Luis Barragán – sylwetka i projekty meksykańskiego architekta

plndesign.pl 9 miesięcy temu

Meksykański architekt i inżynier Luis Barragán stworzył własny styl, w którym łączył ze sobą wpływy kultury własnego kraju, Europy i Afryki. Jego prace odznaczały się czytelną, prostą formą i nasyconą kolorystyką. W swojej karierze skupił się głównie na projektowaniu domów, ale nie stronił też od budynków użyteczności publicznej czy parków. Jego praca została w 1980 roku nagrodzona najwyższym, architektonicznym laurem – Nagrodą Pritzkera.

Europejscy mentorzy

Luis Barragan urodził się w 9 marca 1902 roku w meksykańskiej Guadalajarze. Mieszkał tam do zdobycia dyplomu inżyniera w 21 roku życia. Kolejne lata spędził na podróżach w Europie, głównie po Francji i Hiszpanii. Zetknął się tam z Ferdinandem Bac’iem – artystą i projektantem – którego prace wywarły znaczący wpływ na jego karierę. W czasie kilku następnych lat odwiedził Nowy Jork, w którym zatrzymał się na dłuższy czas.

Podróże są dla meksykańskiego architekta jednym z głównych źródeł inspiracji. W czasie kolejnych odwiedzin Francji bierze udział w wykładach Le Corbusiera, który staje się jednym z jego mentorów. Pod koniec lat trzydziestych Luis Barragan projektuje swoje pierwsze budynki w rodzinnej Guadalajarze. Są to głównie domy mieszkalne w dzielnicy Colonia Americana.

W poszukiwaniu inspiracji

Kolejnym etapem w karierze Luisa Barragana jest miasto Meksyk, do którego przenosi się w 1939 roku. Tam zajmuje się projektowaniem domów i ogrodów. Inspiracją dla tych ostatnich jest twórczość Ferdinanda Bac’a. Chociaż wczesne prace architekta nawiązują do stylu międzynarodowego modernizmu, w kolejnych coraz bardziej skłania się ku wzorom ludowej sztuki meksykańskiej. Nasila się to szczególnie po poznaniu Jesusa Reyesa Ferreiry – artysty zafascynowanego tą dziedziną twórczości.

W latach pięćdziesiątych Luis Barragan wyjeżdża w podróż po Afryce Północnej. Miejscowa architektura wywiera na nim ogromne wrażenie – od tamtego czasu w jego kolejnych projektach można znaleźć jej wpływy. Po powrocie zajmuje się nietypowym dla siebie projektem – odbudową i rewitalizacją zabytkowego klasztoru w Tlalpan. W kolejnych latach skupia się na kolejnych osiedlach i domach mieszkalnych. Dorobek meksykańskiego projektanta zostaje doceniony na arenie międzynarodowej – w 1980 roku otrzymuje Nagrodę Pritzkera.

Harmonia przyrody i architektury

Luis Barragán do sztuki architektury podchodził z ogromną pasją. W projekty wkładał serce i duszę, podkreślając w swoich wypowiedziach rolę pasji i zachwytu w procesie tworzenia. Projektowanie było dla niego dwustronnym, bardzo osobistym i pełnym uczucia procesem zachodzącym pomiędzy twórcą, a jego dziełem.

Chociaż w swojej karierze zaprojektował wiele domów mieszkalnych, podkreślał też ogromną rolę, jaką w jego pracy odgrywało tworzenie architektury ogrodów. Wrażliwość na piękno przyrody i łączenie jej z urbanistyką były dla niego kluczowe. Jak sam powiedział – „Uważam, iż architekci powinni raczej projektować ogrody niż budynki – po to, żeby rozwijać w sobie wyczucie piękna, smak i skłonność do sztuk pięknych oraz innych wartości duchowych”.

Większość swoich prac stworzył w rodzinnym kraju – Meksyku. I to właśnie wpływy ludowej architektury meksykańskiej można znaleźć w większości jego dzieł. Proste formy geometryczne, grube, chroniące przed słońcem mury wykonane z miejscowych materiałów i pomalowane w jaskrawe, żywe kolory – stały się wizytówką wypracowanego przez Luisa Barragána stylu. Architekt zmarł 22 listopada 1988 roku. Poniżej przedstawiamy jego wybrane realizacje.

Casa Barragan

Pierwszym ze znaczących budynków stworzonych przez Luisa Barragána był jego własny dom mieszkalny położony na zachodnim przedmieściu Mexico City. Zaprojektowano go w stylu międzynarodowym z silnymi wpływami sztuki meksykańskiej. Dom powstał w 1947 roku, a rok później architekt zdecydował o przeprowadzeniu się do niego.

