Czym jest porządek społeczny i jak jest konstruowany? Odpowiedzi należy szukać, przyglądając się rozmaitym systemom państwowego zarządzania życiem obywatelek i obywateli. Jeden z nich związany jest z reprodukcją, a przez to z seksualnością. Tym, co pomaga utrzymywać te obszary w ryzach są schematy. Powtarzalne, unifikujące, powszechne, a przede wszystkim dyscyplinujące.
Każdy kraj posiada długofalową strategię demograficzną, której celem jest doprowadzenie do wzrostu dzietności. Ustalane są polityki reprodukcyjne i hormonalne, należące do mechanizmów zarządzania społeczeństwem. Ich konsekwencją są mierzalne normy, ujmowane w statystykach, wykresach i tabelach. Wobec tego odrzuca się wszelkie wynikające z biologii ograniczenia, realne możliwości czy potrzeby, które jako niepasujące do ustalonych wzorów uznaje się za niewymierne. Organizmy państw zarządzają więc i projektują organizmy jednostek. Konsekwencje takich działań każda i każdy odczuwa z osobna, na własnym ciele.
Agnieszka Grodzińska przygląda się choreografiom społecznym, sposobom ich nauczania oraz modelom przekazywania/kształtowania wiedzy. Jej materiałem badawczym są odnalezione instrukcje dotyczące seksualnych relacji partnerskich, poradniki, podręczniki, plansze
i schematy edukacyjne, wydawane przez różne państwa socjalistyczne. Sięgając po technikę powielania (reprodukcji) i przekształcania obrazu, poddaje refleksji narzucane modele reprodukcyjne.
Otwierająca wystawę praca Mating Manual, wykonana w charakterystycznej dla Grodzińskiej technice artystyczno-archiwistycznej, wykorzystuje znaleziony materiał, który zostaje wielokrotnie przekształcony dzięki różnych technik graficznych z użyciem ksero. Praca balansuje na styku figuracji i abstrakcji – jest wizualną szaradą. Ciała przenikają się, nakładają na siebie, rozmywają w głębokiej czerwieni, stając się trudnymi do rozróżnienia. Ich celem jest ukazanie w schematyczny, instruktażowy sposób aktu płciowego, osób pozbawionych cech indywidualnych. Ów zaczerpnięty z podręcznika ocenzurowany obraz, przetworzony przez artystkę, pozwala na rozpoznanie kwestii narzuconej przez państwa społecznej reprodukcji.
Odbiciem porządku społecznego, czymś co stanowi jego podporę, jest stalowa konstrukcja w kształcie kolumny. Niezależnie od czasów i kontekstów figura ta symbolizuje stabilność. W tym kontekście konieczność reprodukcji można rozumieć jako fundament społeczeństw. Sformułowania pojawiające się na kolumnie, jak i na pozostałych pracach, otwierają wybrane rozdziały namysłu nad współczesnym obszarem państwowych reprodukcji społecznych. Przekierowują naszą uwagę na niewygodne pozycje i procesy, które przywykliśmy traktować jako wolnościowe i prywatne, zanim polityka edukacji reprodukcyjnej czy genetyka klasowa pojawiły się na horyzoncie naszych działań.
Obiekt Hunger Logic przywodzi z kolei na myśl rodzaj rusztu, a jednocześnie dziecięcą karuzelę wieszaną nad łóżeczkiem. Grodzińska przywołuje zagrożenie głodem i konieczność zapewnienia pożywienia jako atawistycznego katalizatora budowania rodziny. Współcześnie problem leży jednak, jak podkreśla artystka, bardziej w sposobach działania wokół karmienia niż samej jego konieczności.
Grodzińska przygląda się nie tylko językowi, który formatuje obywatelki i obywateli, ale także symbolom i logotypom towarzystw planowania rodziny. Nie bez znaczenia jest również kolorystyka, w jakiej osadzona zostaje cała wystawa, którą odnaleźć można również w instrukcjach, z jakich korzystamy. Jak słusznie zauważył Derek Jarman, kolor jest jednym z najintensywniejszych bodźców. Oddziałuje nie tylko na wzrok, ale może posiadać fakturę, zapach, temperaturę czy polityczną moc. Wątki te materializują się w instalacji Whatever Happens, Never Drop A Baby – zimna stalowa konstrukcja, naznaczona słowami-kluczami, zbiór kserograficznych kolaży. Zamknięte w formie przestrzennego wykresu, tworzą złudzenie rzeczywistości uporządkowanej i zdyscyplinowanej.
Pytanie nie brzmi więc, jak zrobić dziecko, ale kto i w jaki sposób mówi, jak należy je zrobić. I dlaczego wciąż to mówi.
