Jak sprawdzić próbę złota w domu? Praktyczny przewodnik dla początkujących

Próba złota to podstawowe zagadnienie, z jakim trzeba się zapoznać przed zakupami – zarówno w przypadku złota inwestycyjnego, jak i biżuterii. Czy możliwe jest dokładne rozpoznanie próby złota w warunkach domowych? I gdzie kupować kruszec, by nie dać się oszukać?

Jakie próby złota wyróżniamy?

Próbę złota można opisywać zarówno w systemie metrycznym, jak i karatowym (K):

• próba 999 (24K) = 99,9% czystego złota,
• próba 958 (23K) = 95,8% czystego złota,
• próba 916 (22K) = 91,6% czystego złota,
• próba 834 (20K) = 83,4% czystego złota,
• próba 750 (18K) = 75,0% czystego złota,
• próba 585 (14K) = 58,5% czystego złota,
• próba 500 (12K) = 50,0% czystego złota
• próba 417 (10K) = 41,7% czystego złota,
• próba 375 (9K) = 37,5% czystego złota,
• próba 333 (8K) = 33,3% czystego złota.

Znacznie łatwiejsze jest określenie zawartości złota w stopie, jeżeli próba jest wyrażona w systemie metrycznym. W przypadku wartości podanej w karatach warto zajrzeć do powyższej ściągi. Zależność jest prosta: im niższa wartość, tym mniej złota w stopie.

Próba złota – jak sprawdzić ją w domu?

Próbę złota w domu sprawdzisz dzięki różnych metod – pamiętaj jednak, iż mogą one nie dawać precyzyjnych wyników. Zobacz, co możesz zrobić, żeby rozpoznać próbę złota.

Sprawdź znak probierczy

Najprostszym sposobem jest sprawdzenie znaku probierczego, czyli małego symbolu wybitego po wewnętrznej stronie biżuterii (np. 333, 585, 750). Nie każda biżuteria ma jednak znak probierczy, a zdarzają się również fałszywe stemple. W przypadku złota inwestycyjnego informacja o czystości kruszcu znajduje się na monecie lub sztabce, a w przypadku złotych sztabek CertiCard, również na opakowaniu.

Test magnetyczny

Złoto nie jest magnetyczne, dlatego jeżeli po przyłożeniu magnesu zauważysz przyciąganie, oznacza to, iż wyrób zawiera dużą domieszkę metali ferromagnetycznych, takich jak żelazo czy nikiel. W typowych falsyfikatach złotych sztabek występują natomiast paramagnetyki (np. wolfram, tantal, molibden), które są bardzo lekko przyciągane przez magnes. Taki test nie da nam odpowiedzi, z jaką konkretnie próbą złota mamy do czynienia, jednak pozwoli gwałtownie wykryć podróbki wyrobów z rzekomo czystego złota. W domowych warunkach możesz też stworzyć wagę magnetyczną – potrzebujesz do tego zwykłej wagi, magnesu, plastikowego kubka i plastikowego pojemnika. Sprawdź, jak zbudować wagę magnetyczną do złota.

Test dzięki cieczy probierczych

Próbę złota możemy też stwierdzić przy użyciu zestawu do testowania złota, który składa się z cieczy probierczych, kamienia probierczego (lidytu) i iglic probierczych. Ciecze probiercze to specjalistyczne preparaty chemiczne, które służą do analizy zawartości złota w próbkach. Test polega na wykonaniu narysu na kamieniu dzięki badanego wyrobu i iglicy probierczej. Następnie należy nanieść na ślady niewielką ilość cieczy probierczej i porównać zmiany kolorów narysów ze śladami z iglicy. Taki sam odcień oznacza zgodność z próbą z iglicy, natomiast ciemniejszy kolor wskazuje na mniejszą zawartość złota. Trzeba jednak pamiętać, iż większość takich zestawów jest dostępna w sprzedaży wyłącznie dla specjalistów, gdyż ciecze probiercze mogą działać żrąco na drogi oddechowe oraz powodować oparzenia skóry i uszkodzenia oczu.

Test ceramiczny

Taki test pomaga sprawdzić, czy mamy do czynienia z czystym złotem próby 999. W tym celu należy zaopatrzyć się w nieszkliwioną płytkę ceramiczną i przeciągnąć wyrobem po jej powierzchni. Czyste złoto pozostawi żółtą smugę, natomiast po złocie niskiej próby lub stopie metali zostanie czarny bądź ciemny ślad.

Test wagi i objętości

Czyste złoto jest ciężkie i ma określoną gęstość, wynoszącą ok. 19,3 g/cmł. Aby wykonać test, zaopatrz się w precyzyjną wagę (dokładność co najmniej 0,1 g), pojemnik z wodą i miarkę lub menzurkę do odczytu objętości w cmł. Zważ wyrób w gramach, a następnie zanurz go w wodzie i zmierz wypór w cmł. Po podzieleniu masy (g) przez objętość (cmł) otrzymasz gęstość wyrobu, którą możesz porównać z gęstością czystego złota. Prostym sposobem na zmierzenie gęstości jest też metoda piknometryczna – tester możesz zrobić w domu przy użyciu stalowych kieliszków lub kubków turystycznych. Sprawdź, jak zbudować domowy piknometr.

Jak skutecznie sprawdzić próbę złota?

Jeśli domowe sposoby nie dają jednoznacznych odpowiedzi, obawiasz się, iż masz do czynienia z podróbką lub po prostu nie masz czasu w testy, skorzystaj z porady eksperta. Wybierz się do jednego z 11 oddziałów stacjonarnych Mennicy Kapitałowej (Gdańsk, Bydgoszcz, Poznań, Białystok, Warszawa, Łódź, Wrocław, Katowice, Kraków, Rzeszów, Lublin) i poproś o weryfikację posiadanego wyrobu.

Mennica Kapitałowa, która jest laureatem programu „Dobra marka 2025”, wykorzystuje precyzyjny sprzęt, m.in. spektrometry Fischer i Vanta GX, programy Bullion DNA Reader czy weryfikatory metali szlachetnych Sigma. Aby uniknąć stresu związanego z podejrzeniem nabycia podróbki, warto też wprowadzić dobry nawyk, jakim jest kupowanie złota ze sprawdzonego źródła, najlepiej od renomowanego dealera metali szlachetnych.