświn. Ponad 12 milionów ptaków rocznie przybywa tam, aby rozmnażać się oraz zimować. To jedno z nielicznych na świecie nienaruszonych ekosystemów wattowych pomaga zachować przed wymarciem 10 procent z 29 gatunków, które znajdują tam schronienie.

Niemieckie wybrzeże Morza Wattowego. Kryt. N VIII, IX, IX 2009/2011/2014. Wizyta: czerwiec 2015 r. Numer na liście UNESCO: 1314, mój 148

20. Klasycystyczny Weimar

Na przełomie XVIII i XIX w. małe miasteczko Weimar, położone w Turyngii, stało się istotnym ośrodkiem kulturalnym, przyciągającym licznych pisarzy i erudytów, w tym Goethego i Schillera. O rozwoju miasta świadczy wysoki poziom artystyczny licznych okolicznych budowli i parków.

Weimar – miasto Goethego i Schillera, ale także Bacha, Liszta, Straussa, Herdera i Nietzschego. To miasto w którym powstała niemiecka konstytucja rozpoczynająca okres Republiki Weimarskiej lat 1919 – 1933. To tu zapoczątkował swoją działalność ruch artystyczny Bauhaus.

Klasycystyczny Weimar. Kryt. K III, VI 1998. Wizyta: maj 2014 r. Numer na liście UNESCO: 846, mój 148

19. Fabryka obuwia Fagus w Alfeld

Fabryka Fagus to kompleks składający się z dziesięciu budynków wzniesionych ok. 1910 r. według projektu Waltera Gropiusa i Adolfa Mayera, który świadczy o rozwoju architektury modernistycznej i wzornictwa przemysłowego. Budynki są przystosowane do pełnego procesu produkcyjnego, począwszy od przygotowania surowców po wytwarzanie i magazynowanie butów.

Wciąż działająca fabryka mieści się w Alfeld an der Leine w Dolnej Saksonii. Poprzez rewolucyjne zastosowanie szkła i estetykę funkcjonalną zapowiada modernizm i szkołę Bauhaus. Kompleks ilustruje istotny etap w rozwoju architektury i wzornictwa przemysłowego w Europie i Ameryce Płn.

Działająca fabryka Fagus w Alfeld, często nazywana fabryką obuwia, jest miejscem w którym do dziś produkuje się drewniane formy do butów tzw. kopyta. W samej produkcji nie byłoby nic nadzwyczajnego gdyby nie odbywała się w moderistycznym budynku. Jego projekt, forma, estetyka i funkcjonalność wyprzedziły epokę w której powstał. Dziś niby nic, ale sto lat temu był niewątpliwie symbolem postępu technicznego zapowiadającego nowe czasy i rozwiązania.

Fabryka Fagus w Alfeld. Kryt. K II, IV 2011. Wizyta: maj 2014 r. Numer na liście UNESCO: 1368, mój 141

18. Katedra Mariacka i kościół Św. Michała w Hildesheim

Kościół Św. Michała został zbudowany w latach 1010-1020, na charakterystycznym dla sztuki ottońskiej w Dolnej Saksonii planie symetrycznym, z dwoma przeciwległymi chórami. Jego wnętrze, a zwłaszcza drewniany sufit i polichromia, brązowe drzwi i kolumna Bernwarda, jak również skarby Katedry Mariackiej, stanowią świadectwo potęgi kościołów romańskich Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

Katedra Mariacka i kościół Św. Michała w Hildesheim. Kryt. K I, II, III 1986. Wizyta: maj 2014 r. Numer na liście UNESCO: 187, mój 142

17. Kopalnie w Rammelsberg, zespół zabytkowy w Goslar i system gospodarowania wodą w regionie Górnego Harzu.

Miasto Goslar położone jest w pobliżu kopalni w Rammelsberg. Odgrywało znaczącą rolę w Hanzie ze względu na bogate w tym regionie złoża metalu. Pomiędzy X i XII w. Goslar był jednym z głównych ośrodków Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Średniowieczny, doskonale zachowany zespół zabytkowy, składa się z 1500 domów o konstrukcji szkieletowej, zbudowanych pomiędzy XV i XIX w.

