Miejsca w Tatrach i Zakopanem związane z Papieżem Janem Pawłem II

Skocznia narciarska Wielka Krokiew

Nazwa krokiew kojarzy się niemal wszystkim z wielką skocznią narciarska w Zakopanem, chociaż pierwotnie była to i jest nazwa reglowego, lesistego szczytu, leżącego między dolinami Bystrej i Białego, na którego zboczach zbudowano właśnie skocznię.

Projekt skoczni wykonał dyrektor szkoły Przemysłu Drzewnego i pomysłodawca parku sportowego w Zakopanem Karol Stryjeński, natomiast projekt techniczny przygotował sprowadzony w tym celu do Zakopanego szwedzki inżynier Sellström. Budowę skoczni ukończono w roku 1925, a w marcu tegoż roku rozegrano na niej pierwszy konkurs skoków. Pierwszym rekordzistą skoczni został zakopiański skoczek Stanisław Gąsienica-Sieczka, uzyskując 36 i pół metra.

Trzykrotnie rozgrywano na Wielkie Krokwi zawody w ramach Mistrzostw Świata FIS 1929, 1939 i 1962. W 1929 roku przeprowadzono pierwsza w historii Polskiego Radia transmisję na żywo z konkursów skoków w Zakopanem. 1962 roku podczas konkursu skoków pod Wielką Krokwią zebrał się nieprzebrany tłum kibiców, szacowany na ponad 100 tys. osób.

Skocznię kilkukrotnie przebudowywano, wyposażając ją w nowe trybuny, wykładając zeskok igelitem, a ostatnio zbudowano nowoczesne oświetlenie, kolej krzesełkową i nowy pawilon. Rekord skoczni należy do Japońskiego skoczka Yukiya Sato i wynosi 147 metrów. Skocznia nosiła dawniej imię swojego projektanta Karola Stryjeńskiego, a od 1989 roku nosi imię najwybitniejszego polskiego skoczka przed epoką Adama Małysza i Kamila Stocha — Stanisława Marusarza.

Niezapomnianym wydarzeniem i największym ludzkim zgromadzeniem w historii Zakopanego była msza święta, którą odprawił na stadionie pod Wielką Krokwią 6 czerwca 1997 roku Papież Jan Paweł II. Przybyło wówczas pod skocznie, jak się szacuje, ponad 300 tys. osób. Podczas nabożeństwa Papież beatyfikował dwie siostry zakonne: Bernardynę Jabłońską i Marię Karłowską, górale złożyli Papieżowi Hołd Podhalan, grała osiemdziesięcioosobowa muzyka góralska.

Księżówka

Obecnie budynek Księżówki pełni rolę Domu Rekolekcyjnego Konfederacji Episkopatu Polski, w praktyce spełnia funkcję ośrodka wypoczynkowego dla księży katolickich. w tej chwili swoją formę zawdzięcza przebudowie w latach 90. XX wieku. Najstarsza, drewniana, część domu stojąca przy Alei Przewodników tatrzańskich pod numerem 2, pochodzi z roku 1875. Od 1877 właścicielką domu zwanego Adasiówką była hrabina Róża Raczyńska, która mieszkała tu ze swoim synem Adamem dla podreperowania jego zdrowia (od imienia syna pochodziła nazwa domu).

Później budynek ten dzierżawił i mieszkał w nim wraz z matką Władysław hrabia Zamoyski. W tym miejscu miała swoją siedzibę szkoła pracy Domowej Kobiet generałowej Jadwigi Zamoyskiej. Na początku XX wieku Adasiówkę kupił doktor Bronisław Chwistek z zamiarem prowadzenia w niej zakładu leczniczego dla nerwowo chorych.

Dom stał się własnością Kościoła w roku 1909, zakupiło go polskie Towarzystwo Kapłanów Katolickich i przekształciło w zakład wypoczynkowy i sanatorium dla księży. Wówczas zmieniono nazwę obiektu na Księżówkę i znacznie rozbudowano. W ciągu minionych 100 lat Księżówkę odwiedziło wielu znanych kapłanów i biskupów. Wielokrotnie gościł tu prymas Polski Stefan Wyszyński oraz kardynałowie Adam Sapiecha i Karol Wojtyła. Regularnie realizowane są tu rekolekcje dla księży, często w Księżówce obradują biskupi w ramach Konfederacji Episkopatu Polski. Karol Wojdyła, jako biskup i kardynał, bywał tu wielokrotnie w latach 60 i 70 ubiegłego wieku.

