Tarnów to urokliwe, blisko stutysięczne miasto we wschodniej części Małopolski, malowniczo położone nad rzeką Białą, niedaleko ujścia do Dunajca. Miasto usytuowane jest pod Górą św. Marcina, na pograniczu Pogórza Karpackiego i Kotliny Sandomierskiej, a dzięki dogodnemu położeniu stanowi istotny punkt komunikacyjny regionu. Tarnów nazywany jest „perłą polskiego renesansu” – zachwyca piękną starówką, bogato zdobionymi kamienicami i wyjątkową atmosferą, która przenosi spacerujących wprost w klimat XVI wieku. CNN zaliczyła Tarnów do 15 najpiękniejszych mniejszych miast Europy.
Tarnów istnieje jako miasto od 7 marca 1330 roku, kiedy to król Władysław Łokietek nadał przywilej lokacyjny pozwalający wojewodzie krakowskiemu Spicymirowi na założenie miasta na wzgórzu. Największy rozwój Tarnowa nastąpił w XVI wieku za Jana Tarnowskiego, hetmana wielkiego koronnego, któremu miasto wiele zawdzięcza. Jego staraniem tarnowskie cechy rzemieślnicze otrzymały liczne przywileje. Hetman ufortyfikował miasto, wzniósł nowe odcinki murów obronnych. Dał też mieszczanom przywilej na zabudowę terenów leżących przy drodze do zamku na Górze św. Marcina. Za jego czasów rozwinęło się budownictwo w mieście, co sprawiło, iż Tarnów stał się jednym z pierwszych ośrodków architektury renesansowej w kraju.
W Tarnowie można odnaleźć mnóstwo śladów dawnej społeczności żydowskiej, która pojawiła się w mieście już w XV wieku. W 1939 roku to właśnie Żydzi stanowili niemal połowę ludności miasta. Dziś miasto jest celem wielu wycieczek z Izraela i może poszczycić się wieloma unikalnymi zabytkami. Wśród nich jest XVI- wieczny Cmentarz żydowski, który należy do największych, najstarszych i najlepiej zachowanych na terenie południowej Polski. Znajduje się na nim ponad 11 tysięcy grobów – najstarsze pochodzą z XVII wieku. Podczas okupacji był miejscem masowych egzekucji Żydów z tarnowskiego getta. Znaczna część społeczności żydowskiej należała do elity kulturalnej i intelektualnej miasta. Pracowali w zawodach cieszących się społecznym zaufaniem jako adwokaci, lekarze, muzycy, nauczyciele. W Tarnowie urodził się słynny polski pisarz pochodzenia żydowskiego, poeta, dramaturg i tłumacz m.in. dramatów Shakespeare’a – Roman Brandstaetter.
Z Tarnowa pochodzi bohater narodowy Polski i Węgier – generał Józef Bem, który ma swoje urokliwe mauzoleum w Parku Strzeleckim na środku stawu – na korynckich kolumnach wznosi się sarkofag z prochami generała, które sprowadzono z Turcji do Tarnowa w 1929 roku. Dziś Tarnów jest na mapie mnóstwa wycieczek Węgrów. Miasto kolekcjonuje również fragmenty słynnej Panoramy Siedmiogrodzkiej, dzieła Jana Styki, które powstało na zamówienie Węgrów. Jeden z fragmentów przedstawia tyły dowodzonej przez tarnowskiego generała Józefa Bema armii węgierskiej podczas bitwy o Sybin. Panoramę można obejrzeć w Galerii Panorama Muzeum Ziemi Tarnowskiej na Dworcu Kolejowym.
W Tarnowie mieszkał i tworzył również Jan Szczepanik, zwany na całym świecie polskim Edisonem. Wymyślony przez niego pancerz kuloodporny pozwolił w 1902 roku królowi hiszpańskiemu Alfonsowi XIII wyjść cało z zamachu. Kareta króla obita była zaprojektowaną przez Szczepanika tkaniną, co sprawiło, iż rzucona przez zamachowców bomba nie wyrządziła władcy żadnej szkody. Szczepanik opatentował też kilkaset pomysłów technicznych z dziedziny fotografii barwnej, telewizji czy barwnego tkactwa.
