Industrialne Mazowsze – propozycje 9 miejsc

Województwo mazowieckie na pierwszy rzut oka nie jest kojarzone z obiektami przemysłowymi – okazuje się jednak, iż przeważnie równinny region posiada całkiem sporo industrialnych pamiątek, wbrew pozorom zlokalizowanych nie tylko w największym mieście, czyli Warszawie. W tym artykule znajdziecie kilka pomysłów na industrialne Mazowsze, które bywa tajemnicze i nieoczywiste. Odszukamy zrewitalizowane obiekty pofabryczne, historyczne wieże ciśnień, kolejki wąskotorowe czy nadrzeczne twierdze, które mogą być ciekawym pomysłem na weekend w bliskim sąsiedztwie Warszawy.

Industrialne Mazowsze – pełna różnorodność

W naszym artykule znajdziecie różnorodne miejsca związane z ciężkim przemysłem, gazownictwem, transportem, a choćby włókiennictwem i wodociągami. Pojedziemy m.in. do twierdzy Modlin na styku dwóch wielkich rzek, odwiedzimy zrewitalizowaną wieżę ciśnień, w której urządzono Park Nauki.

Industrialne Mazowsze to pełna gama ciekawych miejsc i możliwości – my wybraliśmy 9 z nich, po wcześniej dokonanej selekcji. Przygotowaliśmy je na podstawie naszego konkursowego filmu „Industrialne Mazowsze”, który nakręciliśmy na potrzeby VI Turystycznych Mistrzostw Vlogerów, organizowanych przez Polską Organizację Turystyczną. Udało się w nim zająć I miejsce

Od czego zacząć zwiedzanie?

Większość obiektów, które polecamy, funkcjonuje do dziś – i choć niekoniecznie pełni pierwotną rolę, działa z poszanowaniem dla swojej historii.

Część miejsc, które polecamy, nadają się na krótki, dwugodzinny spacer, na inne warto poświęcić cały dzień. jeżeli startujecie z Warszawy, bez problemu dacie radę wrócić na miejsce tego samego dnia, chyba, iż połączycie ze sobą kilka atrakcji. Dla ułatwienia – zerknijcie na mapkę poniżej.

Spis treści:

Żyrardów – europejska stolica włókiennictwa

Zaledwie 50 kilometrów na zachód od Warszawy leży miasto, które jeszcze sto lat temu było największym przetwórcą lnu w całej Europie. Prężnie działające zakłady włókiennicze, stworzone przez francuskiego inżyniera, Filipa de Girarda, pociągnęły za sobą błyskawiczny rozwój miasta skoncentrowanego na przemyśle.

Charakterystyczne, ceglane budynki pełniły rozmaite funkcje publiczne, powstały osiedla robotnicze i wille dyrektorskie, układ miasta został podporządkowany industrialnym funkcjom. Wiele pozostałości dawnej, włókienniczej potęgi, w Żyrardowie przetrwało do dziś.

Miasto lnem tkane – odwiedź muzeum Lniarstwa

Żyrardów to niezwykłe miasto tajemnic i industrialnej historii. Miasto w trakcie trwającej transformacji, poszukujące sposobu na wykorzystanie licznych, pofabrycznych zabudowań. I całkiem nieźle mu to wychodzi!

Miejsce, które koniecznie musicie odwiedzić, będą w Żyrardowie, to Muzeum Lniarstwa. Wewnątrz ceglanej hali przemysłowej czujemy się jak w środku wciąż działających zakładów lniarskich. Tak, jakby pracownicy właśnie skończyli zmianę, a maszyny odpoczywały przed trudem pracy kolejnego dnia.

Muzeum lniarstwa przypadnie do gustu choćby tym, co za muzeami nie przepadają. Pokaźna kolekcja maszyn (część z nich wciąż jest „na chodzie” – możecie poprosić pracownika o ich włączenie), fotogeniczne wystawy lnianych wyrobów – a przede wszystkim – autentyczność. W tym miejscu czuć ducha czasu i ducha pracy.

