Krucze Skały w Jerzmanicach-Zdroju – geologiczna perełka

Zdjęcie: Krucze Skały

Krucze Skały w Jerzmanicach-Zdroju to zdecydowanie najpiękniejsza i najefektowniejsza grupa skał na Pogórzu Kaczawskim. Prawdziwa geologiczna perełka, którą warto zobaczyć zwłaszcza w okresie zimowo-jesiennym, kiedy drzewa tracą liście, a potężne pionowy ściany pokazują się w całej okazałości. Wytyczone ścieżki spacerowa i kamienne schody, prowadzące na szczyt skały są świadectwem świetności turystycznej tego regionu. W XIX wieku było to popularne uzdrowisko.

Spis treści

• Gdzie znajdują się Krucze Skały
• Geologia Kruczych Skał w Jerzmankach-Zdroju
• Trasa spacerowa na Krucze Skały – ścieżka dawnych kuracjuszy
• Dawny kamieniołom
• Uzdrowisko Jerzmanice-Zdrój – tu natura leczyła od pokoleń
• Zaniedbane źródełko
• Inne interesujące miejsca w okolicy opisane przez nas
• Przewodnik po Górach Kaczawskich

Zima to najlepszy okres na podziwianie Kruczych Skał w Jerzmanicach-Zdroju

Gdzie znajdują się Krucze Skały

Jerzmanice-Zdrój to dawna mała miejscowość uzdrowiskowa położona kilka kilometrów od Złotoryi. Krucze Skały znajdują się w pobliżu opuszczonego dworca kolejowego. Jadąc od centrum miejscowości, po pokonaniu przejazdu kolejowego skręcamy w pierwszą drogę po lewej stronie. Potężne bloki skalne ujrzycie z daleka, choć wiosną i latem bujna roślinność mocno ogranicza widoki. Auto zostawiamy na dużym parkingu obok zabytkowego budynku dworca. W zasadzie jesteśmy na miejscu.

Zawsze znajdzie się jakiś wandal i zrobi beznadziejne malunki – Krucze Skały na Pogórzu Kaczawskim

Geologia Kruczych Skał w Jerzmankach-Zdroju

Krucze Skały to jedno z najbardziej efektownych odsłonięć geologicznych w regionie, a ich historia sięga czasów, gdy na obszarze dzisiejszych gór panował zupełnie inny krajobraz. Ponad 90 milionów lat temu teren ten przykrywały wody ciepłego, płytkiego morza, do którego rzeki niosły setki ton piasku, mułu i drobnych okruchów skał. Materiał ten gromadził się warstwami na dnie, tworząc potężny osad. W miarę jak kolejne warstwy narastały, dolne zaczynały ulegać lityfikacji, czyli procesowi polegającemu na zespalaniu luźnych ziaren w twardą skałę. Miliony lat nacisku, zmieniającego się klimatu i ruchów skorupy ziemskiej sprawiły, iż dawne piaski zamieniły się w masywne piaskowce, które dziś możemy oglądać w postaci monumentalnych ścian.

Podchodząc pod pionową ścianę Kruczych Skał, trudno nie zwrócić uwagi na wyjątkową sieć pionowych i poziomych spękań. W Polsce rzadko kiedy można spotkać tak wyraziste i regularne struktury. Tworzą one naturalną geometryczną mozaikę, dzięki której skała wygląda, jakby ktoś ułożył ją z gigantycznych bloków. Ciosy skalne powstały wskutek ogromnych naprężeń, którym piaskowiec poddawany był podczas długotrwałych procesów górotwórczych. Skała kurczyła się, rozszerzała, była unoszona i pękała. Regularność spękań sprawia, iż ściana wygląda momentami jak monumentalna fasada pradawnej budowli. W kilku miejscach szczeliny wypełnione są luźnym materiałem lub drobną roślinnością, ale zimą, gdy drzewa zrzucają liście, skały prezentują pełnię swojego surowego piękna.

