Biebrzański Park Narodowy to największy polski park narodowy o powierzchni 592 km2 – dla porównania powierzchnia Warszawy to 517 km2, a Krakowa 327 km2. Na tym rozległym obszarze, ciągnącym się prawie wzdłuż całej długości rzeki Biebrzy, objęte ochroną zostały rozlewiska, bagna, torfowiska i obszary leśne. Oraz sama rzeka Biebrza, rzecz jasna. Unikalny ekosystem Biebrzańskiego Parku Narodowego czyni go jedną z ważniejszych atrakcji Podlasia.
Choć Biebrzański Park Narodowy jest największym parkiem narodowym w Polsce, pod względem popularności i rozpoznawalności ustępuje terenom górskim. Powiedzmy to sobie szczerze – „monotonne” i mało widowiskowe rozlewiska czy bagna nie są tak „instagramowe” jak np. górskie granie.
Biebrza latem.
Biebrza wiosną.Obcowanie z biebrzańską przyrodą to bardziej subtelna przygoda – by docenić unikalność i wyjątkowość tego ekosystemu, trzeba się dobrze przygotować. Polecamy zainwestować w wycieczkę z przewodnikiem lub dobrą lornetkę tak, by zrozumieć, dlaczego nad Biebrzę przyjeżdżają miłośnicy przyrody z zachodniej Europy. Poniżej znajdziecie nasze propozycje atrakcji i miejsc, które warto zobaczyć w Biebrzańskim Parku Narodowym.
Szlaki i ścieżki edukacyjne Biebrzańskiego Parku Narodowego
Poznawanie parkowych terenów po wytyczonych ścieżkach i szlakach to doskonała opcja na bliski kontakt z przyrodą i poznanie ciekawostek o zwierzętach i roślinach. By umilić sobie zabawę, na pewno warto wyposażyć się w lornetkę lub aparat fotograficzny z dobrym teleobiektywem. Przy odrobinie szczęścia (i sporej dawce cierpliwości) zobaczycie łosia lub bociana czarnego. Powodzenia w wypatrywaniu!
Poniżej najciekawsze (naszym zdaniem) szlaki/ścieżki edukacyjne w parku:
Para żurawi w marcu.Kanał Kapicki
Wzdłuż kanału wytyczono ścieżkę edukacyjną „Brzeziny Kapickie” o długości 4,2 km w jednę stronę. Jak nazwa wskazuje, spacer brzozowym zagajnikiem (brzeziny) oferuje trochę inne spojrzenie na biebrzańską przyrodę niż otwarte, bagienne tereny parku. Wzdłuż ścieżki znajdziecie tablice informacyjne, a na końcu czatownię z widokiem na śródleśna polanę.
Długa Luka
Długa Luka zaczyna się przy Carskiej Drodze i ciągnie na długości 400 metrów przez kompleks torfowisk Biebrzańskiego Parku Narodowego. Na jej końcu znajduje się platforma widokowa, z której podziwiać można przyrodę, Choć z platformy nie udało się wiele interesującego wypatrzeć, na całej długości kładki uciekały nam spod nóg dziesiątki wylegujących się na słońcu jaszczurek żyworodek.
A skąd nazwa tego miejsca? Na tym odcinku las wzdłuż Carskiej Drogi nagle znika i robi się w nim luka, umożliwiająca obserwowanie torfowisk.
Ścieżka edukacyjna „Barwik”
„Barwik” to krótka ścieżka edukacyjna początkowo biegnaca lasem, a następnie groblą wytyczoną przez tereny podmokłe. Obserwacje zwierząt powinna ułatwić wieża i platforma widokowa.
Osoby szukające prawdziwych wyzwań mogą zainteresować się szlakiem czerwonym Barwik – Gugny, który początkowo biegnie razem ze wspomnianą wyżej ścieżką edukacyjną, oznaczoną na zielono, ale szlak biegnie dalej. Najtrudniejszy odcinek od rzeczki Kosodki do wsi Gugny w okresie wiosennych roztopów lub intensywnych opadów jest nie do pokonania suchą stopą, za to daje bardzo dużą szansę na spotkanie łosia.
Czerwone Bagno
Do dziś pamiętamy jak mimo spryskania się mocnym środkiem na komary (testowanym w tropikach!) uciekaliśmy z tego szlaku, bo zewsząd atakowali nas bzyczący krwiopijcy.
