Tym razem przygotowaliśmy dla Was zestawienie najpiękniejszych zamków Małopolski. Na tej liście znalazły się zarówno bardzo dobrze zachowane perełki, te najcenniejsze małopolskie zamki, ale także mniej znane obiekty, często w stanie ruiny. W ten sposób powstało zestawienie aż 25 zamków w różnym stanie zachowania! jeżeli jesteście tak zakręceni na punkcie zamków jak my, zobaczcie je wszystkie! A jeżeli nie – skoncentrujcie się na tych najlepiej zachowanych – z górnej części listy. Kilka z poniższych miejsc znajdziecie też na liście najpiękniejszych zamków w Polsce.
Zamki w Małopolsce
Większość obiektów z poniższej listy można zwiedzać przez cały rok, a część tylko w okresie – zwróćcie na to uwagę przy planowaniu wyjazdu. Zapraszamy do zwiedzania małopolskich zamków!
1. Zamek Królewski na Wawelu
Prawdopodobnie Zamek Królewski na Wawelu jest jedynym zamkiem z tej listy, który rozpozna 100% czytelników :). Wawel – to symbol polskiej państwowości oraz najsłynniejsza siedziba królów i ich nekropolia. To także największy małopolski zamek. Pierwszy obiekt o charakterze obronnym wybudowano na Wzgórzu Wawelskim już na przełomie XI i XII wieku, a ze względu na liczne pożary oraz zniszczenia w wyniku wojen i grabieży zamek w kolejnych stuleciach wielokrotnie rozbudowano i odbudowywano w różnych stylach architektonicznych.
Dziś Zamek Królewski na Wawelu to jeden z najlepiej zachowanych i zadbanych rezydencji w Polsce, z pięknymi wnętrzami i niezwykle cennymi zbiorami muzealnymi – miejsce obowiązkowe podczas zwiedzania Krakowa.
Jeśli ostatni raz byliście tu ze szkolną wycieczką, polecamy wrócić raz jeszcze. Nie tylko dlatego, iż perspektywa dorosłego jest bardziej dojrzała, ale również ze względu na to, iż forma oraz tematyka ekspozycji ciągle się zmieniają. Polecamy m.in. nową wystawę Skarbca Królewskiego czy ekspozycję ,,Wawel Odzyskany”.
2. Zamek Pieskowa Skała
Na zboczu Doliny Prądnika w Ojcowskim Parku Narodowym, w sąsiedztwie słynnej Maczugi Herkulesa, stoi jedna z najpiękniejszych małopolskich rezydencji obronnych – Zamek Pieskowa Skała. Wybudowany został w stylu gotyckim, jednak dziś, w wyniku późniejszych przebudów, podziwiać możemy jego renesansowe oblicze – między innymi arkadowy dziedziniec i widokową loggię. Warto też zwrócić uwagę na fortyfikacje bastionowe i zamkowy ogród.
Polecamy nie tylko zajrzeć na sam zamek, ale także koniecznie zrobić zdjęcie z imponującą Maczugą Herkulesa – to chyba najbardziej ikoniczna skała w całej okolicy, inspiracja do powstania wielu legend na jej temat.
Pssst! Więcej o najpiękniejszych zakątkach Ojcowskiego Parku Narodowego znajdziecie w naszym e-booku! Masa ciekawostek, gotowe plany wycieczek i informacje praktyczne – zaciekawieni?
3. Zamek w Wiśniczu
Mało kto wie, iż Zamek w Wiśniczu to drugi pod względem wielkości zamek Małopolski. Dziś obiekt prezentuje się naprawdę okazale, przez co trudno uwierzyć, w jak fatalnym stanie był po II wojnie światowej. Przekonać można się o tym na miejscu, oglądając archiwalne zdjęcia.
Na szczęście przez ostatnie kilkadziesiąt lat udało się odtworzyć dawny wygląd zamku, a choćby przywrócić pełny blask niektórym z pomieszczeń, np. kaplicy zamkowej. Największe wrażenie robi jednak sama bryła zamku oraz otaczające go fortyfikacje bastionowe z brama wjazdową. Szczególnie pięknie prezentują się z oddali lub z góry.
4. Zamek w Niedzicy
Zamek Dunajec, bo tak brzmi jego historyczna nazwa, to chyba najpiękniej położony zamek w Małopolsce. Wybudowana w średniowieczu warownia stoi dumnie na wysokiej skale, górującej nad Jeziorem Czorsztyńskim, w otoczeniu pienińskich szczytów.