Początkowy wpis z 1992 roku, obejmujący kopalnie w Rammelsberg i zespół zabytkowy w Goslar, rozszerzony został w 2010 r. o systemy gospodarowania wodą w Górach Harzu
Goslar położone jest w Dolnej Saksonii u podnóża Gór Harzu. Podobno gromadzi najwięcej zabytkowych budowli spośród wszystkich niemieckich miast.

Wieczorny spacer pośród wąskich uliczek i licznych zabytków to niezwykła przyjemność. Szczególnie kiedy miasto przyozdobione jest na okazję Walpurgisnacht (Noc Walpurgi). Wszędzie są czarownice, na Marktplatz stoją przywiezione na ten czas sosny tworzące w noc ostatniego dnia kwietnia ponury las. To święto to nic innego jak sabat czarownic na pobliskiej górze Brocken (tak, tak tej słynnej od widma Brocken). Zanim jednak czarownice polecą na szczyt Brocken zatrzymują się w Goslar na piwo i bratwursty….

Zespół zabytkowy w Goslar i kopalnie w Rammelsberg. Kryt. K I, II, III, IV 1992. Wizyta: maj 2014 r. Numer na liście UNESCO: 623, mój 143

16. Quedlinburg – dawna stolica Świętego Cesarstwa Rzymskiego

Położony w kraju związkowym Saksonia-Anhalt Quedlinburg był stolicą Świętego Cesarstwa Rzymskiego za czasów panowania saskiej dynastii Ottonów. W średniowieczu stał się dobrze prosperującym ośrodkiem handlowym. Ze względu na ilość i wysoką klasę wykonania domów o konstrukcji szkieletowej, Quedlinburg stanowi cenny przykład średniowiecznego miasta europejskiego. Kolegiata Św. Serwacego jest arcydziełem architektury romańskiej.

Kolegiata, zamek i Stare Miasto w Quedlinburgu. Kryt. K IV 1994. Wizyta: maj 2014 r. Numer na liście UNESCO: 535, mój 144

15. Lubeka – miasto hanzeatyckie

Dawna stolica i „królowa” Hanzy została założona w XII w. Do XVI w. stanowiła główny ośrodek handlowy Europy Północnej. Dziś przez cały czas stanowi istotny ośrodek handlu morskiego, głównie z krajami Północy. Mimo strat poniesionych w czasie Drugiej Wojny Światowej, zachował się układ Starego Miasta z domami patrycjuszy z XV i XVI w., budynkami użyteczności publicznej (m.in. słynną warowną ceglaną bramą miejską Holstentor), kościołami i magazynami na sól.

Hanzeatyckie miasto Lubeka. Kryt. K IV 1987. Wizyta: lipiec 2014 r. Numer na liście UNESCO: 272, mój 147

14. Park krajobrazowy Wilhelmshöhe w Kassel

Monumentalne fontanny w parku Wilhelmshöhe znajdują się na wysokim zboczu, nad którym góruje pomnik Herkulesa o wysokości ponad 8 m. Założenie parkowe na osi wschód – zachód powstało z inicjatywy landgrafa Hesji-Kassel, Karola w 1689 roku i było rozbudowywane do XIX wieku.

Zbiorniki i kanały znajdujące się za Herkulesem zaopatrują w wodę skomplikowany system urządzeń hydro-pneumatycznych, które obsługują ogromny barokowy teatr wodny, grotę, fontanny i liczącą 350 metrów długości Wielką Kaskadę. Poprzeczne kanały i cieki wodne zasilają szereg spektakularnych kaskad i naturalnych spływów oraz przypominającą gejzer Wielką Fontannę. Ta bije na 50 metrów w górę, a także zasila jezioro oraz zaciszne stawy w ogrodzie romantycznym, który powstał za czasów prawnuka landgrafa – elektora Wilhelma I.

Ogromny park oraz instalacje wodne z górującym nad całością pomnikiem Herkulesa są wyrazem idei absolutyzmu. Cały zespół parkowy jest wybitnym świadectwem estetyki baroku i romantyzmu.

Park Wilhelmshöhe w Kassel. Kryt. K III, IV 2013. Wizyta: maj 2014 r. Numer na liście UNESCO: 1413, mój 145

13. Zamek Wartburg

W Turyngii, w pobliżu miasta Eisenach, na ponad czterystumetrowym wzgórzu, wznosi się zamek Wartburg. To feudalna budowla z XI w, harmonijnie wtopiona w leśny krajobraz. Czasem jest nazywana „zamkiem idealnym”.