Oczywiście mieliśmy pecha i na szlaki wytyczone wokół bagna jak najbardziej zapraszamy. A wytyczono ich pięć- choć raczej wokół bagna niż przez nie, bo samo Czerwone Bagno to obszar ochrony ścisłej.
To na tych odludnych bagiennych terenach, po II wojnie światowej, uchowały się ostatnie biebrzańskie łosie, które później pomogły odtworzyć populacje tego ssaka na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Kto wie, może pomogły im w tym te wspomniane chmary komarów… :).
Najłatwiejszą i najkrótszą opcją na poznanie tego fragmentu parku będzie spacer kładką turystyczną Czerwone Bagno, kończącą się platformą widokową na Czerwone Bagno. Trasa w obie strony liczy 1,6 km.
Co warto zobaczyć w Biebrzańskim Parku Narodowym?
Twierdza Osowiec
Biebrzański Park Narodowy to nie tylko przyroda. Pasjonatów historii z pewnością nie zawiedzie Twierdza Osowiec. To tajemnicze miejsce, które intryguje, niepokoi i zachwyca. Dziś znajduje się tam siedziba i informacja Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz jednostka wojskowa.
Twierdzę Osowiec wybudowano w XIX wieku, co oznacza, iż w momencie wybuchu I wojny światowej była bardzo nowoczesnym obiektem, którego zadaniem była obrona carskiej Rosji przez atakiem wyprowadzonym z Prus. Obiekt ten zasłynął z półrocznej obrony przed niemiecką armią – dopiero po załamaniu się frontu na innych odcinkach załoga została zmuszona do wycofania się na wschód. W czasie II wojny światowej Twierdzę Osowiec obsadziło polskie wojsko, ale ze względu na silne ufortyfikowanie, armia niemiecka postanowiła przekroczyć narwiańsko-biebrzańskie bagna koło Wizny. Oznacza to, iż de facto Twierdza Osowiec nigdy nie została zdobyta.
Z Twierdzy Osowiec w dobrym stanie zachowały się dwa z czterech fortów i w tej chwili są administrowane przez wojsko. Na szczęście Fort I (Centralny) można zwiedzić z pomocą Osowieckiego Towarzystwa Fortyfikacyjnego. Na zwiedzanie obiektu warto zarezerwować sobie cały dzień – oferty wycieczek, które znaleźliśmy, obejmowały co najmniej kilkugodzinne oprowadzanie z przewodnikiem.
My poprzestaliśmy na zwiedzaniu ogólnodostępnych ruin schronów i bunkrów Fortu II i IV, leżących na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Ruiny Fortu II znajdziecie na północ od siedziby parku, widoczne są ze ścieżek edukacyjnych „Kładka” i „Góra Skobla”. Z kolei trasa historyczno-przyrodnicza „Wokół Fortu IV Twierdzy Osowiec” o długości 4,3 km prowadzi wokół tytułowego fortu.
Strękowa Góra i Obrona Wizny
We wrześniu 1939 roku rzeki Biebrza i Narew wraz z otaczającymi je bagnami i rozlewiskami stanowiły dla polskiej armii naturalną linię obrony, którą można było przekroczyć tylko w kilku miejscach. Wspomniana wcześniej Twierdza Osowiec była zbyt dobrze ufortyfikowana, dlatego armia niemiecka skierowała swój atak na nieukończone fortyfikacje koło Wizny i Góry Strękowej.
Niewielki oddział pod dowództwem kapitana Władysława Raginisa, mimo ogromnej dysproporcji w załodze i sprzęcie, przez dwa dni bronił przeprawy, osłaniając tym samym wojska wycofujące się do Warszawy. Ze względu na ogromną przewagę atakujących i bohaterstwo obrońców, starcie to określa się mianem polskich Termopil. Ta historia przypomina nam podobna bitwę, na drugim krańcu Polski – Węgierską Górkę zwaną Westerplatte Południa.
Ze szczytu wzgórza, na którym znajdują się ruiny schronu i grób poległego kapitana Raginisa, roztacza się piękna panorama na rozlewiska Narwii i wpływającej do niej niedaleko Biebrzy. Nic dziwnego, iż w miejscu z taką widocznością powstał punkt obronny.
