Kartki świąteczne to jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli świąt Bożego Narodzenia. Choć w dzisiejszych czasach coraz częściej zastępujemy je życzeniami wysyłanymi drogą mailową lub przez komunikatory internetowe, tradycja wysyłania kartek wciąż ma swoje miejsce w sercach wielu osób. Kartki to nie tylko sposób na przekazanie życzeń, ale także piękna forma wyrażania więzi międzyludzkich, która ma swoje korzenie w XIX wieku.
Kartka świąteczna może mieć różną stylistykę. W XIX wieku triumf świeciły ozdobne, bogato zdobione projekty z wyraźnymi odniesieniami do tradycji religijnych. Później pojawiały się projekty modernistyczne, minimalistyczne i eklektyczne. Współcześnie projektanci kartek świątecznych sięgają po nowoczesne trendy i zmieniają materiały – od tradycyjnego papieru, po kartki z elementami metalu, tkaniny czy plastiku.
Kartki świąteczne – historia
Początki kartek świątecznych sięgają 1843 roku. Wówczas w Wielkiej Brytanii powstała pierwsza kartka w dzisiejszym rozumieniu. Stworzył ją malarz John Calcott Horsley na zlecenie Królewskiego Muzeum Wiktorii i Alberta, przedstawiając rodzinę dzielącą się posiłkiem i podpis: „Wesołych Świąt i Szczęśliwego Nowego Roku”. To właśnie ta kartka zapoczątkowała tradycję wysyłania świątecznych życzeń, która gwałtownie zyskała popularność, a niedługo rozprzestrzeniła się na cały kontynent.
W Polsce tradycja wysyłania kartek świątecznych zaczęła zyskiwać na znaczeniu po II wojnie światowej. W okresie PRL-u produkcja kartek była kontrolowana przez państwo, a kartki musiały spełniać ściśle określone normy. Dopiero po zmianach ustrojowych pojawiła się większa różnorodność, zarówno pod względem wzorów, jak i materiałów, z których były wykonywane: od kartki tradycyjnej, przez modernistyczną, po współczesne, łączące elementy sztuki i designu.
Kartka świąteczna niejedno ma imię…
Kartki świąteczne można podzielić na różne rodzaje, w zależności od ich treści, formatu oraz stylu.
- Kartki religijne – najbardziej tradycyjne, zawierają motywy związane z narodzinami Jezusa, stajenką, aniołami, często uzupełnione cytatami z Biblii.
- Kartki z motywami zimowymi – pełne śniegu, bałwanków, sielskich zimowych pejzaży. To klasyka, która nigdy nie wychodzi z mody.
- Kartki z ilustracjami świątecznymi – choinka, dzwonki, prezenty, kompozycje z jodły czy gwiazda betlejemska – te motywy są nieodłącznie związane z atmosferą świąt.
- Kartki nowoczesne i kreatywne – często oparte na prostych wzorach i subtelnych kolorach, często używają abstrakcji i współczesnych trendów graficznych.
- Kartki artystyczne – to prawdziwe dzieła sztuki, manualnie malowane lub drukowane z użyciem unikalnych technik. Takie kartki z pewnością stanowią wyjątkowy prezent, który może być kolekcjonowany.
Ciekawostki o kartkach świątecznych
Czego jeszcze nie wiesz o kartkach świątecznych?
Pierwsza kartka w Polsce – pierwsza kartka świąteczna w Polsce pojawiła się w 1899 roku, a za jej projekt odpowiedzialny był malarz Józef Mehoffer.
Produkcja kartek – w XIX wieku wiele kartek świątecznych było tworzonych manualnie, a niektóre z nich były wycinane i składane w trójwymiarowe formy. Od XIX wieku kartki świąteczne były drukowane przy pomocy litografii, co pozwalało na masową produkcję, a jednocześnie zachowywało artystyczny charakter.
Tradycje w różnych krajach – w Niemczech tradycja wysyłania kartek świątecznych sięga 1840 roku, a w Skandynawii bardzo popularne są tzw. „julkort”, czyli kartki, które przedstawiają tradycyjne zimowe krajobrazy i scenki rodzinne.
Współczesne technologie pozwalają na tworzenie kartek o różnorodnych kształtach i materiałach. Wzrost popularności mediów cyfrowych nie oznacza jednak końca tradycji wysyłania kartek papierowych. Wręcz przeciwnie – w dobie powszechnej cyfryzacji papierowe kartki zyskują na wartości jako wyjątkowy, osobisty gest. Ponadto, w coraz większej liczbie domów powracają tradycje manualnie robionych kartek, które mają unikalny, artystyczny charakter.