Dzisiejszy wygląd zamek zawdzięcza rekonstrukcji z XIX w. w stylu historyzmu. To właśnie wtedy obiekt odzyskał świetność ze średniowiecznego okresu potęgi wojskowej i możnowładczej. To tutaj w okresie wygnania, Marcin Luter przetłumaczył z języka greckiego na język niemiecki księgi Nowego Testamentu. To tu Ryszard Wagner osadził wątki opery „Tannhauser”. Częstym gościem na zamku był także Johann Wolfgang Goethe.

Zamek Wartburg. Kryt. K III, VI 1999. Wizyta: maj 2014 r. Numer na liście UNESCO: 897, mój 146

12. Stare lasy bukowe w Niemczech

Lasy bukowe na terenie Niemiec stanowią przykład trwającej biologicznej i ekologicznej ewolucji polodowcowej ekosystemów lądowych. Są one niezbędne dla zrozumienia ekspansji drzew bukowych na północnej półkuli w różnych środowiskach. W 2011 roku dopisano do istniejącego wpisu pięć kolejnych miejsc w Niemczech. Tym samym poszerzono wpis z 2007 r. który nosił nazwę: Pierwotne Lasy Bukowe na Słowacji i Ukrainie.

Stare lasy bukowe w Niemczech. Kryt. N III, VI 2007/2011/2017/2021. Wizyta: czerwiec 2012 r. Numer na liście UNESCO: 1133, mój 90

11. Historyczne centra Stralsundu i Wismaru

W XIV i XV w., leżące nad Bałtykiem średniowieczne miasta Stralsund i Wismar były ważnymi ośrodkami handlowymi Hanzy. W XVII i XVIII w. znalazły się pod panowaniem szwedzkim. Stały się szańcami i ośrodkami administracyjnymi Szwecji na ziemiach niemieckich.

Miasta przyczyniły się do rozwoju charakterystycznego w regionie Bałtyku typu budownictwa zwanego gotykiem ceglanym i związanych z nim technik. Typowym przykładem jest kilka ceglanych kościołów, ratusz w Stralsund oraz liczne domy mieszkalne, kupieckie i rzemieślnicze, ilustrujące rozwój architektury ceglanej na przestrzeni wieków.
Hanzeatycie miasto Straslund, leży nad cieśniną Strelasund w Meklemburgii – Pomorzu Przednim. Nazywane jest bramą wyspy Rugia.

Stare Miasta Straslundu i Wismaru. Kryt. K II, IV 2002. Wizyta: czerwiec 2012 r. Numer na liście UNESCO: 1067, mój 89

10. Kościół pielgrzymkowy w Wies

Kościół w Wies, cudownie ocalały i malowniczo położony w alpejskiej dolinie, jest dziełem architekta Dominikusa Zimmermanna. Stanowi on arcydzieło bawarskiego rokoko – pełnego przepychu, kolorowego i radosnego.

Kościół w Wies. Kryt. K I, III 1983. Wizyta: czerwiec 2012 r. Numer na liście UNESCO: 271, mój 79

9. Granice Cesarstwa Rzymskiego – wspólnie z Wielką Brytanią

Wpis obejmuje dwa odcinki linii granicznej, wyznaczającej kres Cesarstwa Rzymskiego w czasie jego największego rozkwitu w II w. n.e.. Ta część jest nazywana „rzymskim limesem”. Oba odcinki liczą łącznie 550 km i biegną od północnego zachodu Niemiec do Dunaju na południowym wschodzie. Zostały wpisane jako rozszerzenie wpisu Wału Hadriana (W. Brytania, 1987).

Limes na całej długości liczył 5000 km i przebiegał od wybrzeża Atlantyku na północy Brytanii poprzez Europę do Morza Czarnego, a stamtąd do Morza Czerwonego i przez Afrykę Północną do wybrzeża Atlantyku. Zostały po nim resztki murów, fos, fortów, fortec i wież strażniczych. Część z nich odkryto w trakcie prac archeologicznych, niektóre odbudowano, jeszcze inne zniszczono. Niektóre fragmenty są znane tylko dzięki badaniom terenowym. Zabytki na obszarze wpisanym obejmują pozostałości fortec, murów i fos, ok. 900 wież strażniczych, 60 fortów i domostw zamieszkiwanych przez ludność cywilną, m.in. handlarzy i rzemieślników zaopatrujących wojsko.