Carska Droga
Carska Droga to dawna wojskowa droga o strategicznym znaczeniu, wybudowana przed I wojna światową. Łączyła carskie twierdze Grodno, Osowiec i Łomżę, a w założeniu ułatwiała szybkie przemieszczanie się wojsk pomiędzy tymi obiektami, i to pod osłoną bagien.
Wieża widokowa Bagno Ławki.Dziś nazwy „Cesarska Droga” używa się dla liczącego 35 km odcinka drogi (ze 120 km na terenie Polski) pomiędzy Twierdzą Osowiec i Strękową Górą. Wzdłuż Carskiej Drogi znajdują się liczne szlaki i ścieżki, kładki oraz wieże widokowe umożliwiające podpatrywanie biebrzańskiej przyrody. Niekwestionowanymi władcami tych terenów są łosie, korzystające z drogi na tyle często, iż nazywana jest Łosiostradą – a przed tymi ssakami ostrzegają zabawne znaki „JEDŹ ŁOŚtrożnie!”.
Aktywny wypoczynek i atrakcje nad Biebrzą
Obserwacja ptaków
Prawdziwi pasjonaci przyrody, a zwłaszcza obserwacji ptaków (ang. birdwatching), nie mogli trafić lepiej, bo Biebrzański Park Narodowy słynie jako miejsce gniazdowania oraz przelotu wielu gatunków ptaków. Najwięcej ptasich gości przebywa tu podczas wiosennych wylewów Biebrzy, której wezbrane wody tworzą rozległe rozlewiska- istny ptasi raj. O naszych wrażeniach z podglądania ptaków i wypatrywania łosi pisaliśmy szerzej na blogu – biebrzańskie rozlewiska wiosną.
P.S. choćby jeżeli nigdy nie próbowaliście takich rozrywek, polecamy spróbować – szczególnie na wiosnę i jesień to nie takie trudne, a euforia z rozpoznawania kolejnych gatunków jest zaskakująco duża.
Gęsi gęgawy.
Gniazdo remiza.Szlaki rowerowe
Przez teren Biebrzańskiego Parku Narodowego przebiega kilka szlaków rowerowych w tym słynny Podlaski Szlak Bociani i Green Velo, które prowadzą przez najciekawsze atrakcje parku – polecamy te długodystansowe szlaki, bo z siodełka roweru łatwiej jest podglądać przyrodę. jeżeli jednak szukacie czegoś krótszego, nic nie stoi na przeszkodzie by zaplanować sobie swoją własną wycieczkę, wykorzystując częściowo istniejące szlaki oraz lokalne drogi.
Choć brakuje tu osobnej infrastruktury rowerowej, ruch samochodowy w tej okolicy jest ograniczony i poruszanie się po drogach powinno być w miarę przyjemne.
Sporty wodne
Miłośników sportów wodnych ucieszą szlaki kajakarskie, a choćby możliwość spływu wyjątkowymi tratwami (Biebrza Tratwy). Jest choćby sekcja rzeki wydzielona do nurkowania! Z tych opcji najbardziej przemawia do nas spływ tratwą z nocą spędzoną na Biebrzy, to musi być absolutnie wyjątkowe – dźwięki przyrody, rozgwieżdżone niebo i delikatne pluskanie wody o burty (no może poza tymi koszmarnymi komarami :))…!
Ciekawostką jest biebrzańska pychówka. Te wąskie drążone w pniu łódki stanowiły kiedyś podstawowy środek transportu po rozlewiskach Biebrzy. Udało nam się choćby wypatrzeć jakieś na brzegu rzeki.
Biebrzańskie Sianokosy
Rozpiera Was energia i lubicie trening funkcjonalny 🙂 ? Co roku nad Biebrzą można wziąć udział w Biebrzańskich Sianokosach i stanąć w szranki o tytuł najskuteczniejszego sianokosiarza na świecie!
Bąble na rękach i wieczna chwała gwarantowane, ale cel szczytny, bo nie o zabawę tu tylko chodzi- a przede wszystkim o promowanie tradycyjnego koszenia łąk biebrzańskich. Tereny te koszono regularnie, przez stulecia, zapewniając licznym gatunkom ptaków i roślin odpowiednie środowisko życia. We wrześniu 2025 roku odbędzie się już XX edycja imprezy, organizowanej przez Biebrzański Park Narodowy!