Pionowe ściany na Kruczych Skałach stworzył człowiek – Jak dojechać na Krucze Skały

Trasa spacerowa na Krucze Skały – ścieżka dawnych kuracjuszy

Trasa prowadząca na Krucze Skały została wytyczona z myślą o kuracjuszach, którzy przyjeżdżali do Jerzmanic-Zdroju, aby korzystać z dobroczynnego klimatu i spokojnych spacerów pośród natury. Do dziś wędrówka tą ścieżką zachowała uzdrowiskowy charakter: jest umiarkowanie wymagająca, malownicza i pozwala obcować z miejscową przyrodą bez pośpiechu. Na szczyt Kruczych Skał możemy dostać się na dwa sposoby. Trasa łatwa prowadzi przez las, w którym słychać jedynie wiatr i ptaki. Wzniesienie narasta stopniowo, dzięki czemu choćby osoby o słabszej kondycji mogą cieszyć się spokojnym podejściem. Kręta ścieżka przypomina dawne drogi spacerowe w klasycznych uzdrowiskach. Prowadzi tak, aby wędrowiec mógł chłonąć widoki, a nie walczyć z terenem.

Po drodze pojawiają się pierwsze wychodnie piaskowcowe, zwiastujące bliskość celu. Warto zatrzymać się w kilku miejscach, by dotknąć chropowatej powierzchni skały i przyjrzeć się regularnym spękaniom, które są wizytówką Kruczych Skał.

Jest też trasa trudniejsza, ale za to bardziej widowiskowa. Wędrówkę zaczynamy u podnóża pionowych skał. Tu natrafimy na mocno podniszczone metalowe schody. Wejście zagradza sporych rozmiarów drzewo, które rośnie sobie w najlepsze tuż przy wejściu. Najwyraźniej nikt od lat nie opiekuje się tym terenem. Kolejny odcinek pokonujemy po wykutych w skale schodach. Na samej górze trzeba zachować szczególną ostrożność, ponieważ nie znajdziemy tu żadnych barierek ani zabezpieczeń. Urwisko opada niemal pionowo, a jeden nieuważny krok przy krawędzi może skończyć się bardzo niebezpiecznie. To jednak część surowego uroku tego miejsca: krajobraz nie został sztucznie uporządkowany, dzięki czemu zachował swoją naturalną dramaturgię. Wyobrażacie sobie nasz stres, kiedy Maks podchodził do samej krawędzi.

Z góry mamy piękny widok na okolicę. Widać stąd lasy otaczające miejscowość, kształt doliny oraz zabudowania wsi. Szczególnie dobrze widoczny jest dawny budynek uzdrowiska – niegdyś centrum życia kuracjuszy, a od lat 50. XX wieku mieszczący zakład poprawczy. Ten kontrast między spokojem natury a surowością historii dodaje panoramie niezwykłego charakteru. Doskonale widać też opuszczony budynek dworca kolejowego.

Punkt widokowy z Kruczych Skał na dworzec kolejowy i dawne uzdrowisko – Jerzmanice-Zdrój co zobaczyć

Drzewo i stare metalowe schody to dopiero początek trudnej grogi

Dawny kamieniołom

Krucze Skały to nie tylko zachwycające naturalne formacje, ale także miejsce, w którym przez dziesięciolecia aktywnie działał kamieniołom i pozyskiwano skalne bloki z piaskowca. To właśnie działalność górnicza wydobyła na światło dzienne imponujące, pionowe ściany, które dziś podziwiamy. Choć natura stworzyła skały, to człowiek, odłupując kolejne bloki, pomógł odsłonić widowiskową ścianę.

Kamieniołom funkcjonował tu od XIX wieku i był ważnym miejscem pozyskiwania trwałego, odpornego na warunki atmosferyczne piaskowca. Skała ta trafiała na budowy mostów, murów oporowych, lokalnych domów i elementów infrastruktury. W wielu przypadkach blok trafiający do obróbki miał już naturalne, regularne kształty dzięki pionowym i poziomym ciosom. Górnicy musieli je jedynie odpowiednio oddzielić i dopracować. Wydobycie nie było łatwe. Praca odbywała się na stromych ścianach, a odłupywanie bloków wymagało precyzji. Używano klinów, młotów, a z czasem także materiałów wybuchowych, jednak wszystko robiono tak, by jak najmniej uszkodzić cenny surowiec. Każdy kolejny odłupany blok odsłaniał głębsze partie skały, dzięki czemu powstała obecna, imponująca ściana o wysokości kilkudziesięciu metrów.