Od strony ulicy bryła Casa Barragan jest prosta i surowa. Dom zbudowano z betonu wykończonego cementem. Otaczają go wysokie, szare mury kryjące wnętrze przed przechodniami i izolujące od miejskiego zgiełku. Wnętrze przypomina oazę zbudowaną wokół ogrodu. Pomieszczenia są przestronne i pełne naturalnego światła wpadającego przez duże okna.

Budowla ma powierzchnię ponad 1160 metrów kwadratowych i podzielona jest na dwa piętra. Na dachu znajduje się przestronny taras. Wystrój jest bardzo skromny, a tym, co zwraca największą uwagę, są jaskrawe kolory. Ściany pomalowano w kilku żywych odcieniach – pomarańczowym, fioletowym, zielonym – nawiązujących do sztuki ludowej Meksyku.

W 1995 roku budynki Casa Barragan zostały odrestaurowane i zamienione w muzeum współczesnej architektury. Dom jest głównym „eksponatem” wystawy, zwiedzający mogą obejrzeć w nim bogatą kolekcję mebli zgromadzoną przez architekta, a także dzieła artystów, głównie pochodzenia meksykańskiego. W 2004 roku obiekt został wpisany również na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Torres de Satelite

W marcu 1958 pomiędzy pasmami autostrady na przedmieściach Naucalpan odsłonięto monumentalny pomnik – Torres de Satelite. Było to wspólne dzieło Barragána, rzeźbiarza Mathiasa Goeritza oraz malarza Jesúsa Reyesa Ferreiry.

Początkowo instalacja miała składać się z siedmiu wież sięgających 200 metrów wysokości. Cięcia budżetowe zredukowały ich liczbę i wysokość. Ostatecznie zbudowano pięć obelisków o wysokości od 30 do 52 metrów. Trzy z nich pomalowane są na czerwono, żółto i niebiesko, pozostałe dwa na biało. Pomnik gwałtownie stał się symbolem nowoczesnej dzielnicy Ciudad Satélite i najsłynniejszym dziełem meksykańskiego projektanta. Widziany z daleka przypomina klaster nowoczesnych wieżowców witających wjeżdżających do miasta gości.

Chapel of the Capuchinas

Innego rodzaju wyzwania stanęły przed architektem przy odbudowie i zabytkowej kaplicy klasztornej kapucynów w miejscowości Tlalpan. Jak wspomina sam artysta – „Jako katolik zwiedzałem opustoszałe dziś monumentalne klasztory, które odziedziczyliśmy po naszych przodkach. Byłem głęboko wzruszony spokojem, którego doświadczyłem, przemierzając te porzucone dziś korytarze, cele i patia. Tak bardzo chciałem, żeby w moich pracach pojawił się ślad tych przeżyć”.

W przypadku kaplicy kapucynów te marzenia udało się w pełni zrealizować. Luis Barragan włożył w projekt swoje serce i duszę, tworząc architekturę będącą przedłużeniem religijnego mistycyzmu. W grubych, białych murach ukrył ascetyczne wnętrza, które tchną spokojem. Odwiedzających wita utrzymana w żółtych barwach sala modlitwy, oddzielona kratą od wewnętrznego dziedzińca, na którym umieszczono też niewielki zbiornik wodny.

Jednak największe wrażenie robi główne pomieszczenie kaplicy. Znajduje się w nim masywny ołtarz stworzony z jednej bryły betonu. Za nią umieszczony jest drewniany tryptyk pokryty złotą farbą, która błyszczy w promieniach wpadającego przez wąskie okno światła. Oświetla ono również stojący po lewej stronie, ogromny krzyż. Jego cień wędruje po ścianie za ołtarzem, zmieniając swoje położenie w zależności od pory dnia. Wszystkie te elementy tworzą niezapomnianą, pełną mistycyzmu atmosferę pomieszczenia.

Los Jardines del Pedregal

Skaliste Ogrody to jeden z największych projektów urbanistycznych Meksyku. Na zastygłym polu lawa powstała dzielnica mieszkaniowa dla najbogatszych mieszkańców miasta. Obszar o powierzchni ponad pięciu kilometrów kwadratowych przekształcono w nowoczesną część metropolii pełną luksusowych domów ukrytych wśród nowoczesnych placów i ogrodów.

Barragan był głównym projektantem tego miejsca. Wcielił w nim w życie swoją wizję architektury będącej dopełnieniem przyrody, przenikającej ją i harmonizującą z nią w każdym aspekcie. Zbudowana w latach pięćdziesiątych dzielnica wita gości okazałym placem – Plaza de las Fuentes. Znajdujące się na nim rzeźby dzielą przestrzeń z wulkanicznymi skałami i roślinami. Dalej zaczyna się obszar mieszkalny. Zajmujące 30 tysięcy metrów kwadratowych domy-ogrody są modelowym przykładem połączenia tkanki miejskiej z pierwotną przyrodą.