Krucha, biała, delikatna, świetlista, dźwięczna.
A może mocna, zwarta, plastyczna.
Porcelana.
Tworzywo, które jak żadne inne niezmiennie kojarzy nam się z prestiżem, jest wyjątkowe i cenne, wciąż z upodobaniem określane mianem „białego złota”. Jaka jest dziś porcelana? Co odnajdują w niej artyści, jak się z nią obchodzą? Co ich w tej materii fascynuje, co nią i przez nią chcą nam opowiedzieć, dać odczuć, zapisać i utrwalić?
Oto możemy się przekonać – I Ogólnopolski Przegląd Twórczości w Porcelanie Porcelana TERAZ! kuratorowany przez Joannę Teper i Łukasza Karkoszkę zgromadził 74 uczestników. Na naszej wystawie spotykają się reprezentanci różnych pokoleń – artyści z bagażem doświadczeń i sukcesów oraz śmiali debiutanci. Swoje aplikacje zgłaszać mogli w kategoriach – sztuki unikatowej i sztuki projektowej oraz tej trzeciej, specjalnej, otwartej dla młodych twórców (do 26 roku życia).
Porcelana, większości z nas, kojarzy się z delikatnymi naczyniami, zdobionymi barwnymi malaturami filiżankami lub misternie formowanymi kameralnymi figurkami. Przedmiotami, które w każdym domu traktowane były ze szczególną atencją, niosąc często zapis intymnych wspomnień i rodzinnych historii. Z chwilą pojawienia się w Europie (1709), w murach posępnego zamku saskiego elektora i króla Polski Augusta II Mocnego w Miśni, porcelana wzbudzała zachwyt i pożądanie. Początkowo dostępna jedynie zamożnym arystokratycznym rodom. W XIX wieku stopniowo się „demokratyzuje” dzięki rewolucji wielkoprzemysłowej.
Nie sposób zapomnieć o kontekście miejsca, które stanowi dziś gościnną arenę dla uczestników Przeglądu Porcelana TERAZ! To właśnie w Wałbrzychu realizowali swoje marzenia i ambicje założyciele dwu wielkich fabryk Carl Tielsch i Carl Krister. Choć ich wytwórnie specjalizowały sięw produkcji naczyń codziennego użytku i bogato zdobionych serwisów, to jednak od początku porcelana naczyniowa traktowana była także jako dzieło artystyczne, zaprojektowane podług panujących estetycznych mód i jednocześnie poddane rygorowi funkcji.
Porcelana jako medium artystyczne oderwane od „naczyniowości”, tworzywo plastyczne o pozautylitarnym potencjale dostrzeżona została już w II połowie XX wieku. I tu także Wałbrzych wpisuje się w te historię – u progu lat 70., młodzi ceramicy z grupy Nie tylko My organizują pierwsze plenery gromadzące twórców z całego świata. Przez blisko 35 lat wałbrzyskie fabryki otwierają dla nich swoje podwoje… Ten rozdział historii jest już jednak zamknięty.
Ale – panta rhei – nowa inicjatywa I Ogólnopolski Przegląd Twórczości w Porcelanie Porcelana TERAZ! – ma szansę wypełnić te lukę, na nowo wzbudzić zainteresowanie tym tworzywem. Wymagającym, ale i otwierającym pole do formalnych i technologicznych eksperymentów, pole dla nieokiełznanej twórczej wyobraźni.
Różnorodność nadesłanych prac niewątpliwie to potwierdza. Co zatem zobaczymy? Nie gaśnie nasza fascynacja naturą jako zarówno źródłem inspiracji, a także sferą, z którą pozostajemy tak w dialogu, jak i w konflikcie. Mamy prace kontemplujące zjawiska przyrody i prace dostrzegające jej moc. Niemniej pasjonującym tematem jest zagadnienie pamięci, trwałości, a także procesu rozpadu stającego się paradoksalnie nowym początkiem. W kontekście miejsca ekspozycji niewątpliwie na uwagę zasługują dzieła pozostające w dialogu z postindustrialną przeszłością. Są twórcy, którzy w swych realizacjach dążą do ukazania harmonii kształtów, faktur, barw. Ale i tacy, którzy obserwują i starają się ujarzmić chaos, nadać nowy wyraz entropii. Nie brakuje wreszcie także i takich, którzy skupiają się na dialogu
z tworzywem, traktując go jako równoprawny plastyczny byt o własnej specyfice zachęcający do budowania indywidualnych relacji. Warto zauważyć, iż technologiczne poszukiwania nie ograniczają się już, jak niegdyś do kwestii wypału czy uszlachetniania masy. W epoce cyfrowej wkracza w sposób naturalny w proces kreacji artystycznej najnowsza technologia – algorytmy i druk 3D stają się chętnie eksplorowanym narzędziem w ceramicznym warsztacie. Odrębną reprezentację stanowią projekty użytkowe, choć przyznajmy, jest ich zaskakująco niewiele… Czyżby twórcom towarzyszyła świadomość braku przestrzeni do ich seryjnej realizacji?
Porcelana TERAZ! jest zwiastunem nowego, a to co cieszy, to liczny udział w tym projekcie twórców młodego pokolenia. To oni przecież wyznaczać będą współczesne ścieżki, nowe porcelanowe tropy.
Barbara Banaś, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
Wystawa Porcelana TERAZ! Wałbrzych ’2025 jest organizowana przez Wałbrzyską Galerię Sztuki BWA, Muzeum Porcelany w Wałbrzychu oraz Akademię Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu.
![Bank zablokował dostęp do Twoich pieniędzy bez ostrzeżenia? To nie awaria systemu. Musisz sprawdzić jedną rzecz [PORADNIK]](https://warszawawpigulce.pl/wp-content/uploads/2025/03/Bank.webp)