To największe rysy skalne w Polsce

Uzdrowisko Jerzmanice-Zdrój – tu natura leczyła od pokoleń

Choć Jerzmanice-Zdrój to miejscowość niewielka, jej tradycje uzdrowiskowe sięgają czasów, gdy do Sudetów przyjeżdżano „po zdrowie” znacznie częściej niż po przygodę. Okolica słynęła z wyjątkowo czystego powietrza, łagodnego mikroklimatu oraz źródeł wód o adekwatnościach cenionych przez kuracjuszy. Choć współczesny charakter miejscowości jest bardziej turystyczny niż sanatoryjny, wiele dawnych elementów uzdrowiskowej przeszłości wciąż jest tu wyczuwalnych. Położenie Jerzmanic-Zdroju między zalesionymi stokami tworzy specyficzny klimat. Las stanowi filtr, który oczyszcza powietrze i wzbogaca je w olejki eteryczne sosny i świerku. Dzięki temu okolica sprzyja regeneracji dróg oddechowych, a spacery po tutejszych szlakach działają jak naturalna inhalacja.

W przeszłości lekarze wysyłali tu pacjentów z przewlekłymi infekcjami, astmą czy ogólnym wyczerpaniem organizmu. Miejscowe źródła, choć nie tak rozbudowane jak w większych uzdrowiskach regionu, miały dobrą opinię. Woda wykorzystywana była przede wszystkim do kąpieli i okładów, szczególnie przy schorzeniach reumatycznych i problemach z układem krążenia. W XIX wieku powstały tu pierwsze obiekty oferujące kąpiele borowinowe i zabiegi na bazie wód gruntowych.

Do dziś w terenie można natrafić na pozostałości dawnych ujęć, które przypominają o czasach, gdy miejscowość rozwijała się jako spokojny kurort dla letników. Choć oficjalny status uzdrowiska nie jest aktualnie używany w sensie formalnym, Jerzmanice-Zdrój zachowały to, co w uzdrowisku najważniejsze: spokój, czyste powietrze, bliskość przyrody i warunki sprzyjające odpoczynkowi, więc jeżeli szukacie spokojnego miejsca na wyciszenie, to dobrze trafiliście.

Widowiskowe kamienne schody na Krucze Skały

Zaniedbane źródełko

U podnóża skał znajduje się źródełko św. Jadwigi. Kiedyś obudowano je marmurowym portalem, ale dzisiaj jest zaniedbane i mocno podniszczone. Zapomniane, zaśmiecone, zaniedbane, zdewastowane często pojawiało się w naszym tekście. Niestety jedno z ciekawszych miejsc na Pogórzu Kaczawskim takie jest. Szkoda! W takiej formie nie przyciągnie wielu turystów. My oczywiście zachęcamy do wycieczki na Krucze Skały. Pomimo tych minusów to świetne miejsce.

Źródło św. Jadwigi u podnóża Kruczej Skały

Inne interesujące miejsca w okolicy opisane przez nas

• Płaskorzeźby w Jerzmanicach-Zdroju – zabytek z XVI wieku, który czeka na rozwiązanie tajemnicy
• Ruiny kościoła w Nowym Kościele
• Zamek Grodziec -zwiedzanie, historia, a choćby nocleg w zamkowych pokojach

Krucze Skały na Pogórzu Kaczawskim

Przewodnik po Górach Kaczawskich

Góry Kaczawskie i Pogórze Kaczawskie nas zachwyciły. To tereny wolne od masowej turystyki. Brakuje również dobrych przewodników o tym regionie, dlatego przygotowaliśmy dla was darmowy Przewodnik po Górach Kaczawskich. Całość zamyka interaktywna mapa, na której zaznaczyliśmy zabytki, atrakcje i interesujące miejsca. Pod każdą pinezką znajduje się link odsyłający do dużego tekstu na naszej stronie.

Wędrując na Krucze Skały, korzystaliśmy ze świetnych noclegów Pod Aniołem. Tu wszystko jest dziełem sztuki, ale nie ma co się dziwić – właściciele prowadzą jeszcze galerię – Ceramika Rodziny Rudnickich „RR”. Więcej o tych znakomitych noclegach przeczytacie w naszym tekście Pod Aniołem -urocze domki w okolicach Świerzawy.