Więcej informacji, w tym godziny otwarcia i ceny biletów, znajdziecie na oficjalnej stronie Muzeum Lniarstwa.

Co jeszcze trzeba zobaczyć w Żyrardowie?

• budynki robotnicze wzdłuż ulic Kościuszki i Kościelnej,
• ceglaną zabudowę przy pl. Jana Pawła II,
• budynki Nowej i Starej Przędzalni,
• wille dyrektorskie przy ul. Armii Krajowej,
• park Dittricha

Piaseczyńsko – Grójecka kolej wąskotorowa

Położona kilka kilometrów od południowych granic Warszawy linia wąskotorowa kursuje w weekendy w okresie letnim na 15-kilometrowej trasie z Piaseczna do Tarczyna.

Jest unikatowa pod wieloma względami – jednym z nich jest dość nietypowy rozstaw szyn (1000 mm). W całej Polsce są tylko trzy linie o tak szerokim, jak na wąską kolej rozstawie. Po takich torach poruszają się też… wąskotorowe tramwaje (np. w Łodzi, Toruniu, Bydgoszczy czy Elblągu).

Pociąg rusza z Piaseczna w soboty o godz. 14:00, a w niedziele o 11:00. Cała podróż trwa ok. 4 godziny – w drodze powrotnej z Tarczyna skład zatrzymuje się przy leśnych wiatach w Runowie na ok. godzinę – na miejscu można kupić kiełbaski (lub wziąć swoje wcześniej) i upiec je na ognisku.

Na stację Piaseczno Wąskotorowe warto przybyć przynajmniej godzinę przed odjazdem – przy peronach dokładnie obejrzymy wystawiony tabor (w wagonie retro możemy kupić pamiątkę lub napić się kawy), a w jednym z pomieszczeń znajduje się bardzo interesująca makieta, po której porusza się m.in. skład Kolei Mazowieckich.

Więcej informacji można znaleźć na oficjalnej stronie kolejki lub na stronie Warszawskiego Transportu Publicznego.

Twierdza Modlin – na styku dwóch wielkich rzek

Ogromna twierdza w Nowym Dworze Mazowieckim góruje nad ujściem Narwi do Wisły. Twierdza Modlin to kilkanaście militarnych obiektów – m.in. koszary, umocnienia, wewnętrzne i zewnętrzne pierścienie fortów, fosy. Na szczególną uwagę zasługuje cytadela, która jest najdłuższym budynkiem w Europie – ma 2250 m długości.

Budowę potężnej warowni rozpoczęto w 1806 roku. Od tej daty Twierdza Modlin była kilkukrotnie broniona i przebudowywana. W jej podziemiach znajdują się pomieszczenia dawnego, carskiego więzienia, które stanowiło plan dla wielu znanych filmów – m.in. kręcono tu „Kilera”.

Obecnie Twierdza Modlin znajduje się w prywatnych rękach – pomysłów za zagospodarowanie tak wielkiego obiektu było mnóstwo, łącznie z utworzeniem centrum konferencyjno-biznesowego.

Zwiedzanie Twierdzy Modlin – od czego zacząć?

Czerwone mury twierdzy Modlin sprawiają wrażenie posępnych, może trochę niedostępnych. Ale właśnie dlatego warto się tu wybrać na spacer czy wycieczkę rowerową. Spora część obiektu jest dostępna bezpłatnie – bilet musimy wykupić, jeżeli chcemy wejść na dziedziniec lub do środka cytadeli, gdzie znajduje się ekspozycja historyczna i wejście na 36-metrową wieżę widokową.

Więcej informacji (i kadrów!) z twierdzy Modlin znajdziecie w naszym filmie.

Wieża i Park Nauki Torus w Ciechanowie

Władze Ciechanowa wpadły na doskonały pomysł rewitalizacji poprzemysłowego – wydawać by się mogło – nieatrakcyjnego obiektu.