W trakcie pamiętnej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski i na Podhale w czerwcu 1997 roku Papież spędził tu trzy dni. 4 czerwca 1997 roku we środę wieczorem Papież przyleciał do Zakopanego prosto z Częstochowy. Śmigłowiec z papieżem wylądował na stadionie Centralnego Ośrodka Sportu nieopodal Księżówki. Apartament papieski został zachowany w kształcie, w jakim pozostawił go po swojej wizycie Jan Paweł II. Z ogrodu Księżówki pochodzi wielki świerk, który w grudniu 1997 roku zawieziono do Rzymu, gdzie stanął jako świąteczna choinka na Palcu Świętego Piotra. Tu wreszcie, w parku otaczającym Księżówkę, postawiono granitowy pomnik Papieża-pielgrzyma. Dom jest obiektem zamkniętym, ale podczas niedzielnej mszy świętej można zobaczyć ładną, zabytkową kaplicę mieszcząca się na piętrze najstarszej części budynku.

Kaplica i dom sióstr Urszulanek w Jaszczurówce

Od 1965 roku biskup krakowski Karol Wojtyła niemal co roku spędzał w domu sióstr Urszulanek pierwszy tydzień stycznia, czyli swoje zimowe wakacje. Z tego miejsca wyruszał na narciarskie i piesze wycieczki. Czasem bywał ty także w trakcie roku w czasie krótkich wizyt poświęconych na wypoczynek.

Jan Paweł II odwiedził siostry Urszulanki w Jaszczurówce wieczorem w czwartek 5 czerwca 1997, kiedy wracał z Morskiego Oka. Kilka minut spędził w swoim pokoju, w którym bywał zimą przez wiele lat. Dawny pokój Karola Wojtyły w klasztorze sióstr Urszulanek pozostaje w takim stanie, w jakim pozostawił go podczas ostatniej swojej wizyty w 1978 roku.

Kościół Świętego Krzyża

Świątynia została wybudowana w latach 1982-1991 według projektu Witolda Cęckiewicza na działce ofiarowanej przez braci Jana, Józefa i Stanisława Trzebuniów. Kościół został konsekrowany 14 października 1991 roku przez kardynała Franciszka Macharskiego.

Stąd dwa razy w roku 19 sierpnia i 14 września wyruszają uroczyste pielgrzymki na Giewont. 19 sierpnia przypada rocznica poświęcenia krzyża na Giewoncie, który został tam postawiony w 1901 roku. Kościół Świętego Krzyża jest częstym miejscem koncertów muzyki klasycznej. Występowało w tym miejscu wielu artystów światowej sławy z kompozytorem i dyrygentem Henrykiem Mikołajem Góreckim na czele.

Ojciec Święty Jan Paweł II gościł w kościele Świętego Krzyża 6 czerwca 1997 roku rano z krótką wizytą przed odprawieniem mszy świętej na stadionie pod Wielką Krokwią. Spotkał się tu z ludźmi chorymi z zakopanego i okolic. Dziś w kościele przechowywane są relikwie Jana Pawła II.

Sanktuarium Najświętszej Rodziny

Kościół pod wezwaniem Najświętszej Rodziny został konsekrowany w 1899 roku, ale jego budowę rozpoczął kilkanaście lat wcześniej pierwszy proboszcz zakopanego ksiądz Józef Stolarczyk. Decyzja o powstaniu nowego kościoła była faktem, iż Stary Kościół stojący przy ulicy Kościeliskiej stawał się już za ciasny dla rozrastającego się Zakopanego.

Budowa nie szła najlepiej, brakowało pieniędzy i rak do pracy. Podobno, dopiero kiedy ksiądz Stolarczyk zaczął zadawać pokutę za złamanie szóstego przykazania przywiezienie fury kamienia na budowę nowego kościoła, plac gwałtownie zapełnił się potrzebnym materiałem. Budowę po śmierci proboszcza kontynuował jego następcą ksiądz Kazimierz Kaszelewski.

Bryła trzynawowego kościoła utrzymana jest w stylu neoromańskim. Wystrój kościoła ma charakter eklektyczny i jest ilustracja ścierania się w ówczesnym Zakopanem witkiewiczowskiego „stylu zakopiańskiego” z tak zwanym „sposobem zakopiańskim” lansowanym przez dyrektora szkoły Przemysłu Drzewnego Edgarda Kovatsa. Ksiądz Kaszelewski pomimo wstępnych deklaracji wydawał się bardziej sprzyjać Kovatsovi.