Wśród słynnych postaci związanych z Tarnowem nie sposób nie wspomnieć o Tadeuszu Tertilu – burmistrzu Tarnowa, który przyczynił się do dużego rozwoju miasta w XX wieku, o słynnym malarzu Wilhelmie Sasnalu, Józefie Władysławie Krogulskim – jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego romantyzmu muzycznego czy światowej sławy Michale Hellerze – filozofie i teologu, laureacie Nagrody Templetona.
Spacerując po pełnym magii Starym Mieście w Tarnowie, nie sposób ominąć tarnowskiego ratusza – to gotycko-renesansowy zabytek przenoszący spacerujących w czasy XVI wieku ze słynnymi maszkaronami, które mają swój szlak turystyczny w Tarnowie. Tuż obok katedry stoi Bazylika Katedralna – imponująca gotycka świątynia z monumentalnymi, słynnymi w całym świecie pomnikami nagrobnymi rodu Tarnowskich i Ostrogskich. Z katedrą sąsiaduje znane w Europie Muzeum Diecezjalne – jedno z najstarszych muzeów kościelnych w Polsce, pełne cennych zabytków sztuki sakralnej. Spacerując po Starówce, warto też wybrać się szlakiem miejskich murów obronnych, które, według źródeł historycznych, zaczęto budować już w XIV wieku.
Tarnów może poszczycić się także jedyną w Polsce ekspozycją poświęconą kulturze i historii Romów, która można obejrzeć w Muzeum Etnograficznym. Warto również pamiętać, iż tarnowski Teatr im. Ludwika Solskiego to najstarszy, nieprzerwanie działający teatr dramatyczny w Małopolsce. Odkrywając uroki Tarnowa warto również odwiedzić Park Sanguszków z pałacem książąt – dawną rezydencją magnacką otoczoną parkiem, przypominającą o świetności rodu Sanguszków.
Tarnów kojarzy się w świecie także z pierwszym masowym transportem polskich więźniów politycznych do niemieckiego obozu zagłady. Dziś upamiętnia go Pomnik I Transportu Więźniów do KL Auschwitz.
Nie sposób nie wspomnieć, iż Tarnów jest miastem o silnym zapleczu przemysłowym, na które składają się trzy najważniejsze zakłady: Grupa Azoty, znana z produkcji nawozów, tworzyw sztucznych, polimerów i chemikaliów, Zakłady Mechaniczne, specjalizujące się w sprzęcie obronnym i maszynach, oraz Tamel, wiodący producent silników elektrycznych i komponentów przemysłowych. Przedsiębiorstwa są znaczącym pracodawcą w regionie, dając zatrudnienie tysiącom mieszkańców miasta i okolic.
Tarnów to miasto, które zachwyca swą historią i urokiem zabytków na każdym kroku – od pereł renesansowej architektury, poprzez niezwykłe zabytki i miejsca pamięci, klimatyczne zaułki, które kryją w sobie ducha minionych wieków czy podziwiając miejsca związane z postaciami, które zmieniły bieg historii. Wyjątkowa atmosfera tego miejsca sprawia, iż chce się tam wrócić, a dzięki dogodnemu położeniu blisko Krakowa Tarnów staje się coraz częściej miejscem wybieranym do życia – łącząc w sobie urok spokojnego, pięknego miasta z dostępem do dużej aglomeracji.
Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom mieszkańców, Tarnów włączył się do programu Gmina Przyjazna Seniorom i oferuje mieszkańcom Ogólnopolską Kartę Seniora. Wszystko po to, by mieszkańcom żyło się lepiej i zachęcić ich do jeszcze większej aktywności. Kartę, oferującą mnóstwo zniżek w całym kraju, można odebrać w siedzibie Centrum Usług Społecznych w Tarnowie przy ul. Kazimierza Brodzińskiego 14 w Biurze Obsługi Mieszkańców.
Autor zdjęć – Paweł Topolski