Dawna wieża ciśnień Torus (nazwana tak od matematycznego kształtu) znajduje się w przemysłowej części Ciechanowa, w najwyższym punkcie miasta. Oddana do użytku w 1976 roku wieża gwałtownie wpisała się w krajobraz Ciechanowa. Pełniła swoją funkcję… aż trzy lata, potem przez kolejne dekady stała opuszczona. Planowano ją choćby zburzyć – na szczęście tego nie zrobiono. W 2017 roku podjęto decyzję o rewitalizacji obiektu – teren wokół Torusa miał stać się przyjaznym, zielonym miejscem rekreacji, z dość nietypową dominantą po środku.

Jak widać – udało się osiągnąć zamierzony cel! Pod wieżą wybudowano jednocześnie interesujący Park Nauki (coś jak małe, warszawskie Centrum Nauki Kopernik). Poznaliśmy w nim zasadę działania wieży ciśnień i wykonaliśmy kilka doświadczeń. W takim miejscu przekaz wiedzy wydaje się o wiele ciekawszy niż w książkach z biologii, fizyki czy chemii.

Fabryka Koneser i muzeum Polskiej Wódki

Była fabryka wódek Koneser to ważne miejsca na mapie warszawskiej Pragi Północ. Wyskokowe trunki produkowano tu do 2007 roku – później, przez kilka lat, teren był opuszczony. Dziś całość przekształcono w industrialny kompleks handlowo-mieszkaniowy, w którym również interesujące knajpki i kawiarnie czy siłownię. Jednak – subiektywnie pisząc – my polecamy odwiedzić zwłaszcza miejsce silnie związane z historią Konesera, czyli muzeum Polskiej Wódki.

Wiedzieliście, iż od 2013 roku polska wódka jest chronionym oznaczeniem geograficznym? W nowoczesnym muzeum dowiecie się o wiele więcej. Ekspozycja przedstawia świeże podejście do polskiej wódki, jako do tradycyjnego, krajowego alkoholu.

W interaktywnym muzeum zagłębiamy się w historię flagowego, polskiego trunku. Poznajemy od początku do końca proces tworzenia, by pod koniec zwiedzania docenić walory smakowe podczas degustacji.

Dostępne terminy i bilety możecie sprawdzić na oficjalnej stronie muzeum Polskiej Wódki.

Zabytkowe tramwaje w Warszawie

Warszawa posiada jeden z 15 systemów tramwajowych w Polsce. Po mieście na co dzień kursuje kilkaset nowoczesnych składów, jednak gratką dla mieszkańców i turystów mogą być tramwaje historyczne, których po mieście z roku na rok porusza się coraz więcej. Możemy się nimi przejechać podczas rozmaitych okazji – w Dzień Dziecka, Święta Wielkanocne lub Bożego Narodzenia, czy w rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego.

Od początku maja do końca września historyczne można spotkać regularnie – w weekendy, a w wakacje choćby codziennie.

Warszawskie Linie Turystyczne

Zwiedzanie Warszawy z pokładu zabytkowego tramwaju? To możliwe – do tego w cenie zwykłego biletu komunikacji miejskiej. w okresie wiosenno-letnim po Warszawie kursują dwie regularne linie tramwajowe, obsługiwane zabytkowym taborem:

• T – na niej kursują najstarsze wagony wolnobieżne. Niektóre mają choćby 80 lat! Linia jest kursuje tylko w wakacje – w soboty i niedziele,
• 36 – linia łącząca zielony Żoliborz z centrum i Ochotą, obsługiwana przez wagony z lat 60-80-tych (m.in. Konstal 13N i 105N).

Trasy i rozkłady jazdy możecie sprawdzić na stronie Warszawskiego Transportu Publicznego.

Zakłady remontowe zabytkowych tramwajów

Prawie wszystkie zabytkowe tramwaje odzyskują dawny blask w zakładzie napraw tramwajów na Woli. Miejsce ma bogatą historię – i choć niestety nie jest otwarte dla zwiedzających na co dzień, można je odwiedzić niekiedy podczas dni otwartych, np. w Noc Muzeów lub w trakcie Dni Transportu Publicznego. My pokazaliśmy wnętrze tego budynku w filmie Industrialne Mazowsze.

