Grodzisko jest pozostałością po obronnej osadzie. Przeważnie wkomponowane w teren tak, żeby jak najbardziej wykorzystać jego naturalne zalety. Są to więc wzniesienia otoczone fosami, naturalne wyspy lub półwyspy. Lokalizowane na bagnach, otoczone ramionami rzek i strumieni.
Potem ludzie kopali dodatkowe fosy, usypywali wały i wzmacniali je kamieniami. Budowali palisady. Pomysłów w tej sztuce w średniowieczu nie brakowało i choć naprawdę bardzo wiele grodzisk, które dotrwały do naszych czasów jest zaniedbanych, to zwiedzając je, można sporo nauczyć się z samego tylko lustrowania terenu. Prezentowane tu średniowieczne forty nie należą do znanych stanowisk archeologicznych. Niektóre z nich nie były badane w ogóle.
1. Grodzisko Zawadka. Obszar AZP 79 -23. Powiat średzki, gmina Malczyce
Zawadka Brak numeru na obszarze AZP. Nie ma danych na temat chronologii obiektu. Jest to kopiec o podłużnym kształcie, oddzielony od skarpy (kiedyś) mokrą fosą. Prawdopodobnie grodzisko w przeszłości było badane powierzchownie, ale może nie koniecznie przez archeologów. W miejscu średniowiecznego fortu w późniejszych wiekach wybudowano zamek, a potem pałac. Po II wojnie światowej dom dominialny popadł w ruinę. Teraz tam tylko kawałek muru i zasypane podziemia.
2. Grodzisko Kręsko. Gmina Brzeg Dolny. Powiat wołowski
Kręsko to część Brzegu Dolnego. Grodzisko leży na terenie pradoliny Odry. Jego fosa najprawdopodobniej jest naturalnym tworem. Dookoła mokradła. Tam znajdowały się dwa obiekty, które istniały po sobie w VIII – IX i XIV- XV wieku. Zaświadczają o tym badania archeologiczne z 1980 roku. Znaleziono okruchy ceramiki i pozostałości po ziemiankach. Ta osada obronna była sporych rozmiarów. Teraz teren jest zarośnięty, ale przez cały czas można zobaczyć tam fragmenty muru oporowego i piwnice. Więcej o tym w Grodzisko średniowieczne w pradolinie Odry.
Kręsko 3. Grodzisko na wzgórzu Popiel. 168 m n.p.m Szymanów. Powiat średzki
To jest wzgórze na wzgórzu. Bardzo charakterystyczny, prostokątny kształt, wyglądający jakby był sztucznie usypany. Na jego terenie sporych rozmiarów kamienie. Sadzono tam sosny, ale większość z nich uschła. Wygląda to tak, jakby nie pasowało im podłoże. Dookoła wyraźny, nienaturalny wał ziemny, a po prawej od frontu na zdjęciu — ślad wilgoci. Jakby umierające źródło. O grodzisku tym nigdzie ani słowa. Cała jego historia jedynie w nazwie. Ktoś tak go zapisał na polskiej mapie, zmieniając Kiefer Berg na Popiel, jakby wiedział, czym jest to miejsce.
Wzgórze Popiel4. Grodzisko Słup. Powiat średzki, gmina Środa Śląska. Obszar AZP 77-25
Po niemiecku — Schlaupe. Brak numeru na obszarze AZP. Nie ma danych na temat chronologii zabytku. To mała wyspa na stawie. Rezydencja rycerska typu motte ze sztuczną fosą. Prawdopodobnie niezbadana choćby powierzchownie. Znajduje się na terenie prywatnym i jest niedostępna tak jak za dawnych czasów. Można jedynie zerknąć z drogi.
Słup 5. Gród Chwalimierz XIII-XIV wiek. Powiat średzki. Gmina Środa Śląska
Sporych rozmiarów gród z wałami ziemnymi. Fosa (dawniej) częściowo zasilana przez źródło wybijające tuż obok, a częściowo sucha. Obiekt położony głęboko w lesie, niedostępny dla niedzielnego turysty. Tam jest naprawdę dziko.