Dlatego też w stylu zakopiańskim jest utrzymana jedynie ołtarz w kaplicy Matki Boskiej Różańcowej w lewej nawie kościoła oraz kaplica św. Jana Chrzciciela ufundowana przez Zygmunta Gnatowskiego, właściciela willi Koliba, w całości starannie zaprojektowanej przez Stanisława Witkiewicza i wykonana przez jego współpracowników. Jest to jeden z najcenniejszych zabytków stylu zakopiańskiego. Mimo iż kościół ma już ponad sto lat i zbudowano po nim w Zakopanem szereg współczesnych kościołów, to i tak zakopiańczycy nazywają go do dziś Nowym Kościołem.

Ojciec Święty Jan Paweł II odwiedził kościół Najświętszej Rodziny w południe 7 czerwca 1997 roku i spotkał się tam z grupą dzieci, które tego roku przystąpiły do sakramentu pierwszej komuni świętej.

Sanktuarium matki Boskiej Fatimskiej na Krzeptówkach

Księża pallotyni przybyli na Krzeptówki w roku 1950. W 1957 roku wybudowali tu duży dom zakonny z kaplicą pod wezwaniem Niepokalanego Serca Maryi. W 1961 roku biskup krakowski Karol Wojtyła poświęcił na Krzeptówkach kopię figury Matki Boskiej Fatimskiej przekazana prymasowi Wyszyńskiemu z Portugalii przez biskupa Fatimy.

W czasie solidarności i stanu wojennego był tu ośrodek duszpasterski dla inteligencji zakopiańskiej. W stanie wojennym trzykrotnie wypoczywał u pallotynów na Krzeptówkach przywódca zdelegalizowanej Solidarności Lech Wałęsa z rodziną.

Po zamachu na życie Jana Pawła II na Placu św. Piotr 13 maja 1981 roku, powstała idea budowy nowego kościoła, jako wotum wdzięczności za ocalenie życia Ojca Świętego. 13 maja 1989 metropolita krakowski kardynał Franciszek Macharski wmurował na Krzeptówkach kamień węgielny, pochodzący z grobu Św. Piotra w Watykanie. Projektantem kościoła był Stanisław Tylka z Zakopanego. Budowę ukończono w 1992 roku, a kościół konsekrował kardynał Macharski 13 maja tegoż roku.

Ojciec Święty Jan Paweł II odwiedził kościół na Krzeptówkach 7 czerwca 1997 roku, ponownie go konsekrował i odprawił tu mszę. Po nabożeństwie na terenie domu zakonnego spotkał się z byłym prezydentem RP Lechem Wałęsą. A sanktuarium stało się z czasem najpopularniejszym w Polsce miejscem kultu Matki Boskiej Fatimskiej. Do parku na tyłach kościoła przeniesiono ołtarz spod Wielkiej Krokwi, zaprojektowany przez artystę Marka Szalę, profesora Zespołu Szkół Plastycznych imienia Antoniego Kenara w Zakopanem, przy którym Papież odprawił mszę świętą 6 czerwca 1997 roku. Po śmierci papieża jet to również jedno z najważniejszych miejsc związanych z kultem świętego Jana Pawła II. Jest to najpopularniejszy ośrodek pielgrzymkowy na Podhalu, odwiedzany rocznie przez półtora milionów pielgrzymów.

Morskie Oko

To największe jezioro w tatrach, przez wielu uważane jest także za najpiękniejsze. Od początku turystycznej penetracji Tatr Morskie oko było jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc. Również dzisiaj jest to bez wątpienia najbardziej popularny cel wycieczek tatrzańskich, odwiedzany w okresie przez kilka tysięcy osób dziennie. Otacza je imponujący łańcuch szczytów przekraczających ponad 2000 metrów a nieopodal — nad Czarnym Stawem wznosi się najwyższy szczyt Tatr Polskich — Rysy.

Nad brzegiem jeziora już od początku XIX wieku istniały rozmaite budynki dające schronienie turystom. Obecne schronisko zostało zbudowane w stylu zakopiańskim na morenie Morskiego Oka w roku 1908.

W czwartek 5 czerwca 1997 r. około godziny 18:00 Jan Paweł II przyjechał samochodem nad Morskie Oko. Spotkał się tam z ludźmi gór i pracownikami schroniska, oglądał imponująca panoramę szczytów wznoszących się nad taflą jeziora.

