Rok 2025 przyniesie prawdziwe oblężenie polskich urzędów. Ponad 3,3 miliona obywateli musi wymienić dowody osobiste. Na nieostrożnych czekają kary sięgające tysięcy złotych.
Fot. Warszawa w Pigułce
Według danych Ministerstwa Cyfryzacji z rejestru PESEL, już z początkiem grudnia 2024 roku aż 3 miliony 371 tysięcy dowodów osobistych wygaśnie w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy. To rekordowa liczba – co dziesiąty Polak musi w tym roku odwiedzić urząd.
Dlaczego akurat teraz taka lawina? To efekt terminów dokumentów wydawanych dziesięć lat temu. W 2015 roku urzędy masowo obsługiwały dwie konkretne grupy. Pierwsza to osoby urodzone w 1997 roku – dziś mają 28 lat. Dziesięć lat temu otrzymywały swoje pierwsze dowody tuż po skończeniu 18 lat. Druga grupa to urodzeni w 1987 roku, którzy również stoją przed wymianą – o ile wcześniej nie zmienili dokumentu z powodu ślubu, zgubienia czy kradzieży. Urzędnicy ostrzegają przed odkładaniem sprawy na koniec roku. W największych miastach czas oczekiwania na wizytę może wydłużyć się do kilku tygodni.
Kara do 5 tysięcy złotych
Posługiwanie się nieważnym dowodem to nie tylko niedogodność. Ustawa przewiduje kary: ograniczenie wolności albo grzywnę do 5 tysięcy złotych.
Ale problemy zaczynają się wcześniej. Bez ważnego dowodu nie zaciągniesz kredytu, nie podpiszesz umowy o pracę, nie załatwisz niczego w urzędzie, nie odbierzesz paczki z poczty. Nie zalogujesz się też do banku online – banki wymagają ważnego dokumentu.
Obowiązek wymiany dotyczy też osób, które ukończyły 18 lat, zmieniły dane po ślubie, znacznie zmieniły wygląd, zgubiły dokument lub padły ofiarą kradzieży.
Jak uniknąć koszmaru
Najważniejsza zasada: nie czekaj do ostatniej chwili. Polskie prawo pozwala złożyć wniosek już 180 dni przed upływem terminu ważności. Dowód można wymienić w dowolnym urzędzie w Polsce – sprawdź, czy w okolicznych miastach nie ma mniejszych kolejek. Unikaj poniedziałków i godzin porannych. Najlepszy czas to środek tygodnia, popołudniu. Osoby starsze lub niepełnosprawne mogą w uzasadnionych przypadkach złożyć wniosek w domu. Trzeba wcześniej skontaktować się z urzędem.
Potrzebujesz aktualne zdjęcie – nie starsze niż 6 miesięcy. Jasne tło, bez okularów przeciwsłonecznych i nakrycia głowy. Wyjątki tylko ze względów religijnych lub medycznych. Drugi dokument to dotychczasowy dowód lub paszport. jeżeli zgubiłeś dowód, najpierw zgłoś utratę w urzędzie lub przez internet. Dobra wiadomość: wymiana dowodu jest bezpłatna. Jedyny koszt to zdjęcie. Nie musisz też wypełniać żadnych dokumentów – wszystko robi urzędnik.
Odbierz i zapomnij o obowiązku na kolejnych 10 lat
Nowy dowód będzie gotowy w ciągu maksymalnie 30 dni. Urząd powiadomi cię telefonicznie lub mailem. Odbierasz osobiście, przynosząc stary dokument – zostanie on natychmiast unieważniony.
Nowoczesne dowody mają warstwę elektroniczną do potwierdzania tożsamości online i składania podpisu elektronicznego. Zawierają też odciski palców.