Gród Chwalimierz Tuż obok, po drugiej stronie fosy — grodzisko. Starsze, bo to X-XII wiek. Oba obiekty są czytelne w terenie. Najlepsza widoczność jest w porze bezlistnej. Wtedy z najwyższego miejsca na wale obronnym widać gród i grodzisko jak na dłoni.
6. Grodzisko Wały. Gmina Brzeg Dolny. Powiat wołowski. Obszar AZP 76-26
Nazwa niemiecka gródka to Reichwald. Numer na obszarze AZP – 26. Obiekt otoczony sztuczną fosą. Typowe motte na planie koła. Stożek ścięty o wymiarach 25 metrów średnicy, datowany na XIV -XV wiek. W latach 1976-1977 przeprowadzono tam badania archeologiczne wiertnicze i inwentaryzacyjne. Gródek jest niedostępny, ponieważ broni go mokra i głęboka fosa. Można jednak zerknąć z brzegu.
Wały 7. Grodzisko Głoska. Powiat średzki, gmina Miękinia. Obszar AZP 77-26
Ten późnośredniowieczny zabytek (XIV-XVw. ) otacza sierpowaty wał. Fosę zasilała Jeziorka. Na nasypie po czasach jego warownej przeszłości również się urządzano. Do dziś można odnaleźć tam ruiny dworu. Numer na obszarze AZP – 20. W czasie międzywojennym trwały tu badania powierzchowne. Natomiast coś bardziej konkretnego działo się dopiero po II wojnie światowej. Prowadzono badania archeologiczne sondażowe i wiertnicze od 1964 do 1977 roku. Teraz rośnie tam busz dolnośląski.
Głoska 8. Grodzisko Pogolewo Małe. Powiat wołowski.
Średniowieczne grodzisko znajduje się na terenie dawnego parku dominialnego w tej miejscowości. W czasach świetności tego majątku przerobiono go na chłodnię pałacową. Obiekt jest sporych rozmiarów. To wysoki, ścięty stożek, który mógł być pierwotnie otoczony mokrą fosą. Wnętrze gródka zostało dostosowane do nowej roli. Do dziś zachowała się murowana wnęka w obiekcie, który był wypełniany lodem. Przy zabytku stoi kamienna tablica z napisem — grodzisko. Nic poza tym. Tuż obok ruiny pałacu.
Pogolewo 9. Grodzisko Jabłonki. Kadłub. Gmina Miękinia. Powiat Średzki. Obszar AZP 78-25
Grodzisko położone głęboko w lesie na bagnach i torfowiskach. To typowe motte na planie kwadratu otoczone podwójną fosą. Tuż obok podgrodzie. Brak numeru na obszarze AZP. Obiekt datuje się na późne średniowiecze od XIV do XVII wieku. W tym miejscu prowadzono badania wykopaliskowe. Poświecono temu zadaniu wyjątkowo dużo czasu. To atrakcja na szlaku pieszym i rowerowym, do której jest nieograniczony dostęp. Przy fosie w widocznym miejscu znajduje się tabliczka z opisem zabytku.
Jabłonki 10. Grodzisko Paździorno. Powiat średzki
Znajduje się na północy wsi, otoczone mokrą fosą. Tuż obok przez cały czas bijące źródło. Stożek zarośnięty. Na szczycie sztucznego wzniesienia widoczny majdan. Przy zabytku tablica informująca. Obok niej resztki poniemieckiego pomnika poległych w wojnie prusko — austriackiej. W latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku prowadzone były tam badania archeologiczne, ale wydaje się, iż jedynie powierzchniowe.
PaździornoTo jedynie 10 punktów na mapie. Podobnych miejsc jest znacznie więcej. Wiele z nich zostało zniszczonych, mnóstwo jeszcze nieodkrytych, a te, które ocalały, często są niezauważane. Warto spoglądać w stronę tych bezcennych reliktów tak odległej historii, ponieważ to tam właśnie powstawały pierwsze osady na ziemi, na której my teraz żyjemy.
Na tej stronie znajdziesz drogi Czytelniku/Czytelniczko więcej naszych opowiadań, ale o ile to okaże się dla Was za mało, koniecznie spojrzycie poniżej, bo tam czekają na Was nasze książki. Polecamy do wglądu!
Artykuł zawiera autoreklamę
