Cześć Przyjaciele!
Kilka dni temu odwiedziłem Zespół Przedbramia (Wieże Więzienną) zobaczyć wystawę pt. “Gdańsk piękniejszy niż kiedykolwiek”. Wystawa pokazuje jak w czasie II Wojny Światowej zniszczono nasze miasto, a nade wszystko opowiada o jego odbudowie.
Uważam, iż każdy mieszkaniec Gdańska oraz przyjezdny powinien zobaczyć tę wystawę, by uświadomić sobie, iż niemal całe Główne Miasto w kilka dni stało się morzem ruin. Zaś to, co zwiedzamy dzisiaj jest efektem pracy mnóstwa osób zaangażowanych w odbudowę.
Przybliżę Wam nieco temat wystawy, jednocześnie zachęcając do zobaczenia jej na żywo.
Zapraszam serdecznie do lektury!
Informacje praktyczne
Wystawa zlokalizowana jest w Zespole Przedbramia ulicy Długiej, a dokładniej w Wieży Więziennej. Dokładnie w tych samych salach, które przez 15 lat (2006-2021) były przestrzenią dla Muzeum Bursztynu (od 2021 roku w Wielkim Młynie).
Co istotne, wystawa jest rozmieszczona na kilku piętrach, do których wejdziecie dość wysokimi schodami. Osoby starsze, niepełnosprawni lub rodzice z dzieckiem w wózku mogę sobie nie poradzić.
Wystawa “Gdańsk piękniejszy niż kiedykolwiek” jest dostępna do 2 października. Koszt biletu wynosi 15 zł.
Zniszczenie Gdańska…
Zwiedzanie zaczynamy w sali na trzecim piętrze, w której pokazano skalę zniszczeń w Gdańsku podczas II Wojny Światowej. Na samym wejściu wita nas wielkoformatowe zdjęcie zrujnowanego Gdańska. Przyglądając się poszczególnym fragmentom miasta zauważamy, iż zdecydowana większość budynków to ruiny. Najlepiej z ogniem radziły sobie grube mury świątyń, natomiast kruche ściany kamienic nie miały najmniejszych szans na przetrwanie.
Zniszczenia zabytkowej tkanki miasta trafnie i mocno opisał Gunter Grass w “Blaszanym Bębenku”. Oto fragment: “Główne Miasto, Stare Miasto, Korzenne Miasto, Stare Przedmieście, Młode Miasto, Nowe Miasto i Dolne Miasto, budowane łącznie ponad 700 lat, spłonęły w trzy dni.”
Historyczne Śródmieście Gdańska zostało zrujnowane w 95 %! Podobnie jak Stare Miasto w Warszawie, jednakże skala zniszczeń w Gdańsku była dużo większa. Główne Miasto posiadało 1000 zabudowanych działek, Stare Miasto w Warszawie 200 – pięć razy mniej.
Decyzja o odbudowie!
Decyzja o odbudowie wcale nie była oczywista. Były głosy o tym, aby ruiny zabezpieczyć i zostawić do zwiedzania jak Forum Romanum w Rzymie lub Agorę Rzymską w Atenach, myślano o zbudowaniu nowego centrum miasta w okolicy Nowego Portu bądź o odbudowie Głównego Miasta, ale w nowoczesnym wydaniu.
W 1945 roku Gdańsk stał się zupełnie innym miastem. Nastąpiła wymiana ludności – 80 % dotychczasowych mieszkańców miasta została wysiedlona, napłynęła za to ludność z centralnej Polski, Warszawy, jak również z kresów wschodnich. Dla nich Gdańsk był miastem nie tylko nowym, ale i obcym.
Pojawiało się dużo głosów sprzeciwu dla odbudowy Gdańska. Przecież przez większość swoich dziejów był zamieszkany przez niemieckojęzyczną ludność, wiele zabytków wzniesiono za czasów Krzyżackich, z kolei w czasie zaborów nasze miasto weszło w skład niemieckich Prus. Ponadto Gdańsk po I Wojnie Światowej był tematem sporów między Polską a Niemcami i w końcu właśnie tutaj Niemcy zaatakowały polskie placówki na Westerplatte, rozpoczynając największą w dziejach świata wojnę.
Pierwszym bodaj inicjatorem odbudowy Gdańska był architekt Władysław Czerny – ówczesny wiceprezydent miasta. Bardzo ważni okazali się również Marian Pelczar i Jan Kilarski. Obaj poznali Gdańsk jeszcze przed wojną, więc ich wiedza okazała się bezcenna. Odbudowa zyskiwała coraz więcej zwolenników i… udało się! W 1948 roku podjęto decyzję odbudowie.
Ludzie odbudowy
Kolejne piętro przestawia ludzi odbudowy. Lista nazwisk ROBI WRAŻENIE. Robotnicy, murarze, kamieniarze, tynkarze, architekci i artyści. Poza tym MASA zwykłych osób, którzy w czynie społecznym pomagali odgruzować miasto.
Odbudowa – założenia
Odbudowa Głównego Miasta nie polegała na wiernym odtworzeniu krajobrazu ulic sprzed wojny. Pogodzono wówczas potrzeby mieszkaniowe i wymogi nowoczesnej urbanistyki z wytycznymi konserwatorskimi – układ ulic i historyczny wyraz architektoniczny. Postanowiono odtworzyć wygląd miasta z jego złotego okresu. Fasady kamienic zyskiwały cechy od gotyckich, przez manierystyczne po klasycystyczne. Broń Boże nie sięgano po odtwórcze style XIX-wieczne, które powstały za czasów przynależności miasta do Prus.
Nowoczesne miasto
A co z innymi częściami Historycznego Śródmieścia? Przecież kamieniczki stały również na Starym Mieście bądź Starym Przedmieściu. Główne Miasto wzniesiono z ruin, inne części Historycznego Śródmieścia niestety nie. Pozostawiono najważniejsze zabytki, a między nimi wznoszono nowe budownictwo. Odbudowa całego obszaru Historycznego Śródmieścia nie miała szans ze względu na jego skalę.
Na koniec mała niespodzianka
Wytrwaliście do końca, mam więc dla Was małą niespodziankę. Na samej górze Wieży Więziennej znajduje się punkt widokowy. Odwiedziłem go po kilku ładnych latach. Świetnie prezentuje się z tej perspektywy Główne Miasto, a szczególnie Długa i Długi Targ! Trzymajcie kilka zdjęć.
Kilka (ważnych) słów na koniec
Dziękuję Wam za wizytę na blogu oraz lekturę nowego artykułu. Mam nadzieję, iż zainteresowaliście się wystawą i już niedługo odwiedzicie Wieżę Więzienną. To niesamowite, jak WAŻNE są decyzje poszczególnych osób w różnych okresach czasu. Całe szczęście zapadła decyzja o odbudowie i możemy oglądać dzisiaj “Gdańsk piękniejszy niż kiedykolwiek”.
Zapraszam niezmiennie na swoje socialmedia. Na FACEBOOK’a oraz
.
A tutaj możecie dobrowolnie wesprzeć mą działalność, stawiając mi kawkę Dziękuję!
Odkrywajcie Gdańsk, pokazujcie innym i cieszcie się tym! Pozdrawiam, Cześć!
