Cześć Przyjaciele!
Być może kilka osób zdaje sobie z tego sprawę, ale Gdańsk, a szczególnie jego wschodnia część, położona jest na wyspach. Mam na myśli większe wyspy, oddzielone od stałego lądu mostami/kładkami, na których coś interesującego się znajduje (zabytki, budynki mieszkalne, zakłady pracy, hotele itp.). Mniejszych, chociażby na stawach, jest wiele więcej.
Gdańsk to miasto na wodzie. Prócz faktu, iż leży nad Zatoką Gdańską a jego linia brzegowa przekracza 20 km długości, mnóstwo wody znajduje się wewnątrz miasta.
Patrząc na mapę łatwo zauważyć, iż cześć północno-zachodnia, zachodnia i południowo-zachodnia “nawodniona” jest stawami, jeziorami, zbiornikami retencyjnymi i potokami, które spływają z morenowych wzgórz.
Natomiast centralna oraz wschodnia część Gdańska, to już głównie kanały, rzeki, fosy (są też jeziora, które akurat tutaj nie grają ważnej roli). Z tego względu właśnie ta część miasta, położona jest na wyspach.
Ile jest tych wysp? O tym za chwile się przekonacie, zapraszam do lektury!
1. Wyspa Spichrzów
Wyspa Spichrzów o powierzchni 24 ha jest najbardziej znaną i w tej chwili rozchwytywaną wyspą w Gdańsku (a być może całej Polsce). Przez wieki ten rejon miasta był miejscem, gdzie budowano spichlerze i składowano różnorakie towary, które przypływały z głębi Polski. Wyspą stała się w XVI wieku, kiedy przekopano Nową Motławę. Dawniej stało tutaj choćby ponad 300 spichrzy, w tej chwili to najmodniejszy adres w Gdańsku i nie tylko.
Na Wyspę Spichrzów prowadzi łącznie osiem mostów. Most Zielony z XVI wieku (choć i wcześniej istniała tutaj przeprawa – Most Kogi), Most Stągiewny z 1576 roku (niedawno przebudowany na zwodzony), Kładka Św. Ducha z 2020 roku, historyczny Most Krowi, dwa mosty stanowiące cześć trasy W-Z (ulica Podwale Przedmiejskie) i dwa mosty łączące wyspę z ulicą Toruńską.
2. Wyspa Ołowianka
Ołowianka o powierzchni 5 ha z początku zwana była szafarnią ze względu na to, iż miała tutaj miejsce siedziba szafarza zakonnego (po drugiej stronie Motławy stał Zamek Krzyżacki). Wyspą stała się w w 1576 roku po przekopaniu Kanału Na Stępce. w tej chwili znajduje się tutaj Narodowe Muzeum Morskie oraz Polska Filharmonia Bałtycka im. Fryderyka Chopina. Ołowianka stanowi miejsce spacerów, wypoczynku i licznych miejskich imprez.
Na wyspę można się dostać historycznym Mostem Kamieniarskim z 1576 roku, Mostem Kolejowym z początku XX wieku oraz zbudowaną w 2016 roku zwodzoną kładką.
3. Wyspa Tarcza
Wyspa Tarcza to niewielka wyspa na Starym Mieście umiejscowiona między odnogami Kanału Raduni. Spacerujący bądź jadący samochodem ulicą Rajską mogą nie zdawać sobie sprawy, iż przez moment znajdują się na wyspie. A jednak! Właśnie na niej zlokalizowany jest jeden z najcenniejszych zabytków Gdańska – Wielki Młyn.
Na Tarczę dostać się można ulicą Rajską (z obu stron) oraz kilkoma mniejszymi mostkami obok Wielkiego Młyna.
