Kupiłeś samochód, rower lub telefon za więcej niż 1000 złotych? Masz dokładnie 14 dni na rozliczenie się z fiskusem. Większość Polaków nie wie o tym obowiązku, a kary sięgają choćby 93 tysięcy złotych. Sprawdź, czy grozi Ci kontrola i jak się przed nią zabezpieczyć.
Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce
Każdy zakup powyżej 1000 zł pod lupą fiskusa
Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) to danina, o której większość kupujących zapomina. Obowiązuje przy zakupie rzeczy ruchomych o wartości rynkowej przekraczającej 1000 złotych między osobami fizycznymi. Dotyczy to nie tylko samochodów, ale również rowerów, mebli, elektroniki czy choćby ubrań.
Jak informuje portal PIT.pl, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy sprzedaży rzeczy, a deklarację podatkową należy złożyć w terminie 14 dni od daty dokonania czynności cywilnoprawnej. Podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa przedmiotu w dniu zawarcia umowy.
Przykład z życia: Pan Dariusz kupił od kolegi używanego BMW za 20 tysięcy złotych 1 stycznia 2025 roku. Miał czas do 14 stycznia na złożenie deklaracji PCC-3 i zapłacenie podatku. Kwota podatku: 20 000 × 2% = 400 złotych. Nie wiedział o obowiązku i nie zapłacił. Teraz może dostać karę choćby 93 tysięcy złotych.
Kary poszły w górę. W 2025 roku to już prawie 100 tysięcy
Kary za niezłożenie deklaracji PCC-3 w terminie są powiązane z płacą minimalną. Od 1 stycznia 2025 roku wynosi ona 4666 złotych, co oznacza, iż kara może sięgać od 467 złotych (1/10 płacy minimalnej) do choćby 93 320 złotych (20-krotność płacy minimalnej).
Portal Auto-Świat informuje, iż kary wzrosły w porównaniu z rokiem poprzednim o około 8,5%. Względem 2022 roku zwiększyły się o ponad 50%, a w porównaniu z 2021 rokiem aż o 67%. To efekt systematycznych podwyżek płacy minimalnej.
Tragiczna historia: Pani Agnieszka z Gdańska kupiła używany samochód za 15 tysięcy złotych w 2023 roku. Nie wiedziała o obowiązku złożenia PCC-3. Po dwóch latach urząd skarbowy nałożył na nią karę 8600 złotych plus odsetki za zwłokę. „Nikt mi nie powiedział, iż muszę to zgłosić. Myślałam, iż to tylko przy nowych autach” – przyznaje.
Skarbówka ma 5 lat na wykrycie zaległości
Urzędnicy mają aż 5 lat na nałożenie kary, liczone od końca roku kalendarzowego, w którym miał być zapłacony podatek. Portal Warta.pl ostrzega, iż na przedawnienie nie ma co liczyć. Urząd może dowiedzieć się o transakcji z różnych źródeł: podczas kontroli innych osób, z zeznań podatkowych czy choćby z mediów społecznościowych.
Co gorsza, forma płatności nie ma znaczenia. Portal Podatki.gov.pl wyjaśnia, iż liczy się wyłącznie możliwość udowodnienia źródła środków, nie sposób zapłaty. Można kupić auto przelewem, ale jeżeli urząd uzna, iż wartość była zaniżona, może powołać biegłego do wyceny.
Co to oznacza dla Ciebie?
Jeśli kupujesz używane rzeczy za więcej niż 1000 zł: Pamiętaj o 14-dniowym terminie na złożenie deklaracji PCC-3. Dotyczy to zakupów od osób prywatnych – przez OLX, Allegro czy bezpośrednio od znajomych.
Jeśli sprzedajesz drogie przedmioty: Upewnij się, iż kupujący wie o obowiązku podatkowym. Choć to nie Twój obowiązek, może Ci zaoszczędzić problemów w przyszłości.
Jeśli kupisz z fakturą VAT: Jesteś bezpieczny. Podatek PCC nie obowiązuje przy transakcjach opodatkowanych VAT-em. Dotyczy to zakupów w sklepach czy od firm.