Wpis został rozszerzony w 2008 r. o Mur Antoninusa w Szkocji. Budowę wału broniącego przed najazdami barbarzyńców z północy zlecił cesarz Antoninus Pius (Antonin Pobożny) w 142 roku n.e. Liczący 60 km długości Mur Antoninusa jest najdalej na północny-zachód wysuniętą częścią limesu rzymskiego.

Granice Cesarstwa Rzymskiego – limes rzymski. Kryt. K I, III,IV 1987/2005/2007. Wizyta: marzec 2012 r. Numer na liście UNESCO: 430, mój 78

8. Stare miasto w Ratyzbonie wraz z dzielnicą Stadtamhof

Średniowieczne miasto położone nad rzeką Dunaj w Bawarii. Ma wiele cennych budowli świadczących o jego przeszłości jako centrum handlowego o dużym znaczeniu w regionie począwszy od IX w. Na przestrzeni dwóch tysiącleci zachowała się znaczna liczba budowli, w tym zabytki z czasów starożytnego Rzymu, budowle romańskie i gotyckie.

Jedenasto- i trzynastowieczna architektura Ratyzbony obejmuje rynek, ratusz i katedrę. przez cały czas określa charakter miasta cechującego się wysokimi budynkami, ciemnymi, wąskimi uliczkami i grubymi murami obronnymi. Wśród tych budynków znajdują się średniowieczne patrycjuszowskie domy i wieże, duża liczba kościołów i klasztorów, a także Stary Most z XII w. Godne uwagi są też zabytki, które świadczą o bogatej instytucjonalnej i religijnej historii miasta jako jednego z ośrodków Świętego Cesarstwa Rzymskiego.

Stare miasto w Ratyzbonie. Kryt. K II, III,IV 2006. Wizyta: marzec 2012 r. Numer na liście UNESCO: 1155, mój 77

7. Miasto Bamberg

Począwszy od X w. Bamberg stanowił ważny łącznik z krajami słowiańskimi Europy Wschodniej, głównie z Polską i Pomorzem. W okresie świetności, od XII w., architektura Bambergu miała znaczący wpływ na architekturę w Niemczech północnych i na Węgrzech. W końcu XVIII w. Bamberg był głównym ośrodkiem Oświecenia w południowych Niemczech. Mieszkali tu słynni filozofowie i pisarze jak Hegel i E.T.A. Hoffmann.

Miasto Bamberg. Kryt. K II, IV 1993. Wizyta: marzec 2012 r. Numer na liście UNESCO: 624, mój 76

6. Museumsinsel (Wyspa Muzeów) w Berlinie

Muzeum sztuki jako zjawisko społeczne pochodzi z XVIII w., z epoki Oświecenia. Pięć muzeów tworzących Wyspę Muzeów w Berlinie zostało wzniesionych w latach 1824-1930. Stanowi realizację wizjonerskiego projektu, a także ilustruje rozwój koncepcji muzealnych w XX w. Każde muzeum zostało pomyślane jako organiczny związek z przechowywanymi zbiorami. Wartość zbiorów – świadectwo rozwoju cywilizacji – podkreśla wysoki poziom urbanistyczny i architektoniczny budynków.

Wyspa Muzeów w Berlinie. Kryt. K II, IV 1999. Wizyta: grudzień 2011 r. Numer na liście UNESCO: 896, mój 75

5. Park Mużakowski / Muskauer Park – obiekt transgraniczny wspólnie z Polską

Park krajobrazowy o powierzchni 559,90 hektarów, rozciągający się po obu stronach Nysy Łużyckiej, wzdłuż której przebiega granica polsko-niemiecka, został stworzony przez księcia Hermana von Puckler-Muskaua w latach 1815-1844. Obiekt jest harmonijnie wpisany w wiejski krajobraz. Jego twórca zapoczątkował nowe podejście w projektowaniu przestrzeni i wpłynął na rozwój architektury parkowej, zarówno w Europie i Ameryce.