Kaplica na Wiktorówkach

Na Wiktorówkach, w lesistym zboczu Doliny Złotej w Tatrach Wysokich, stoi drewniana kaplica pod wezwaniem Matki Boskiej jaworzyńskiej Królowej Tatr. Według tradycji w tym miejscu w roku 1860 pasterka Marysia Murzańska zobaczyła pośród smreków jaśniejącą postać Matki Boskiej. To prywatne objawienie dało początek kultu Matki Boskiej Jaworzyńskiej. W zbudowanej tu później kaplicy bywają podhalańscy górale i ludzie związani z Tatrami — przewodnicy, ratownicy, taternicy i turyści. Bywał tu wielokrotnie w latach swojej biskupiej posługi Karol Wojtyła, który odwiedzał sanktuarium na Wiktorówkach także jako turysta i narciarz.

W czwartek 5 czerwca 1997 roku rano Papież z zakopanego poleciał śmigłowcem na Babią Górę, a następnie przeleciał nad Rokicinami i Nowym Targiem udając się w kierunku Pienin. Po obejrzeniu z góry zapory w Czorsztynie i obydwu zamków papieski śmigłowiec poleciał w kierunku Rusinowej Polany. Jednak ze względu na dużą liczbę osób zebranych na polanie śmigłowiec nie wylądował, wstępnie planowana wizyta Ojca Świętego na Wiktorówkach nie doszła do skutku.

Kasprowy Wierch

Kolej linowa na Kasprowy Wierch została zbudowana w 1936 roku w rekordówo krótkim czasie siedmiu miesięcy. Inicjatorem budowy kolejki był Aleksander Bobkowski, oficer Wojska Polskiego, narciarz, prezes Polskiego Związku Narciarskiego, a prywatnie zięć prezydenta RP Ignacego Mościckiego. W celu prowadzenia tej inwestycji powołano do życia spółkę Linkolkasprowy. Ogromnym wysiłkiem, pracując na trzy zmiany, około tysiąc robotników prowadziło pracę w trudnych, przez długi czas zimowych, warunkach. Budowę rozpoczęto 1 sierpnia 1935 roku, a już 26 lutego 1936 roku ruszyła kolej z Kuźnic do Myślenickich Turni. Pierwszy wagonik dojechał na Kasprowy Wierch w niedzielę, 15 marca 1936 roku po 227 dniach budowy. Kolej linowa na Kasprowy Wierch była pierwszym tego typu urządzeniem w Polsce i pierwszym w całych Tatrach.

Modernizacja kolei została przeprowadzona w ciągu dwóch sezonów, po siedemdziesięciu latach jej bezawaryjnego funkcjonowania. Prezydent RP Lech Kaczyński dokonał uroczystego otwarcia zmodernizowanej kolei w dniu 18 stycznia 2008 roku. Kolejka wywozi na szczyt Kasprowego Wierchu 360 osób na godzinę zima, a 180 latem, kiedy to przepustowość kolei jest ograniczona ze względu na ochronę przyrody. Budowa kolei już w latach 30. budziła kontrowersje, między innymi w proteście podała się wówczas do dymisji cała Państwowa rada Ochrony Przyrody. Niemniej jednak kolejka wrosła już na trwałe w krajobraz Tatr i zakopanego. Wagonik kolejki pokonuje w drodze na Kasprowy Wierch około 4300 metrów i 936 metrów różnicy wzniesień, przejazd trwa około 15 minut. Na Myślenickich Turniach znajduje się stacja przesiadkowa.

Papież Jan Paweł II wyjechał kolejka na szczyt Kasprowego Wierchu 6 czerwca 1997 roku wieczorem. Z tarasu widokowego oglądał panoramę Tatr i pobłogosławił obecną na szczycie grupę turystów i pracowników PKL. Na pamiątkę tej wizyty na budynku górnej stacji kolei linowej umieszczono pamiątkową tablicę.

Giewont

W swojej homilii podczas mszy świętej pod Wielką Krokwią 6 czerwca 1997, papież odwołał się do widocznego na horyzoncie krzyża na szczycie Giewontu, mówiąc: „Ojcowie wasi na szczycie Giewontu ustawili krzyż. Ten krzyż tam stoi i trwa. Jest niemym, ale wymownym świadkiem naszych czasów. Rzec można, iż ten krzyż patrzy w kierunku Zakopanego i Krakowa, i dalej — w stronę Warszawy i Gdańska". A pod koniec mszy świętej Papież dodał: „Trzeba, aby cała Polska, od Bałtyku aż po Tatry, patrząc w stronę krzyża na Giewoncie, słyszała i powtarzała Sursum Corda — w górę serca".