Koszenie traw i wypas zwierząt pomaga zachować ptasie siedliska np. bociana.Lot balonem nad Biebrzą
A może macie ochotę na coś zupełnie odlotowego (i to dosłownie)? Nad Biebrzą można wznieść się…. balonem! Choć rozrywka nie należy do najtańszych, żeby nie powiedzieć dosadniej, zgadujemy, iż roztaczający się z góry widok na meandrującą Biebrzę nie ma sobie równych… Opcja dla odważnych, ale przecież do takich świat należy!
Praktyczne porady i wskazówki
Bilety wstępu
Zgodnie z regulaminem parku do zwiedzania Biebrzańskiego Parku Narodowego konieczne jest wykupienie biletu, które dostępne są w licznych punktach na terenie parku, np. w siedzibie BPN w Twierdzy-Osowiec, lub online na stronie Biebrzańskiego Parku Narodowego.
Kiedy najlepiej zwiedzać Biebrzański Park Narodowy?
Pory roku w dużym stopniu determinują co można zwiedzić i zobaczyć na terenie parku w ciągu roku. Zimą, szczególnie po opadach śniegu, dużo łatwiej wypatrzeć żyjące nad Biebrzą zwierzęta. Wiosną królują migrujące ptaki, szczególne wrażenie robią wielotysięczne stada gęsi – to wtedy nad Biebrzę ściągają „bird-watcherzy” z całej Europy. Lato to czas kiedy szata roślinna jest bujna i trudniej dostrzec zwierzęta wychowujące młode. Za to ciepłe dni sprzyjają wzmożonej aktywności gadów i płazów, a łąki i pola pokryte są kwiatami, wśród których dumnie kroczą polujące bociany. Późne lato i jesień to znów moment dla miłośników ptaków- klangor żurawi niesie się po polach, a klucze ptaków kołują nad Biebrzą.
Łoś na linii wody i trzciny. Na niebie klucz gęsi.Jak zwiedzać Biebrzański Park Narodowy?
Ze względu na wielkość parku do wspomnianych atrakcji najlepiej dojechać samochodem, szczególnie jeżeli ma się ograniczony czas. jeżeli jednak mieszkacie centralnie, np. w okolicy Goniądza, i macie więcej czasu, gorąco polecamy poznać przynajmniej część parku rowerami.
Coś na komary
Biebrza jest magiczna i fascynująca, ale podobne uczucia żywią do niej komary. Ich nieustanne bzykanie dźwięczało nam w uszach jeszcze długi czas… jeżeli więc wybieracie się na spacer ścieżką przyrodniczą, koniecznie spakujcie coś na komary.
Co warto zobaczyć w pobliżu Biebrzańskiego Parku Narodowego?
Tykocin – na pograniczu kultur
W drodze na Białystok leży malowniczo położone nad rzeką Narwią miasteczko Tykocin – jedna z głównych atrakcji Podlasia. Zachowała się tu typowa dla podlaskich miasteczek architektura oraz liczne zabytki przypominające o wieloetnicznej historii tego zakątka Polski. Jak na tak niedużą miejscowość pozytywnie zaskakuje też bogata oferta kulinarna nawiązująca do kuchni lokalnej i żydowskiej. jeżeli planujecie się tam wybrać, podrzucamy kilka pomysłów na to, co warto zobaczyć w Tykocinie.
Pentowo – bociania wieś
Parę kilometrów bliżej Biebrzańskiego Parku Narodowego, w administracyjnych granicach Tykocina, znajduje się najsłynniejsza bociana wieś w Polsce. Na okolicznych drzewach, słupach i budynkach doliczono się ponad 30 bocianich gniazd.
Narwiański Park Narodowy – polska Amazonka
Skąd porównanie Narwi do Amazonki? Ze względu na charakter rzeki, która jednocześnie płynie wieloma korytami, przedzielonymi porośniętymi roślinnością wyspami – tzw. rzeka anastomozująca. To unikalne środowisko, pełne rozlewisk i bagien, zapewnia doskonałe warunki dla licznych gatunków ptaków. Choć wokół Biebrzy jest zdecydowanie więcej do zobaczenia, to gorąco polecamy wizytę także i w Narwiańskim Parku Narodowym.
Kładka w Waniewie.Augustów – stolica sportów wodnych Podlaskiego
Na północ od bagien i torfowisk Biebrzańskiego Parku Narodowego znajduje się Puszcza Augustowska – duży kompleks lasów i jezior. Świetną bazą wypoczynkową i wypadową będzie Augustów.
