Dlaczego jedni 60-latkowie są pełni energii, a inni czują się, jakby mieli o 20 lat więcej? Każdy z nas starzeje się w swoim własnym tempie. To, jak gwałtownie pogarsza się kondycja organizmu, zależy od wielu czynników – stylu życia, predyspozycji genetycznych i przebytych chorób. Istotnym wskaźnikiem, który pozwala ocenić i lepiej zrozumieć proces starzenia, jest wiek biologiczny. Dowiedz się, jak go zbadać i co można zrobić, żeby żyć dłużej i zdrowiej.
Co to jest wiek biologiczny człowieka?
Wiek biologiczny to wskaźnik rzeczywistej kondycji organizmu, uwzględniający jego stan fizjologiczny i funkcjonalny. Odzwierciedla sprawność układów i narządów, zdolność do regeneracji, odporność na obciążenia oraz ryzyko rozwoju chorób przewlekłych. Opiera się na analizie określonych parametrów biochemicznych i odnosi się do norm populacyjnych. Pojęcie wieku biologicznego zostało wprowadzone w 1988 roku i od tego czasu naukowcy intensywnie badają czynniki, które mogą spowolnić proces starzenia.
Czynniki wpływające na wiek biologiczny to m.in.:
- dieta i stan odżywienia organizmu,
- poziom aktywności fizycznej,
- jakość snu i odpoczynku,
- poziom stresu i umiejętność jego redukcji,
- ekspozycja na toksyny środowiskowe,
- stan zdrowia metabolicznego i hormonalnego,
- predyspozycje genetyczne.
Wiek biologiczny organizmu nie musi pokrywać się z wiekiem metrykalnym, czyli liczbą lat, która upłynęła od urodzenia. Może się zdarzyć, iż wiek biologiczny 70-latka jest niższy lub wyższy choćby o 10 lat.
Jak zbadać wiek biologiczny?
Badanie na wiek biologiczny (np. https://www.alab.pl/lp/wiek-biologiczny dostępne w ALAB laboratoria) opiera się na analizie markerów we krwi odzwierciedlających pracę najważniejszych układów w ciele człowieka – w tym immunologicznego, metabolicznego czy hormonalnego. Wyniki testów są przetwarzane przez algorytmy sztucznej inteligencji.
Testy na wiek biologiczny mogą opierać się również na ocenie długości telomerów w leukocytach krwi. Są to struktury obecne na końcach chromosomów. Ich zadaniem jest ochrona DNA – m.in. przed działaniem enzymów czy rekombinacją. Skrócenie telomerów jest jednym z elementów procesu starzenia, a zakres tego zjawiska pozwala ocenić kondycję organizmu.
Dlaczego warto poznać wiek biologiczny?
Znajomość wieku biologicznego pozwala na obiektywną ocenę stanu zdrowia oraz identyfikację obszarów wymagających poprawy. Dzięki temu możliwe jest wczesne wprowadzenie działań profilaktycznych i zmiana stylu życia w celu zmniejszenia ryzyka rozwoju chorób przewlekłych. Wiedza na temat rzeczywistego wieku organizmu może być również motywacją do dbania o zdrowie i bardziej świadomego podejmowania decyzji dotyczących codziennych nawyków.
Jak obniżyć swój wiek biologiczny?
Wiele osób zastanawia się, jak spowolnić starzenie. Najważniejsze czynniki mogące wpływać na obniżenie wieku biologicznego to:
- dieta,
- aktywność fizyczna,
- umiejętność radzenia sobie ze stresem,
- regularne badania profilaktyczne.
Niezbędne jest również dbanie o jakość snu, relacje z bliskimi, poczucie celu w życiu oraz redukcja stresu i rzucenie nałogów.
Dieta wspomagająca długowieczność to dieta śródziemnomorska. Cechuje ją niski stopień przetworzenia, obecność nienasyconych kwasów tłuszczowych, błonnika, antyoksydantów, białka. Taki sposób odżywiania ma potencjał przeciwzapalny, wspiera mikrobiotę jelitową, zmniejsza ryzyko chorób cywilizacyjnych.
Dla obniżenia wieku biologicznego znaczenie ma regularna aktywność fizyczna o umiarkowanej intensywności. Szczególnie wskazane są ćwiczenia interwałowe i wytrzymałościowe 3 razy w tygodniu przez około 45 minut. Nie można zapomnieć o naturalnym ruchu – np. spacerach, pracach w ogrodzie, pracach domowych, zabawie z dziećmi lub pupilem.
Wiek biologiczny jest lepszym wskaźnikiem kondycji organizmu niż wiek kalendarzowy. Można ocenić go na podstawie badań krwi analizujących parametry związane z funkcjonowaniem m.in. układu hormonalnego, metabolicznego i immunologicznego. Poznanie wieku biologicznego pozwala na bardziej świadome i zindywidualizowane zaplanowanie działań profilaktycznych i prozdrowotnych, co może przekładać się na zmniejszenie ryzyka chorób przewlekłych i wydłużenie życia.
Bibliografia:
- A. Bielak-Żmijewska, Zegar epigenetyczny i jego cofanie — nadzieja na wydłużenie zdrowego życia, Kosmos Problemy Nauk Biologicznych 2023, t. 72, nr 4, 451–468
- https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/czym-jest-wiek-biologiczny-i-jak-go-sprawdzic (dostęp 01.08.2025)
- https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/wplyw-diety-na-tempo-starzenia-sie-organizmu-czym-jest-dieta-anti-aging/ (dostęp 01.08.2025)
- https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/dlugowiecznosc-jak-obnizyc-swoj-wiek-biologiczny/ (dostęp 01.08.2025)
Artykuł sponsorowany
