Ponad 3,3 miliona Polaków w tym roku musi pojawić się w urzędzie, by wymienić dowód osobisty. To oznacza gigantyczne kolejki, przepełnione poczekalnie i ryzyko wysokich kar dla tych, którzy przegapią termin. Problem dotyczy co dziesiątego obywatela, a skala nadchodzącej fali wniosków jest bezprecedensowa.
Fot. Warszawa w Pigułce
Według danych Ministerstwa Cyfryzacji, do końca 2025 roku ważność straci ponad 3 miliony 370 tysięcy dowodów osobistych. Dla urzędów to ogromne wyzwanie – podobnego natężenia wniosków nie notowano od dekady.
Dlaczego właśnie teraz?
Rok 2025 jest wyjątkowy, ponieważ kończy się ważność dokumentów wydanych dokładnie dziesięć lat temu – głównie dla dwóch pokoleń: osób urodzonych w 1997 roku, które otrzymywały swój pierwszy dowód po 18. urodzinach, oraz tych z rocznika 1987, które wymieniały dokument po raz kolejny. To właśnie te dwie grupy tworzą ogromną falę wniosków, która już zaczyna napływać do urzędów.
Urzędnicy biją na alarm: jeżeli większość Polaków poczeka do końca roku, czas oczekiwania może wydłużyć się choćby do kilku tygodni. W największych miastach spodziewane są rekordowe kolejki.
Nieważny dowód to nie tylko kłopot – to także kara
Posługiwanie się nieważnym dowodem osobistym jest traktowane jak wykroczenie. Grozi za to grzywna do 5 tysięcy złotych lub kara ograniczenia wolności. Ale finansowe sankcje to nie wszystko – brak ważnego dokumentu może całkowicie sparaliżować codzienne życie. Nie da się wtedy podpisać umowy o pracę, zaciągnąć kredytu, odebrać listu poleconego ani zalogować do bankowości elektronicznej.
Obowiązek wymiany dotyczy również osób, które:
- ukończyły 18 lat i wyrabiają pierwszy dowód,
- zmieniły nazwisko po ślubie,
- utraciły dokument lub padły ofiarą kradzieży,
- przeszły znaczną zmianę wyglądu,
- mają dowód z nieaktywnym chipem elektronicznym.
Jak uniknąć kolejek?
Najważniejsza zasada brzmi: nie czekaj do ostatniej chwili. Wniosek o nowy dowód można złożyć choćby 180 dni przed upływem terminu ważności obecnego dokumentu. Warto to zrobić wcześniej – tym bardziej iż nie trzeba iść do urzędu w miejscu zameldowania. Dowód można wymienić w dowolnej gminie w Polsce.
Dobrym pomysłem jest umówienie wizyty online. Największe kolejki tworzą się w poniedziałki i przed południem, dlatego lepiej wybrać środek tygodnia i godziny popołudniowe. Wiele osób decyduje się również na wizytę w mniejszych miejscowościach, gdzie obsługa przebiega szybciej.
Dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami przewidziano możliwość złożenia wniosku w miejscu zamieszkania – wystarczy wcześniej zgłosić taką potrzebę w urzędzie.
Co przygotować?
Do wniosku potrzebne jest:
- aktualne zdjęcie (wykonane w ciągu ostatnich 6 miesięcy, na jasnym tle, bez okularów przeciwsłonecznych),
- dotychczasowy dowód lub paszport,
- w przypadku zgubienia dokumentu – zgłoszenie utraty dowodu (można to zrobić online).
Sama wymiana dowodu jest bezpłatna – jedynym kosztem jest wykonanie fotografii. Cała procedura trwa maksymalnie 30 dni, choć często dokument można odebrać szybciej.
Nowe dowody – więcej bezpieczeństwa i możliwości
Nowe dowody osobiste wydawane od 2019 roku wyposażone są w warstwę elektroniczną i odciski palców, co zwiększa bezpieczeństwo i umożliwia logowanie do usług e-administracji czy składanie podpisu elektronicznego.
To już nie tylko dokument – to klucz do codziennego funkcjonowania w świecie cyfrowym. Brak ważnego dowodu może sparaliżować życie zawodowe i prywatne, dlatego urzędnicy apelują: nie zwlekaj z wymianą, zanim urzędy utoną w wnioskach