Zaprojektowany jako „obraz malowany dzięki roślin” nie miał nawiązywać do klasycystycznego krajobrazu, wyobrażenia Edenu czy utraconej doskonałości, ale wykorzystywał miejscową roślinność do podkreślenia walorów istniejącego otoczenia. Ten „zintegrowany krajobraz” rozciąga się do miasta Bad Muskau, poprzez pasy zieleni tworzące parki miejskie otaczające obszary zabudowane. Miasto stało się w ten sposób jednym z elementów utopijnego krajobrazu. W skład obiektu wchodzi również odbudowany zamek, mosty i arboretum.

Park Mużakowski / Muskauer Park. Kryt. K I, IV 2004, 2024. Wizyta: maj 2011 r. Numer na liście UNESCO: 1127, mój 48

4. Zabytki upamiętniające pobyt Marcina Lutra w Eisleben i Wittenberdze

Wpis znajdujący się w kraju związkowym Saksonia-Anhalt. Jest zbiorem miejsc związanych z życiem Marcina Lutra i jego współpracownika Melanchtona. Obejmuje:
– dom Melanchtona w Wittenberdze;
– domy w Eisleben w których Luter urodził się w 1483 roku i zmarł w 1546 r.;
– pokój w Wittenberdze gdzie mieszkał;
– kościół w Wittenberdze;
– kościół zamkowy na drzwiach którego, 31 października 1517 r. wywiesił swoje słynne dziewięćdziesiąt pięć tez, inicjując w ten sposób Reformację – nowy okres w historii religijnej i politycznej świata.

Lutherstadt Eisleben to miasto gdzie 10 listopada 1483 roku urodził się Marcin Luter. Jego postać i dokonania nieodwracalnie podzieliły wiarę katolicką. Uchodzący za reformatora „starego porządku”, stał się inicjatorem nurtu protestanckiego i późniejszych jego odłamów. Wrócił do Eisleben gdzie zmarł 18 lutego 1546 roku. Jest istotną postacią Niemiec, to on przetłumaczył Biblię na język niemiecki.

O ile Eisleben jest miejscem narodzin i śmierci Marcina Lutra to Lutherstadt Wittenberg jest miastem jego działalności.

Zabytki upamiętniające pobyt Marcina Lutra w Eisleben i Wittenberdze. Kryt. K IV, VI, 1996, Wizyta: lipiec 2011 r. Numer na liście UNESCO: 783, mój 64

3. Bauhaus i jego obiekty w Weimarze, Dessau i Bernau

W latach 1919-1933 uczelnia artystyczna Bauhaus, mieszcząca się początkowo w Weimarze, a później w Dessau, zrewolucjonizowała koncepcje architektoniczne i estetyczne oraz produkcję. Budynki wzniesione i wyposażone przez wykładowców uczelni: Waltera Gropiusa, Hannesa Meyera, Laszlo Moholy-Nagy i Wassila Kandinskiego, zainicjowały modernizm, który ukształtował architekturę XX w.

Haus Am Horn – położony na wschodnim skraju weimarskiego parku. Jest pierwszym i jedynym wzniesionym budynkiem miasta – ogrodu projektowanego przez artystów z grupy Bauhaus. Ta parterowa willa powstała w 1923 r. jest niezwykle formą architektoniczną zawierającą rozwiązania, które kontynuowane były w architekturze XX wieku. Nowatorskie podejście, koncepcja funkcjonalnego domu z ogrodem zaspokajającego podstawowe potrzeby człowieka, okazało się ponadczasowe i wytyczyło kierunki obowiązujące po dziś dzień.

Bauhaus i jego obiekty w Weimarze, Dessau i Bernau. Kryt. K II, IV, VI 1996, 2017 Wizyta: lipiec 2011 r. Numer na liście UNESCO: 729, mój 63

2. Kraina ogrodów Dessau-Wörlitz

Stanowi cenny przykład koncepcji krajobrazowych i urbanistycznych XVIII-wiecznego Oświecenia. Najróżniejsze elementy ogrodów – unikalne budowle, zamki i parki krajobrazowe, ogrody angielskie i nieznacznie przekształcone dla potrzeb estetycznych poletka uprawne spełniają przykładnie funkcje estetyczne, edukacyjne i gospodarcze.

