W Tatrach słowo hala ma dwa różne znaczenia: pasterskie i botaniczne. Hale tworzą w Tatrach piętro roślinności, zwane również piętrem alpejskim.
Nazwą „hala” dawniej nazywano obszar wypasowy, który nie zawsze sięgał pietra alpejskiego. Część hal obejmowała tylko śródleśne polany i otaczające je lasy. Słowo „hala” pojawia się w różnych miejscach w Tatrach, poniżej te najbardziej znane po polskiej stronie gór.
Hala Kondratowa
Hala Kondratowa leży u stóp południowych zboczy Giewontu w środku Doliny Kondratowej. Dawne miejsce wypasowe obejmujące niegdyś Dolinę Kondratową z jej stokami Stały tutaj szałasy i szopy pasterskie. Nazwa tej hali pochodzi najprawdopodobniej od pierwszego jej właściciela.
Niegdyś Hala Kondratowa była własnością miasta Nowy Targ, później należała do górali z Pieniążkowic, a 1819 r. weszła w skład tzw. dóbr szaflarskich, których właścicielami była rodzina Uznańskich z Szaflar. Po II wojnie światowej obszar Doliny Kondratowej został odebrany prawowitym właścicielom na rzecz skarbu państwa polskiego.
W miejscu płaskiego dna doliny gdzie w tej chwili rośnie obszerna łąka, znajdował się niegdyś staw morenowy. Na Polanie Kondratowej znajduje się drewniane schronisko turystyczne PTTK. Przez halę przebiega popularny szlak na Giewont oraz na Przełęcz pod Kopą Kondracka. Sama Hala Kondratowa może stanowić cel półdniowej wycieczki. Zimą są tutaj bardzo dobre i rozległe tereny narciarskie, szczególnie doceniane przez amatorów narciarstwa skiturowego. Z hali prowadzi do Kuźnic narciarski szlak zjazdowy, który łączy się z nartostradą biegnącą z Kasprowego Wierchu.
Hala Gąsienicowa
Hala Gąsienicowa to jedno z najpopularniejszy i najpiękniej położonych miejsc w Tatrach Polskich. Otacza ją wiele wspaniałych szczytów np. Żółta Turnia, Świnica oraz charakterystyczny trójkątny szczyt Kościelca.
Hala Gąsienicowa pełni role centralnego miejsca i dogodnego punktu wyjściowego dla turystycznych letnich i zimowych wycieczek. Można stąd wędrować do malowniczych kotłów skalnych w Dolinach Gąsienicowej i Pańszczycy. Z Hali Gąsienicowej prowadza znakowane szlaki turystyczne na wiele szczytów i przełęczy Tatr Wysokich otaczających dolinę, to stąd wyruszają turyści chcący przejść Orlą Perć.
Nazwa Hali Gąsienicowej pochodzi od znanego góralskiego rodu Gąsieniców, dawniej była nazywana przez górali Stawy lub Ku Stawom. Pasterze z tej hali nazywani byli przez innych górali stawianami lub stawiany. Przed powstaniem T.P.N. Te tereny były intensywnie wypasane, znajdowały się tutaj rozsiane szałasy i szopy pasterskie.
Obecnie miejsce to w znacznej mierze powróciło do swojego pierwotnego wyglądu i częściowo odzyskało swoja bogata roślinność halną. Na hali znajduje się szereg budynków oraz duże schronisko turystyczne PTTK, zbudowane z okolicznych granitów tzw. Murowaniec.
Hala Stoły
Niewielka Hala Stoły to niegdyś hala pasterska, wysoko położona po zachodniej stronie Doliny Kościeliskiej, na grzbiecie między nią a sąsiednia Lejową Doliną. Do hali należała rozległa Polana na Stołach, która stanowiła centrum tejże hali. Wypasali tutaj swoje stada górale, m.in. z Kościeliska, Nowego Bystrego, Międzyczerwiennego i Zębu.