Sochaczewska Kolej Muzealna

To jedna z trzech mazowieckich wąskotorówek, posiadająca największy park taborowy, udostępniony do zwiedzania. Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie to atrakcja nie tylko dla miłośników pociągów.

W kolekcji muzeum znajduje się w tej chwili 200 pojazdów – to parowozy, lokomotywy spalinowe, wozy motorowe i wagony. Większość z nich jest w dobrym stanie technicznym – są wystawione dla zwiedzających w muzeum przy ulicy Licealnej.

Parowozem do lasów kampinoskich

Pierwsze pociągi wyjechały na tory 101 lat temu. Z sieci, liczącej w czasach pierwotnej eksploatacji 33 kilometry, wciąż przejezdna jest ponad połowa. Pociągi kursują w okresie na trasie Sochaczew – Wilcze Tułowskie, na skraju Puszczy Kampinoskiej.

Szczegółowy rozkład możecie sprawdzić na tej stronie. Tam znajdziecie również informacje o cenach i dniach, w których skład jest prowadzony przez parowóz.

„Ucieranie treści” – fabryka kredek w Pruszkowie

W samym centrum Pruszkowa przez 125 lat działała fabryka kredek i ołówków. W 2014 roku zmieniła lokalizację, ale w historycznym, ceglanym budynku historia jest wciąż żywa. Zresztą nowi właściciele są z niej naprawdę dumni.

„Ucieranie treści” to współcześnie restauracja, browar i sala weselna, w industrialno-zakładowym klimacie. Większość ścian zdobią stare, historyczne zdjęcia dawnego zakładu, a restauracja podaje tradycyjne dania kuchni staropolskiej oraz piwo, z mieszczącego się w dawnej fabryce browaru.

Sami mieliśmy przyjemność mieć w tym miejscu wesele – przetestowaliśmy, więc szczerze polecamy!

Kredki zdrowe na żołądek

– w latach 30. już otwarto w tym miejscu stołówkę fabryki kredek i ołówków, w której bawili się goście, ale także zwykli pracownicy jedli obiady. Zdecydowaliśmy się kontynuować tą działalność – mówi Artur Cyronek, właściciel „Ucierania Treści”.

Przed odbudową, w archiwach budynku znaleziono fakturę na ogromną ilość masła. Zastanawiano się, jak 2 tony masła mogli zjeść ludzie na stołówce – okazało się, iż masło było składnikiem pierwszych kredek „Bambino”.

– okazuje się, iż osoby w moim wieku, które jadły te kredki, odżywiały się zdrowo w przedszkolu – żartuje pan Artur.

Zbiorniki gazu z XIX wieku

Na koniec intrygujący obiekt poprzemysłowy, który wciąż czeka na rewitalizację z prawdziwego zdarzenia.

Dwie ceglane rotundy z XIX wieku to jedne z ciekawszych architektonicznie obiektów dzisiejszej Warszawy. Powstały w 1888 roku i mimo zniszczeń wojennych i częściowej odbudowy, pełniły funkcję zbiorników gazu dla Warszawy do lat 70 minionego wieku. Nadgryzione zębem czasu, jednak przez cały czas utrzymywane przy życiu kosmetycznymi pracami konserwatorskimi.

Rotundy co jakiś czas są udostępniane do zwiedzania w ramach dni otwartych. Warto śledzić te wydarzenia na facebookowym profilu Wolskich Rotund.

Twoje industrialne Mazowsze

Zdajemy sobie sprawę, iż nasze 9 propozycji na industrialne Mazowsze to jedynie liźnięcie obszernego tematu. Jesteśmy ciekawi, jakie są Wasze typy na pofabryczne, przemysłowe atrakcje w tym województwie? Może macie swoje ulubione miejsca lub dopiero co odkryliście obiekty, o której kilka osób do tej pory słyszało? Koniecznie podzielcie się nimi pod tym filmem!

A tymczasem zapraszamy do oglądania naszych konkursowych filmów z województwa mazowieckiego – poniżej kilka luźnych propozycji na jedno-dwudniowe mikrowyprawy po województwie

OSTATNIE ARTYKUŁY NA BLOGU