Zamek wybudowali Węgrzy by chronić północne granice królestwa i przez kolejne stulecia był głównie w rękach węgierskich rodów. Zamek w Niedzicy, uznawany za jeden z najpiękniejszych polskich zamków, tak naprawdę dopiero po I wojnie światowej znalazł się w granicach Polski. Pamiętajcie, żeby podczas wizyty w Niedzicy poznać także legendy, którymi owiana jest warownia.
5. Zamek w Dębnie
Gratka dla koneserów! Pomiędzy Tarnowem a Brzeskiem, w miejscowości Dębno, znajduje się nieduży, ale doskonale zachowany i niezwykłej urody zamek gotycki. Wzniesiono go w XV wieku i mimo kolejnych przebudów oraz wprowadzenia elementów innych stylów, takich jak renesans i barok, ogólny wygląd zamku przez te wszystkie stulecia nie uległ większej zmianie.
Zamkowe wnętrza zaaranżowano zgodnie z ich historycznym przeznaczeniem, tak więc dolne kondygnacje i piwnice to część gospodarcza, która miała wyżywić mieszkańców zamku, a z kolei na piętrze odtworzono pomieszczenia pełniące funkcje mieszkalne i reprezentacyjne.
6. Zamek w Suchej Beskidzkiej
Początki Zamku w Suchej Beskidzkiej sięgają XVI wieku, kiedy w tym miejscu wzniesiono kamienny dwór obronny. W XVII wieku obiekt został rozbudowany o dodatkowe skrzydła i zamieniony w rezydencję magnacką w stylu renesansowym.
Niestety w ostatnich kilkudziesięciu latach zamek nie miał szczęścia. Wybuch II wojny światowej wymusił na właścicielach emigrację. Zamek najpierw zajęli Niemcy, a pod koniec wojny Sowieci. Po wojnie znacjonalizowany obiekt pełnił funkcję szkoły. Późniejsze próby remontu podupadającej rezydencji i utworzenia w niej muzeum zakończyły się fiaskiem. Spory reprywatyzacyjne po upadku komunizmu zakończyły się dopiero w roku 2016 wykupem zamku przez miasto z rąk właścicieli.
W 2018 roku dobiegł końca wielomilionowy remont, który skupił się na części zewnętrznej zamku, przywracając mu blask dawnej magnackiej rezydencji. Niestety, wnętrza zamkowe w wyniku opisanych wcześniej wydarzeń nie zachowały wiele z oryginalnego wystroju. Mimo tego polecamy zatrzymać się w Suchej, np. wracając z Beskidu Żywieckiego.
7. Zamek Królewski w Niepołomicach
Jak na prawdziwego króla przystało, polski monarcha posiadał wiele rezydencji – choćby w ramach jednego regionu. Jedną z nich w Małopolsce był zamek w Niepołomicach, zwany przez ówczesnych ,,drugim Wawelem”. Wybudowany w stylu gotyckim i celach obronnych, a przebudowany później w stylu renesansowym, stał się ulubionym miejscem wypoczynku rodziny królewskiej i bazą wypadową do polowań w pobliskiej Puszczy Niepołomickiej. Można powiedzieć, iż to taka monarsza dacza ;), położona wygodnie, bo blisko Krakowa, ale jeszcze bliżej wspaniałych terenów łowieckich.
Z Niepołomicami związana jest jednak jedna smutna historia – to tu z konia spaść miała ciężarna królowa Bona, której rumaka spłoszył niedźwiedź. Niestety, w wyniku wypadku, królowa poroniła syna – możemy zastanawiać się, czy aby to mało znane wydarzenie nie miało ogromnego wpływu na dalsze losy Polski: koniec dynastii Jagiellonów i wprowadzenie wolnej elekcji.
8. Zamek w Rabsztynie
Ach, jakie to malownicze ruiny! Zamek w Rabsztynie koło Olkusza wybudowano na wysokim, dominującym nad okolicą wapiennym Wzgórzu Rabsztyńskim, którego strome ściany stanowiły doskonałą naturalną ochronę. Zamek ten jest doskonałym przykładem architektury obronnej na Szlaku Orlich Gniazd, wykorzystującej naturalne ukształtowanie terenu w celu zwiększenia walorów obronnych.