Krzyż na Giewoncie został postawiony z inicjatywy zakopiańskiego proboszcza księdza Kazimierza Kaszalewskiego latem 1901 roku i poświęcony 19 sierpnia. Umieszczono na nim napis: „Zbawicielowi świata na przełomie wieków 1900/1901 krzyż ten wystawiła parafia zakopane". Piętnastometrowy krzyż wykonany w fabryce inżyniera Józefa Góreckiego w Krakowie złożony z czterystu części został wniesiony i zamontowany na szczycie. Ważył 1819 kilogramów.

Podczas papieskich wizyt w Polsce i z okazji innych ważnych wydarzeń przewodnicy z Zakopanego wieszali na ramionach krzyża flagi w barwach papieskich i narodowych. Po śmierci Jana Pawła II grupa młodzieży w kolejne rocznice oświetlała krzyż na Giewoncie w godzinę zgonu Papieża. Giewont z krzyżem na wierzchołku stał się z czasem jednym z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych symboli Tatr i Zakopanego. Jego uproszczony wizerunek znajduje się w oficjalnym herbie miasta.

Pustelnia na Kalatówkach

W 1898 roku założyciel Zgromadzenia Zakonnego Braci Albertynów, Brat Albert — Adam Chmielowski, rozpoczął budowę niewielkiego, drewnianego klasztoru przy drodze prowadzącej z Kuźnic na Polanę Kalatówki. Miał to być pustelnia dla braci, aby mogli w niej odpocząć po ciężkiej pracy w przytuliskach dla bezdomnych w Krakowie i innych dużych miastach. Teren na klasztor wydzierżawił hrabia Władysław Zamoyski, a albertyni odpracowali przekazane przez Zamoyskiego drewno na budowę kaplicy i klasztory. 14 grudnia 1898 roku zakopiański proboszcz ksiądz Kazimierz Kaszelewski poświęcił kaplice pod wezwaniem Świętego Krzyża i cały klasztor.

W głównym ołtarzu Brat Albert umieścił krucyfiks podarowany mu przez paulinów z krakowskiej Skałki.

Bracia Albertyni mieszkali w tym klasztorze do 1902 roku, kiedy to wybudowali dla siebie powyżej, na tak zwanej Śpiącej Górce, nową pustelnię, a tę przekazali siostrom albertynkom. Obok klasztoru zbudowali niewielki domek dla kapelana, który stał się także pustelnią Brata Alberta. Projektantem kaplicy i klasztoru był przyjaciel Chmielowskiego z okresów studiów na akademii monachijskiej Stanisław Witkiewicz. Są to budynki w stylu zakopiańskim pozbawione jednak na życzenie Brata Alberta wszelkich ozdób, co było i jest zgodne z charyzmatem zgromadzenia.

Ojciec Święty Jan Paweł II odwiedził siostry Albertynki wieczorem 6 czerwca 1997 po powrocie z Kasprowego Wierchu.

Schronisko na Polanie Chochołowskiej

23 czerwca 1983 roku na Siwej Polanie wylądował śmigłowiec z Papieżem Janem Pawłem II na pokładzie. Samochodem Papież został przewieziony do schroniska na Polanie Chochołowskiej. W holu schroniska Papież krótko rozmawiał z przywódcą zdelegalizowanej w owym czasie Solidarności Lechem Wałęsa, którego przywieziono na Chochołowską z żoną Danutą i czworgiem dzieci. Spotkanie to odbyło się na wyraźne żądanie Ojca Świętego i było wyrazem jego poparcia dla idei i instytucji Solidarności w Polsce oraz jej przywódcy.

Następnie Papież przebrał się w strój turystyczny i udał się na wycieczkę w głąb Doliny Jarząbczej. Po powrocie zaszedł do szałasu pasterskiego bacy Andrzeja Zięby-Gala z Witowa. w tej chwili wzdłuż trasy spaceru Ojca Świętego Jana Pawła II w Chochołowskiej do Jarząbczej wytyczony został szlak papieski w kolorze żółtym. W miejscu dokąd dotarł Papież, postawiono kapliczkę z pamiątkowa tablica. Tablice upamiętniające papieską wizytę znajdują się również na ścianie schroniska oraz na Siwej Polanie.