Park krajobrazowy Dessau został założony przez księcia Leopolda III. Dziś, do rozległego kompleksu, należą także park i pałac Großkühnau, Luisium i Georgium w Dessau oraz pałac Oranienbaum, a także pałac Wörlitz i park Wörlitzer .

W ten lipcowy weekend 2011 roku non stop padał deszcz. I cóż, iż miałem ze sobą rower? kilka było z niego pożytku. Raz, iż do niewielu miejsc można było wjechać legalnie (wtedy rower trzeba było prowadzić), dwa iż wciąż siąpiło i jazda nie należała do najprzyjemniejszych. Ale udało się poznać ideę ogrodów, które zajmują dość pokaźny i rozległy teren nad Łabą i Muldą. Mocna zieleń lipca, mokre krajobrazy i puste miejsca – tak to zapamiętałem.

Kraina ogrodów Dessau-Wörlitz. Kryt. K II, IV, 2000, 2019 Wizyta: lipiec 2011 r. Numer na liście UNESCO: 534, mój 62

1. Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie

Zajmują obszar 500 ha i obejmują 150 budowli wzniesionych pomiędzy 1730 r. a 1916 r. Stanowią artystyczną całość, której unikalny charakter dodatkowo podkreśla eklektyzm. Wraz z pałacami i parkami, położonymi nad brzegami rzeki Haweli i Jeziora Glienicke, zespół ciągnie się aż do dzielnicy Berlin-Zehlendorf. W pałacu Sanssouci, wzniesionym w latach 1745-1757 w czasach panowania Fryderyka II, przebywał m.in. Wolter.

Pałace i zespoły pałacowe w Poczdamie i Belinie. Kryt. K I, II, IV 1990, 1992. 1999. Wizyta: lipiec 2011 r. Numer na liście UNESCO: 532, mój 56

Ciekawostki, uwagi, notatki…

Najstarszym i pierwszym obiektem wpisanym na listę UNESCO w Niemczech jest Katedra w Akwizgranie. Było to w 1978 roku. Na liście UNESCO katedra jest oznaczona numerem 3.

Pierwszym moim odwiedzonym miejscem w Niemczech, które znalazło się na liście UNESCO było Drezno. Był to rok 1986, a miasto znajdowało się w granicach Niemieckiej Republiki Demokratycznej (NRD). Cztery lata później nastąpiło zjednoczenie Niemiec, a Drezno zostało wpisane na listę w 2004 roku. Co interesujące NRD miało trabanty, wartburgi, dresy z napisem DDR ale nie miało ani jednego wpisanego obiektu na listę UNESCO mimo ratyfikacji konwencji UNESCO w 1988 roku.

Moim pierwszym odwiedzonym miejscem położonym w zjednoczonych Niemczech był Regensburg. Było to w 1994 roku podczas drugiej wyprawy autostopem do Francji i Hiszpanii. Nie posiadam z tej wizyty ani jednego zdjęcia, ale pamiętam orzeźwiającą kąpiel w Dunaju z widokiem na wieże strzelistej katedry. Pierwszym świadomie udokumentowanym były Pałace Poczdamu i Berlina.

Tylko trzy spośród 54 wpisów położonych w Niemczech to wpisy naturalne (lasy bukowe, Morze Wattowe, skamieniałości Messel Pit).

W 2009 Drezdeńska Dolina Łaby została wykreślona z listy UNESCO jako skutek budowy Mostu Waldschlösschen, który naruszył „wyjątkowe wartości” wpisu utworzonego w 2004 roku.

Kilka wpisów znajduje się na wyspach: Rugia, Reichenau, Sylt czy Wyspa Muzeów w Berlinie.

Wystarczy wybrać się do jednego miasta (Berlin) by odwiedzić trzy miejsca z listy UNESCO: Berlińskie osiedla mieszkaniowe, Pałace Berlina oraz Wyspę Muzeów.

Wystarczy wybrać się do Dessau, Weimaru i Regensburga by poznać sześć miejsc z listy UNESCO. Każde z tych miast posiada po dwa wpisy na listę.

Sebastian Mierzwa 2010-2024

Idź do oryginalnego materiału