Zamek w Rabsztynie przeszedł ostatnio remont, zabezpieczający ruiny i dostosowujący je do wymagań turystów. Dzięki temu możecie, wśród wapiennych murów, uraczyć się aromatyczną kawą. Równie miło jest wziąć na wycieczkę kocyk i po prostu skorzystać z otaczającej zamek zieleni. Koło parkingu znajdziecie także ciekawą Chatę Kocjana – przeniesioną z Olkusza chatę, w której mieszkał genialny konstruktor szybowców. Kocjan to mało znana dziś postać, warto więc zajrzeć na rabsztyńską wystawę.
9. Zamek Tenczyn w Rudnie
Zamek Tenczyn to jeden z częściej odwiedzanych przez nas małopolskich zamków, a to dlatego, iż leży zaledwie 35 km od Krakowa i świetnie nadaje się jako cel rowerowych wycieczek – tym bardziej, iż przebiega koło niego rowerowy Szlak Orlich Gniazd. Choć zamek jest ruiną, to w tej chwili znajduje się w miarę dobrym stanie – zachowały się mury, baszty i potężny barbakan broniący drogi wjazdowej do zamku. Do tego wszystkiego dochodzi piękne położenie na terenie Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego.
Wracamy tu regularnie od kilku lat i z euforią odnotowujemy, iż zamkowi powodzi się coraz lepiej – prężnie działającej grupie pasjonatów udało się pozyskać środki na najpilniejsze zabiegi konserwacyjne, a wokół zamku regularnie realizowane są interesujące wydarzenia. w okresie istnieje także możliwość zwiedzania tego miejsca z przewodnikiem w wybranych terminach.
10. Zamek Lipowiec
Tuż przy Nadwiślańskim Parku Etnograficznym w Wygiełzowie, na dominującym nad okolicą zalesionym wzgórzu, widać ruiny zamku z charakterystyczną wysoką, białą wieżą. W przeciwieństwie do innych opisanych tu warowni, Zamek Lipowiec, nie należał do króla czy szlachcica, a do biskupów krakowskich – na niektórych ścianach zachowały się biskupie herby.
Ciekawostką jest, iż rezydujący na zamku biskupi mieli prawo sądzić miejscową ludność – więc w obrębie zamkowych murów funkcjonowało także więzienie.
P.s. Dosłownie na dniach kończy się kilkuletni remont obiektu – jeżeli uda Wam się zobaczyć obiekt w nowej krasie, podzielcie się w komentarzu wrażeniami! A przy okazji polecamy zajrzeć także do samego parku etnograficznego – oba obiekty są po sąsiedzku.
11. Zamek Żupny w Wieliczce
Zamek Żupny służył za siedzibę władz zarządzających w imieniu króla kopalniami soli w Wieliczce i Bochni – kluczowymi dla budżetu królewskiego skarbca. Do naszych czasów ostały się jedynie fragmenty murów obronnych, jedna z dziewiętnastu baszt broniących dawniej miasta, fundamenty kuchni żupnej i zabudowania zamku (Dom Pośród Żupy i Dom Żupnego), pełniące dawniej funkcje mieszkalne, biurowe i handlowe, a dziś zamienione na muzeum.
12. Zamek w Korzkwi
Niecałe 20 km na północ od Krakowa ulokowany jest, pozostający w prywatnych rękach, zamek w Korzkwi. Miejsce to jest o tyle ciekawe, iż cały obiekt można wynająć dla siebie lub w jednej z sal zorganizować kolację w średniowiecznych murach.
Na szczęście wciąż możliwe jest indywidualne zwiedzanie, a przy bardzo dobrej widoczności z zamkowych murów dostrzec można Tatry!
13. Zamek w Ojcowie
Na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego, poza Zamkiem Pieskowa Skała, zwiedzić można jeszcze ruiny warowni wybudowanej przez Kazimierza Wielkiego we wsi Ojców. Na wapiennej skale górującej nad wsią do naszych czasów zachowały się: wieża bramna, stołp, fragmenty murów oraz zamkowa studnia. Poza tym z platformy widokowej rozciąga się piękna panorama na Ojców i Dolinę Prądnika.
Więcej o tym zamku przeczytacie w naszym przewodniku po Ojcowskim Parku Narodowym – opisaliśmy także jego najbliższe okolice!
