Grzybica na udach (łac. tinea cruris) to forma dermatofitozy, choroby wywołanej przez dermatofity, czyli grzyby chorobotwórcze atakujące naskórek. Infekcja lokalizuje się w okolicy pachwin, wewnętrznych stron ud, a czasem także pośladków i dolnej części brzucha. Częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet i może mieć charakter nawracający. Szybka diagnoza i adekwatne leczenie są najważniejsze w uniknięciu powikłań.
Spis treści:
- Czym jest grzybica na udach?
- Objawy grzybicy pachwin
- Przyczyny i czynniki ryzyka
- Diagnostyka grzybicy pachwin
- Leczenie grzybicy na udach
- Profilaktyka i zapobieganie nawrotom
- Kiedy udać się do lekarza?
Czym jest grzybica na udach?
Grzybica pachwin to infekcja grzybicza naskórka o podłożu dermatofitowym, najczęściej wywoływana przez grzyby z rodzaju Trichophyton rubrum i Epidermophyton floccosum. Zakażenie może również pochodzić od grzybów z rodzaju Candida, zwłaszcza u osób z osłabionym układem odpornościowym. Objawy obejmują zaczerwienienie, złuszczanie naskórka, świąd i wyraźne granice zmian skórnych.
Zakażenie najczęściej lokalizuje się w pachwinach, ale może rozszerzać się na wewnętrzne strony ud, pośladki oraz dolną część brzucha.
Objawy grzybicy pachwin
Grzybica pachwin początkowo objawia się jako czerwona plama o nieregularnym kształcie, zlokalizowana na wewnętrznej powierzchni uda. Wypukłość ta zwykle powiększa się na zewnątrz, pozostawiając przejaśnienie na środku zmienionej chorobowo skóry. Zmianom może towarzyszyć uczucie świądu lub pieczenia. Obwodowo występują grudki lub pęcherzyki.
Niekiedy stan zapalny skóry występuje również poza pachwinami, w okolicach podbrzusza, odbytu, pośladków i zewnętrznych narządów płciowych. Zakażona skóra złuszcza się i pęka w obrębie zmian.
W miarę postępu choroby, zmiany skórne mogą się rozszerzać, obejmując większe obszary skóry, takie jak pośladki, dolna część brzucha czy okolice odbytu. Objawy mogą się nasilać, prowadząc do silniejszego świądu, pieczenia oraz bólu.
W przypadku braku leczenia, grzybica pachwin może prowadzić do powikłań, takich jak nadkażenia bakteryjne, które objawiają się ropnymi zmianami skórnymi, obrzękiem oraz nasilonym bólem. Dodatkowo, przewlekła grzybica może powodować przebarwienia skóry oraz jej pogrubienie.
Przyczyny i czynniki ryzyka
Grzybica pachwin rozwija się w ciepłym i wilgotnym środowisku, co sprzyja namnażaniu się grzybów. Do czynników ryzyka należą:
- Noszenie ciasnej, nieprzewiewnej odzieży, szczególnie z materiałów syntetycznych.
- Nadmierna potliwość, zwłaszcza w okolicach pachwin.
- Niewłaściwa higiena osobista.
- Korzystanie ze wspólnych pryszniców, saun czy basenów.
- Otyłość, która sprzyja powstawaniu fałd skórnych.
- Obniżona odporność organizmu, np. w wyniku chorób przewlekłych.
Diagnostyka grzybicy pachwin
Rozpoznanie grzybicy pachwin opiera się na badaniu klinicznym oraz dodatkowych testach diagnostycznych. Lekarz może zlecić:
- Badanie mikroskopowe złuszczonego naskórka, które pozwala na wykrycie obecności grzybów.
- Posiew mykologiczny, umożliwiający identyfikację konkretnego gatunku grzyba.
- Badanie dzięki lampy Wooda, która emituje promieniowanie UV i pozwala na ocenę fluorescencji zmian skórnych.
Grzybicę pachwin należy odróżnić od innych chorób skóry, takich jak:
- Wyprzenia bakteryjne, które charakteryzują się silnym stanem zapalnym i obecnością ropnych zmian.
- Łuszczyca odwrócona, objawiająca się czerwonymi, lśniącymi plamami w fałdach skórnych.
- Kontaktowe zapalenie skóry, wynikające z reakcji alergicznej na substancje drażniące.
Leczenie grzybicy na udach
Leczenie grzybicy pachwin zależy od nasilenia objawów i może obejmować:
- Preparaty miejscowe, takie jak kremy, maści czy aerozole zawierające substancje przeciwgrzybicze (np. klotrimazol, mikonazol, terbinafina).
- W przypadku cięższych infekcji lub braku poprawy po leczeniu miejscowym, stosuje się leki doustne, takie jak flukonazol, itrakonazol czy terbinafina.
Oprócz leczenia farmakologicznego, pomocne mogą być domowe metody wspomagające terapię:
- Utrzymywanie skóry w czystości i suchości.
- Noszenie przewiewnej, bawełnianej odzieży.
- Unikanie dzielenia się ręcznikami czy odzieżą z innymi osobami.
- Stosowanie naturalnych środków, takich jak kąpiele z dodatkiem octu jabłkowego czy olejku z drzewa herbacianego, które mają działanie przeciwgrzybicze.
Profilaktyka i zapobieganie nawrotom
Aby zapobiec nawrotom grzybicy pachwin, należy:
- Codziennie myć okolice pachwin i dokładnie je osuszać.
- Unikać noszenia ciasnej, syntetycznej odzieży.
- Regularnie zmieniać bieliznę i ręczniki.
- Stosować pudry absorbujące wilgoć w okolicach pachwin.
- Utrzymywać prawidłową masę ciała, aby zmniejszyć ryzyko powstawania fałd skórnych.
- Unikać długotrwałego siedzenia w wilgotnej odzieży, np. po treningu.
- Wzmacniać odporność poprzez zdrową dietę i regularną aktywność fizyczną.
Kiedy udać się do lekarza?
Należy skonsultować się z lekarzem, gdy:
- Objawy grzybicy nie ustępują po kilku dniach leczenia.
- Zmiany skórne się nasilają lub rozprzestrzeniają.
- Pojawiają się oznaki nadkażenia bakteryjnego, takie jak ropne wydzieliny czy gorączka.
Wczesne rozpoznanie i leczenie grzybicy pachwin zapobiega powikłaniom oraz nawrotom choroby. Specjalista może dostosować terapię do indywidualnych potrzeb pacjenta, uwzględniając ewentualne przeciwwskazania do stosowania niektórych leków.