Nazwa Hala Stoły wiąże się z ukształtowaniem terenu, od wyglądu jej głównej polany. Na polanie stało wiele szałasów, z czego cześć stoi do dzisiaj i stanowią najcenniejszy pod względem zabytkowym zespół budynków pasterskich w Tatrach Zachodnich.
Od 1977 r. zespół szałasów został wpisany do krajowego rejestru zabytków. W jednym z szałasów ukrywał się w latach 1944 i 1945 Wacław Krzeptowski - „książę góralski”, jeden z twórców Goralenvolku w czasie hitlerowskiej okupacji.
Na Polanę Stoły prowadzi szlak odchodzący od głównego traktu Doliny Kościeliskiej. Polana stanowi wspaniały punkt widokowy na Dolinę Kościeliską i Czerwone Wierchy. Dawniej prowadził tędy szlak wyprowadzający jeszcze na oddalony 300 m szczyt Suchego Wierchu, w tej chwili szlak kończy się na Stołach.
Hala Ornak
Hala Ornak znajduje się w Dolinie Kościeliskiej, a polany znajdujące się w centrum Hali Ornak, należały niegdyś do górali pochodzących z Cichego. Polany wchodzące w skład tej hali to Wielka Polana Ornaczańska i Mała Polana Ornaczańska.
Nazwa Ornak odnosiła się prawdopodobnie pierwotnie do hali a dopiero potem do góry. Geneza nazwy Ornak, która dotyczy nazw różnych miejsc w Tatrach, m.in. Hala Ornak, Ornaczańska Polana, Ornaczańska Przełęcz nie jest znana. Miejscowa opowieść mówi o orle, który podobno w tej okolicy porwał 7- letniego chłopca, uniósł go w powietrze, by następnie puścić z dużej wysokości, co spowodowało jego śmierć Stąd podobno od słowa oreł powstała nazwa Ornok. Inne źródła wywodzą tę nazwę od węgierskiego ormak, czyli „wierzchołkowa góra”.
Na skraju otoczonej lasem Małej Ornaczańskiej Polany stoi drewniane schronisko turystyczne. Budynek oraz jego otoczenie stanowi najczęstszy cel wycieczek w Dolinie Kościeliskiej. Rozpościera się stąd wspaniały widok na Błyszcz i Bystrą oraz masyw Ornaku. Górne piętra Doliny Kościeliskiej (Pyszniańska Dolina), ponad Halą Ornak stanowią ścisły rezerwat przyrody, do którego wstęp jest zabroniony.
Hala Pisana
Hala zajmuje miejsce pomiędzy Pośrednią Kościeliską Bramą (tzw. Brama Kraszewskiego) a Wyżnią Kościeliską Bramą (tzw. Raptawicką Bramą). W jej otoczeniu wznoszą się wapienne skały Stołów, Organów, Saturna i Raptawicy. Niegdyś ważne centrum pasterskie znajdujące się w Dolinie Kościeliskiej z licznymi szałasami. Hala Pisana zajmowała pn.- wsch. stoki Kominiarskiego Wierchu, pd.-zach. stoki Organów i część Wąwozu Kraków.
Na hali mieściła się Polana Pisana, na której od 1935 r. znajdował się prywatny bufet prowadzony przez Stanisława Pitonia z Kościelisk.
W czasie II wojny światowej miejsce to było ważnym punktem na trasie kurierów tatrzańskich. W styczniu 1945 r. budynek został spalony przez Niemców, a w jego miejsce został wybudowany nowy. Pełnił on funkcje schronu i bufetu turystycznego do 1987 r. w tym roku został wysadzony w powietrze na potrzeby kręconego tu filmu „Trójkąt Bermudzki".
Do Polany Pisanej dojeżdżają dorożki konne, tutaj znajduje się ich postój. Miejscowa opowieść głosi, iż nazwa Pisanej Hali pochodzi od napisów, które zostawiali dawniejsi goście na Pisanej Skale.
Źródło:
„Wielka Encyklopedia Tatrzańska” Zofia i Witold H. Paryscy
„Tatry Polskie przewodnik” Józef Nyka