4. Dolne Miasto i Długie Ogrody
Dolne Miasto i Długie Ogrody również leżą na wyspie. Od zachodu wyspę otaczają Nowa Motława, Kanał Na Stępce i Motława, od południa i wschodu Opływ Motławy (dawna fosa) zaś od północy Martwa Wisła. Stan ten utrwalił się około 100 lat temu, kiedy skierowano wodę z fosy nowym korytem do Martwej Wisły.
Na wyspę dostaniecie się wspomnianymi już mostami kolejowym i Kamieniarskim z Ołowianki, Mostem Stągiewnym i mostem na Podwalu Przedmiejskim z Wyspy Spichrzów, mostem w ciągu ulicy Toruńskiej, przy Kamiennej Śluzie, dwiema kładkami i trzema mostami nad Opływem Motławy (fosą) oraz Mostem Siennickim z Wyspy Stogi.
5. Wyspa Ostrów
Wyspa Ostrów istniała już w XIV wieku, choć nie przypominała miejsca, jakim jest obecnie. Oblana wodami Martwej Wisły i Kanału Kaszubskiego, jest domem Stoczni Gdańskiej oraz Stoczni Remontowej im. Józefa Piłsudskiego. Niedostępna dla postronnych, chyba, iż pracujesz w którejś z firm, działających na jej terenie.
Wyspę ze stałym lądem łączą dwa mosty, w tym jeden pontonowy.
6. Fort Carré
Fort Carré jest częścią Szańca Wschodniego, od którego oddzielony jest fosą, a więc jest wyspą. To tutaj bije serce Twierdzy Wisłoujście i zaczyna się jej historia.
Z Szańcem Wschodnim Fort Carré połączony jest mostem.
7. Szaniec Wschodni
Wokół Fortu Carré w XVII wieku powstał pięciobastionowy Szaniec Wschodni, który zyskał własną fosę, a więc mamy do czynienia z kolejną wyspą.
Połączony mostem z Fortem Carré oraz Wyspą Stogi.
8. Wyspa Stogi
Wyspa Stogi czy też Wyspa Portowa powstała w 1840 roku, kiedy to Wisła znalazła sobie nowe ujście przelewając się przez wydmy mierzei do Zatoki Gdańskiej. Na terenie wyspy mamy kilka dzielnic mieszkalnych – Przeróbkę, Stogi, Krakowiec i Górki Zachodnie. Nie można nie wspomnieć o słynnym półwyspie – Westerplatte. Druga nazwa, używana wymiennie, a więc “Portowa” oznacza jedno, właśnie tutaj mieści się ogromny port, który nabija liczby, pozwalające “bić” się o najwyższe lokaty wśród portów nad Bałtykiem.
Wyspa Stogi połączona jest z resztą miasta dwoma mostami drogowymi i jednym kolejowym.
9. Wyspa Sobieszewska
Wyspa Sobieszewska o powierzchni 35 km2 jest największą z gdańskich wysp i osobną dzielnicą miasta. To część mierzei wiślanej, natomiast wyspą stała się w XIX wieku. W 1840 roku Wisła utorowała sobie drogę do morza przez wieś Górki, zaś w 1895 roku przekopano nowe ujście największej z Polskich rzek.
Ponad 11 km plaż, setki hektarów lasów, dwa rezerwaty przyrody, stara zabudowa, wały z świetnymi trasami rowerowymi – to tylko część atrakcji na wyspie.
Na Wyspę Sobieszewską dostaniecie się dwoma mostami (oba zwodzone) – jednym z Wiślinki do “centrum” Sobieszewa, drugim w okolicy śluzy w Przegalinie.
Lokalizacja wysp na mapie:
Kilka (ważnych) słów na koniec
Dziękuję Wam za lekturę nowego artykułu i wizytę na blogu. Liczę, iż inaczej spojrzycie na Gdańsk, który prócz sławnych zabytków, plaży i Jarmarku Św. Dominika, jest miastem wysp. Gdańsk potrafi zaskakiwać, o czym jeszcze nie raz wspólnie się przekonamy.