14. Zamek w Czchowie
Zamek w Czchowie to kolejna średniowieczna warownia wybudowana nad Dunajcem w celu ochrony ważnego szlaku handlowego z Węgrami. Jeszcze niedawno na wzgórzu stała jedynie baszta, ale dzięki pozyskanym funduszom udało się zrekonstruować most zwodzony i wieżę bramną, przez którą prowadził wjazdu do zamku. Ze szczytu wieży rozciąga się doskonała panorama na dolinę Dunajca i jezioro Czchowskie.
Proponujemy połączyć wizytę w Czchowie z zajrzeniem do Zamku Tropsztyn w Wytrzyszczce.
15. Zamek Tropsztyn w Wytrzyszczce
Do naszych czasów z dawnej warowni ostały się tylko nieliczne fragmenty murów, a stojący nad brzegiem Jeziora Czchowskiego zamek jest już współczesną rekonstrukcją wykonaną w latach 90-tych XX wieku. Mimo historyczno-konserwatorskich kontrowersji związanych z tą rekonstrukcją, nowy zamek w Wytrzyszczce zyskał popularność wśród turystów i trwale wpisał się w krajobraz Małopolski. Trzeba przyznać, iż obiekt pięknie prezentuje się na tle jeziora i otaczających go wzgórz.
16. Zamek w Czorsztynie
Wspominając o Zamku w Niedzicy, nie można pominąć budowli leżącej po drugiej stronie Jeziora Czorsztyńskiego – ruinach zamku w Czorsztynie. Położony na wysokiej skale, tuż nad taflą jeziora zamek prezentuje się równie malowniczo, choć samej substancji zamkowej zachowało się o wiele mniej.
W przeciwieństwie do zamku z Niedzicy, czorsztyńska twierdza od początku związana jest z Polską. Strategiczne położenie na szlaku handlowym z Węgrami czyniło niegdyś czorsztyński zamek jednym z najważniejszych w Królestwie Polskim.
17. Zamek w Dobczycach
Zamek w Dobczycach jest, naszym zdaniem, jednym z najładniej położonych zamków w Małopolsce (choć te blaszane dachy…). Średniowieczna twierdza wznosi się na skale nad Jeziorem Dobczyckim, które powstawało w wyniku spiętrzenia wód rzeki Raby. Niestety z okazałej rezydencji magnackiej, która w latach świetności szczyciła się 70 pomieszczeniami i 3 wieżami, z czego jedną z zegarem, do naszych czasów kilka pozostało – a to za sprawą zniszczeń wojennych, pożarów i podbierania budulca w XVIII i XIX wieku.
Przy okazji wizyty w zamku warto zwiedzić pobliski skansen i poeksplorować relikty dawnych murów miejskich starego miasta w Dobczycach.
18. Zamek w Rytrze
Ruiny zamku położone są na górującym nad Rytrem i Popradem wzgórzu. Początki powstania warowni spowija mgła tajemnicy- ale pierwsze wzmianki o zamku pochodzą z czasów króla Łokietka. Niestety zamek został zniszczony w XVII przez wojska siedmiogrodzkie Rakoczego i opuszczony, przez co stopniowo popadał w ruinę.
W ostatnich latach warownia doczekała się remontu i częściowej rekonstrukcji murów oraz wieży, do której poprowadzono stalowe schody. To czyni z niej doskonały punkt widokowy na Beskid Sądecki i płynącej poniżej Poprad – ten widok wart jest spaceru pod górkę!
19. Zamek w Muszynie
Podobnie jak opisany wyżej zamek w Rytrze, tak i w tym przypadku też nie jest do końca pewne kiedy zamek został wybudowany, choć niektóre źródła uznają, iż wydarzyło się to za panowania Kazimierza Wielkiego. Zamek w Muszynie pełnił podobne funkcje jak ten w Rytrze – warowni strzegącej szlaku handlowego z Węgrami, komory celnej oraz siedziby starostów. Wielokrotnie ulegał zniszczeniu, a od XIX wieku był już tylko opuszczoną (acz malowniczą) ruiną. Przy okazji zmaku warto zwiedzić inne atrakcje turystyczne Muszyny.
20. Zamek w Melsztynie
Ruiny melsztyńskiego zamku, usytuowane na wysokiej skarpie, stanowią doskonały punkt widokowy do podziwiania płynącego poniżej Dunajca. Dzięki pracom archeologicznym i pozyskanym funduszom ruiny zamku w Melsztynie stopniowo poddawane są rekonstrukcji. Może już podziwiać częściowo odbudowany donżon na planie prostokąta.