Jeśli przekroczyłeś już termin: Nie panikuj, ale działaj szybko. Złóż „czynny żal” do urzędu skarbowego – dobrowolnie zgłoś zaległość, zapłać podatek z odsetkami i możesz uniknąć kary.
Najczęstsze pułapki przy zakupach
Portal Rankomat.pl ostrzega przed częstym błędem: myśleniem, iż obowiązek dotyczy tylko samochodów. Podatek PCC obejmuje wszystkie rzeczy ruchome powyżej 1000 złotych. To może być rower za 1500 zł, komputery, meble, a choćby droga odzież czy biżuteria.
Druga pułapka to zaniżanie wartości w umowie. jeżeli kupisz samochód za 900 złotych, ale jego wartość rynkowa wynosi 15 tysięcy, urząd może to wykryć i naliczyć podatek od prawdziwej wartości plus kary. W przypadku różnicy przekraczającej 33% kupujący dopłaci też koszty ekspertyzy biegłego.
Przykład: Pan Roman kupił samochód za 900 złotych, myśląc iż uniknie podatku. Wartość rynkowa wynosiła jednak 11 tysięcy złotych. Urząd nałożył podatek od pełnej kwoty (220 zł) plus karę za ukrywanie rzeczywistej wartości.
Kto jest zwolniony z podatku PCC?
Nie wszyscy muszą płacić podatek od czynności cywilnoprawnych. Portal PIT.pl wymienia główne zwolnienia:
Kupno z fakturą VAT – gdy sprzedawca jest przedsiębiorcą i wystawia fakturę, podatek VAT zastępuje PCC. Dotyczą to zakupów w komisach samochodowych, sklepach czy od firm.
Osoby z niepełnosprawnościami – zwolnienie dotyczy osób kupujących samochody osobowe, które mają znaczny, umiarkowany lub lekki stopień niepełnosprawności związany ze schorzeniami narządów ruchu.
Zakupy za granicą – jeżeli auto zostało kupione poza Polską, nie obowiązuje PCC, ale mogą działać inne przepisy jak akcyza.
Jak uniknąć problemów z fiskusem?
Najważniejsza zasada: nie odkładaj sprawy na później. Portal Helpfind.pl radzi, żeby od razu po zakupie zaplanować złożenie deklaracji. Formularz PCC-3 można wypełnić online na stronie podatki.gov.pl – to zajmuje kilka minut.
Drugi krok: zapłać podatek na konto adekwatnego urzędu skarbowego w ciągu 7 dni od złożenia deklaracji. Podatek wynosi 2% wartości rynkowej rzeczy. Za samochód wart 10 tysięcy złotych zapłacisz 200 złotych.
Trzeci krok: zachowaj dokumenty. Kopia deklaracji i potwierdzenie zapłaty mogą się przydać przy ewentualnych kontrolach lub sporach z urzędem.
Ratunek dla spóźnialskich: czynny żal
Jeśli przekroczyłeś już 14-dniowy termin, nie wszystko stracone. Portal Podatnik.info wyjaśnia, iż można złożyć „czynny żal” – dobrowolne zgłoszenie zaległości do urzędu skarbowego.
Warunki skutecznego czynnego żalu:
- Musisz sam dostrzec błąd, zanim zrobi to urząd
- Złożyć zaległą deklarację PCC-3
- Zapłacić podatek wraz z odsetkami za zwłokę
- Dołączyć pisemne wyjaśnienie sytuacji
Ważne: czynny żal nie zadziała, jeżeli urząd już prowadzi czynności sprawdzające lub wie o Twoim wykroczeniu. Dlatego im szybciej działasz, tym większe szanse na uniknięcie kary.
Ostrzeżenie dla wszystkich kupujących
Nowe przepisy i rosnące kary to sygnał, iż fiskus traktuje podatek PCC coraz poważniej. Jak podkreśla portal Beesafe.pl, terminowe złożenie deklaracji PCC-3 to obowiązek każdego nabywcy pojazdu i innych drogich przedmiotów.
Pamiętaj: koszt 2% wartości zakupu to kilka w porównaniu z karą sięgającą 93 tysięcy złotych. Lepiej zapłacić kilkaset złotych podatku niż ryzykować dziesiątki tysięcy kary. 14 dni to naprawdę mało czasu – nie lekceważ tego terminu.
