W roku 2024 poddane zostały pracom konserwatorskim jedne z najstarszych w zbiorze szat liturgicznych
Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich, są to dwa feloniony z początku XVII wieku.
Prace konserwatorskie od kilku lat prowadzimy dzięki dotacjom Mazowieckiego Wojewódzkiego Urzędu Konserwatora Zabytków. W roku ubiegły otrzymaliśmy specjalną dotację dzięki której wykonane zostały prace badawcze i inwentaryzacyjne większości zasobu. Efektem było stworzenie ponad 150 kart inwentarzowych, co pozwoliło na wpisanie większości kolekcji szat do rejestru zabytków, a jest to wymóg bezwzględny przy staraniach o dotację na prace konserwatorskie. W roku nadchodzącym starać się będziemy o środki na kontynuację tych prac, a pozostały do badań i stworzenia tzw. białych kart obiekty z okresu XIX i początku XX w.
1. FELONION SREBRZYSTOSZARY, OK.1630 R.
Z tą szatą łączy się niezwykle wyjątkowa historia, którą cytuję za konserwatorką i historyczką sztuki zarazem – panią Małgorzatą Podkańską.
Felonion – szata liturgiczna będąca odpowiednikiem ornatu w kościele rzymskokatolickim, używana w kościołach obrządku wschodniego, w tym także ormiańskim, przed utworzeniem Kościoła ormiańskiego obrządku katolickiego. Szata w kolorze srebrnym/szarym, o formie stożka, krótsza z przodu. Wykonana z trzech brytów jedwabnej tkaniny wschodniej – perskiej lub indoperskiej. Szata z licznymi dużymi ubytkami, po analizie układu ubytków, kruchości tkaniny, dystrybucji i rodzajów trwałych zaplamień stwierdzono, iż mamy do czynienia z tkaniną archeologiczną, która przez długi czas przebywała w krypcie, a ubytki powstały na skutek kontaktu z ciałem złożonym w trumnie. Felonion zidentyfikowano z 99% pewnością jako należący do księdza Jakuba Warteresiewicza, i jego fundacji, którego szaty – kapę uprzednio już poddaną pracom konserwatorskim, i ornat (obecnie zidentyfikowany) wydobyto wg przekazów z jego trumny w 1 połowie XIX w. Wg przekazów pisemnych, ksiądz Warteresiewicz był ascetą i nosił na ciele metalowe kolczatki. Jeszcze za życia otoczony był szczególnym szacunkiem współwyznawców, a po śmierci jego włosienicę rozdzielono na relikwie. Niewielkie plamy krwi, rozsiane na powierzchni tak podszewki jak i tkaniny wierzchniej doskonale pasują do opisów.
2. FELONION AKSAMITNY OK. 1600 r.
Ornat rytu wschodniego ormiańskiego w formie stożka o krótkim przodzie, wykonany z jedwabnego aksamitu drobnowzorzystego strzyżonego i pętelkowego, w kolorze kasztanowego brązu, o sieciowym wzorze kwiatów i medalionów na tle atłasowym. … Tkanina preteksty o kompozycji złożonej z medalionów wypełnionych symetryczną wicią roślinną z tkaniny przeznaczonej na szaty kościelne; o szerokości 40 cm.
Obydwie szaty niezwykle cenne, były w bardzo złym stanie zachowania, dzięki przeprowadzonym pracom niewątpliwie znacznie wydłużony został ich żywot, a mają one już sporo ponad 400 lat.
Konserwatorkom, paniom Małgorzacie Podkańskiej oraz Ewie Soszko-Dziwisińskiej dziękujemy za ogromne zaangażowanie w ochronę zespołu szat znajdujący się pod opieką Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich.
mot, fot. Małgorzata Podkańska