Ten zamek to chyba najmniej znana warownia w całym zestawieniu- dla nas też okazała się ciekawym zaskoczeniem.
22. Zamek w Oświęcimiu
Z oryginalnych murów zamku nie zostało już wiele, ale oczywiście należało mu się miejsce w tym zestawieniu. Oświęcimska budowla góruje nad miastem, położona na skarpie nad rzeką Sołą. Najstarszym jego elementem jest XIII-wieczna wieżą w stylu gotyckim. Warownia była rezydencją najpierw kasztelanii, a potem Księstwa Oświęcimskiego.
Wystawa prezentowana na zamku nas nie uwiodła, ale dla widoku rozpościerającego się z wieży, warto zajrzeć do środka.
23. Zamek w Zatorze
Zamek w Zatorze datowany jest na XV wiek, kiedy to książę zatorski, Wacław, wzniósł swoją główną siedzibę. Historia obiektu była burzliwa, a z biegiem wieków zaczął bardziej przypominać pałac niż budowlę obronną.
Obecnie (początek 2023 r.) kompleks przechodzi rewitalizację – sami jesteśmy ciekawi, co z niej wyniknie. Remont trwa już kilka lat i trochę się przeciągnął, gdy okazało się, iż stan techniczny budynku jest gorszy, niż zakładano.
Według zapowiedzi spadkobierców obiektu, zamek ma być udostępniony do zwiedzania – będzie można przyjrzeć się polichromiom i obejrzeć wystawę historyczną, której smaczku powinien dodać fakt, iż w czasie remontu odkryto nieznane do tej pory fragmenty zamku.
23. Zamek w Lanckoronie
Lanckorona to niezwykle klimatyczna wieś położona na zachód od Krakowa, w sąsiedzie wpisanej na UNESCO Kalwarii Zebrzydowskiej. Na górującym nad Lanckoroną wzgórzu, znajdują się ruiny kolejnego zamku wybudowanego za Kazimierza Wielkiego w celu ochrony zachodniej granicy Królestwa Polskiego.
Do dziś zachowały się tylko fundamenty potężnych murów. Najsmutniejsze w tym wszystkim jest fakt, iż zamku nie zniszczyły pożar czy działania wojenne, ale decyzja austriackiego zaborcy, który po prostu w XIX wieku wysadził zamek w powietrze. To opcja raczej dla pasjonatów, ale przy okazji wizyty w Lanckoronie można przejść się na spacer w poszukiwaniu śladów po warowni.
24. Zamek w Bydlinie
Zamek w Bydlinie leży na Szlaku Orlich Gniazd, ale jest jednym z mniej ciekawych obiektów na trasie. Do naszych czasów zachowały się tylko mury na planie prostokąta. Z powodu braku widocznych śladów po typowo obronnych strukturach niektórzy badacze twierdzili, iż obiekt był budowlą sakralną, a nie zamkiem. Dopiero podczas badań archeologicznych w 1989 roku odkryto fundamenty wieży bramnej, ucinając tym samym dalsze spekulacje na temat obronnej funkcji bydlińskiej budowli.
25. Zamek w Tarnowie
Wahaliśmy się, czy w ogóle wpisywać ten zamek na listę, w tak słabym zachował się stanie, ale dla kompletności, widoków i arcyciekawej historii chyba warto :). Na Górze św. Marcina wznosiła się niegdyś potężna twierdza właścicieli Tarnowa (było to bowiem miasto prywatne), która służyła za centrum zarządzania miastem i pańskim majątkiem. Wzniesiono ją w XIV wieku, a cały kompleks wraz z przygródkiem stanowiły największy taki prywatny (nie należący do króla) kompleks w ówczesnej Polsce.
Najsłynniejszymi rezydentami zamku był ród Tarnowskich, którzy zamienili warownię we współczesną, renesansową rezydencję. Zamkowa biblioteka była jednym z cenniejszych księgozbiorów w kraju. Niestety, gdy zamek opustoszał, zgodzono się na pozyskiwanie z niego budulca na inne inwestycje w mieście, przez co do dziś zachowały się ledwie szczątki murów.
Wybierającym się w tym kierunku polecamy nasz tekst o atrakcjach Tarnowa.
Zamki Małopolski na mapie
Dla Waszej wygody wszystkie opisane w tekście małopolskie zamki umieściliśmy w Google Maps.
A według Was – który zamek w Małopolsce jest najpiękniejszy, najciekawszy lub najbardziej niedoceniany?
