W Saloniku Artystycznym Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej prezentowane są ikony Doroty Frydrych. Wernisaż odbył się 11 grudnia 2024 r., ekspozycja czynna będzie do 8 lutego 2025 r.
Dorota Frydrych - urodzona w Bieszczadach, absolwentka WSP w Rzeszowie; zawodowo zajmuje się edukacją. Od wielu lat każdą wolną chwilę poświęca swojej pasji - twórczości artystycznej. Poszukuje różnych dróg tworzenia, maluje obrazy olejne, akrylowe oraz akwarele.
Od zawsze inspirował ją klimat bieszczadzkich kapliczek, cerkwi i kościołów oraz bieszczadzka sztuka sakralna. Fascynowała ją technika tworzenia ikon i malowideł ściennych spotykanych w każdym zakątku Bieszczad.
Od siedmiu lat pasjonuje się ikonopisarstwem, stale doskonali technikę swoich prac i poszerza wiedzę na temat samych ikon. Ukończyła wiele warsztatów pisania ikon - techniką tempery jajowej na gruncie kredowo-klejowym. W swoich pracach kieruje się ponadczasowymi zasadami, które stanowią podstawę malarstwa ikonowego. Corocznie bierze udział w wystawie "Bieszczadzkie Zadumania" w Bieszczadzkiej Galerii Sztuki Synagoga w Lesku.
W Krośnieńskiej Bibliotece Publicznej artystka prezentuje ponad 30 prac, o których Stanisław Wójtowicz w szkicu "Okno z widokiem na wieczność. Malarstwo ikonowe Doroty Frydrych" pisze m.in.: Ikony Doroty Frydrych to galeria chrystologicznych (Mandylion, Chrystus Pantokrator, Przemienienie Pańskie) i maryjnych (Hodegetria, Eleusa, Pneumatofora, Niosąca Welon, Rozwiązująca Węzły, Milcząca) typów ikonograficznych, obejmująca również przedstawienia Trójcy Świętej i Świętej Rodziny oraz aniołów i świętych (św. Jerzy, św. Mikołaj). Uwagę przyciąga ikona Matki Bożej Milczącej. Maryja przedstawiona jest na złotym tle, ustawiona frontalnie w półpostaci, ubrana w ciemnobłękitną suknię i purpurowy maforion, podobnie jak rękawy sukni lamowany złotem. Głowę otacza czerwona aureola, a nad czołem i na ramionach widnieją gwiazdy - symbol wiecznego dziewictwa. Gest prawej dłoni z palcem położonym na ustach przypomina wizerunek św. Anny z podpisem "Święta Anna, matka Matki Boga [...]" przedstawiony na fresku z katedry w Faras. Gest ten, rzadko spotykany w sztuce chrześcijańskiej, może odnosić się do koptyjskiej formy modlitwy, w ramach której ludzie modlili się w ciszy, trzymając palec prawej ręki na ustach, co miało chronić przed złem, skłonnym przeniknąć do ludzkiego serca podczas modlitwy.
Zgodnie z kanonem, postacie przedstawione na ikonach mają ciemną karnację i duże otwarte oczy, spod odzienia widoczne są tylko twarze i dłonie, a same szaty zarysowane są schematycznie. Główny obraz zajmuje centralne miejsce ikony i prawie zawsze jest obrysowany linią tworzącą ramę odgraniczającą go od tzw. pola ikony, zwykle w innym kolorze niż tło obrazu głównego. Charakterystyczne jest podejście artystki do palety kolorów - często bardziej wyraziste, szczególnie tła mają nietypowe dla tradycyjnych ikon kolory, co przenosi akcent na same postacie. Trzeba jednak pamiętać, malarstwo to jest kierowane do współczesnego odbiorcy, którego doświadczenie estetyczne wykracza poza malarstwo ikonowe.
We wstępie do najstarszego zachowanego podręcznika malowania ikon Hermeneja, czyli objaśnienie sztuki malarskiej Dionizy z Furny, uzasadniając przydatność swej pracy dla malarzy ikon, napisał m.in. "Oby dzięki temu mogli odrywać się od marnej przyziemności i bodaj trochę wznosić ku pierwowzorowi, czerpiąc miłą nadzieję z kontemplowania przedwiecznego piękna". Dorota Frydrych dzieli się z nami tą nadzieją, otwierając okno na rzeczywistość wieczności, przez które spogląda jako pierwsza.
Wystawę ikon Doroty Frydrych otworzyła Elżbieta Staroń, Dyrektor Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej. W wernisażu uczestniczyli też: Zbigniew Kubit, Przewodniczący Rady Miasta Krosna, Anna Galert, Wiceprzewodnicząca Rady Miasta Krosna, Witold Deptuch, Dyrektor Miejskiego Zespołu Szkół nr 4 w Krośnie; a także rodzina, przyjaciele i znajomi artystki.
Joanna Łach
