Fort Karola znajduje się na górze Ptak (841 m n.p.m.) w Górach Stołowych. Dzisiaj to ruiny, w zasadzie kilka kamiennych bloków i widowiskowy łuk, ale za to z ruin rozpościera się super widok na okolicę. Szlak prowadzący jest krótki. Jednak trzeba pokonać dość duże przewyższenie i wiele osób może tu się trochę zmęczyć. Ten krótki szlak jest idealny dla rodzin z dziećmi.
Spis treści
- Informacje praktyczne
- Parking na Lisiej Przełęczy
- Mapa naszego szlaku
- Góra Ptak
- Fort Karola – geneza powstania
- Architektura i funkcja
- Upadek, zapomnienie i atrakcja turystyczna
- Inne interesujące szlaki w okolicy
- Nasz darmowy przewodnik po Górach Stołowych
Fort Karola w Górach StołowychInformacje praktyczne
- Fort Karol znajduje się na szczycie góry Ptak ( 841 m n.p.m.)
- Z fortu pozostały ruiny, wejście na teren jest bezpłatne.
- To teren Parku Narodowego Gór Stołowych, więc wędrujemy tylko po wyznaczonych szlakach, w tym przypadku szlakiem zielonym, potem odbijamy w prawo na ścieżkę do Fortu Karola oznaczoną zielonymi trójkątami.
- Bezpłatny parking znajduje się na Lisiej Przełęczy
- Szlak jest bardzo krótki (526 m)i, pokonanie go zajmuje dosłownie kilka minut. Warto go przedłużyć o wędrówkę na Narożnik lub Białe Skały.
- To doskonałe miejsce na wycieczkę rodzinną, oczywiście jeżeli dziecko wędruje samo, ponieważ wjazd wózkiem dziecięcym jest tutaj niemożliwy.
Szlak do Fortu Karola
Parking na Lisiej Przełęczy
Najdogodniejszy parking znajduje się na Lisiej Przełęczy. Jest darmowy, więc w okresie i w weekendy może być problem ze znalezieniem wolnego miejsca. Uważajcie też, żeby stawiając auto na tym parkingu nie zagrodzić drogi wjazdowej do lasu. Pracownicy Parku Narodowego wystawiają za to mandaty. Nie warto również ryzykować i pozostawiać samochodu na poboczu. Tu obowiązuje zakaz parkowania, choć wiele osób pozostawia tu auto. Mandatów często nie dostają, ale różnie może się zdarzyć. Dla ułatwienia nawigacji publikujemy pinezkę w mapy Google z dokładną lokalizacją parkingu na Lisiej Przełęczy. pozostało bliżej położony parking przy Białych Skałach, ale tu jeszcze trudniej zaparkować auto.
Jak dojść do Fortu KarolaMapa naszego szlaku
Choć szlak jest bardzo krótki, to jednak zdecydowaliśmy się opublikować mapę szlaku. Z parkingu krótki odcinek idziemy wzdłuż drogi asfaltowej. Na tym odcinku zachowajcie dużą ostrożność. Po kilkunastu metrach skręcamy w lewo i idziemy ostro w górę po widowiskowej ścieżce pełnej kamieni i korzeni drzew.
🗺️ Otwórz mapę
Góra Ptak
Ptak (niem. Vogelberg, 841 m n.p.m.) to wzniesienie położone jest na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych około 1,2 km na południowy wschód od Karłowa, blisko Lisiej Przełęczy. Szczyt ten zbudowany jest z piaskowców stanowiących najmłodsza warstwę Gór Stołowych. Zbocze zachodnie jest łagodne i właśnie po nim wspinamy się szczyt, Pozostałe zbocza tworzą widowiskowe pionowe ściany. Będziecie je podziwiać z platformy widokowej, kiedy spojrzycie w dół, to nie jedna osoba poczuje lekki zawrót głowy. Teren wokół porośnięty jest lasem świerkowym. Kiedyś drzew tu nie było i na pewno widoki na okolicę były o wiele lepsze.
Szlak do Fortu KarolaFort Karola – geneza powstania
Fort Karola (niem. Blockhaus, Fort Carl) to pozostałości fortu na Górze Ptak (841 m n.p.m.) koło Lisiej Przełęczy. Fort wybudowano w 1790 r., z rozkazu króla Prus Fryderyka Wilhelma II jako niewielką strażnicę na granicy Prus i Austrii. Po zajęciu Śląska przez Prusy obawiano się odwetu Austrii, więc postanowiono umocnić granicę. Ten fort był raczej posterunkiem obserwacyjnym i wykorzystywał znakomite położenie, umożliwiające obserwację dużego obszaru.
Geneza powstania Fortu Karola wiąże się z sytuacją geopolityczną po wojnach śląskich i przyłączeniu Śląska do Królestwa Prus. W wyniku tych konfliktów (1740–1763) granica prusko-austriacka przecięła tereny Sudetów, stając się zarazem linią nieustannego napięcia między dwoma potężnymi monarchiami. Choć konflikt zbrojny wygasł, w Berlinie obawiano się, iż Austriacy mogą dążyć do rewizji strat terytorialnych i próbować odzyskać Śląsk.
Z inicjatywy króla Fryderyka Wilhelma II rozpoczęto więc program wzmacniania południowych rubieży Prus. Na naturalnych przełęczach i w wąwozach górskich wznoszono niewielkie fortyfikacje, których zadaniem było nie tyle prowadzenie długotrwałej obrony, ile obserwacja granicy i szybkie ostrzeganie garnizonów w głębi kraju.
W 1790 roku, w ramach tego programu, powstał Fort Karola (niem. Fort Carl, Blockhaus) – niewielka strażnica zaprojektowana przez majora Bonawenturę von Raucha, oficera armii pruskiej, który odpowiadał za szereg prac fortyfikacyjnych w Sudetach.
Z dawnego fortu pozostało niewieleArchitektura i funkcja
Choć Fort Karola był konstrukcją skromną, jego projekt zdradzał typowe cechy prusko-klasycystycznej architektury militarnej końca XVIII wieku. Obiekt zbudowano z lokalnego piaskowca, wkomponowując go w naturalne formacje skalne szczytu Góry Ptak. Wykorzystanie istniejących skał pozwoliło ograniczyć prace ziemne i jednocześnie zwiększyć odporność budowli na ostrzał.
Fort posiadał niewielki dziedziniec, pomieszczenia dla kilkuosobowej załogi oraz punkt obserwacyjny z szerokim polem widzenia na dolinę Radkowa i pobliską Szosę Stu Zakrętów, czyli jedną z najważniejszych dróg łączących Kotlinę Kłodzką z Czechami. Jego podstawowym zadaniem była kontrola ruchu na granicy i wczesne wykrywanie zagrożeń.
Fort Karola nie był odosobnionym projektem. Prusacy planowali stworzenie łańcucha fortyfikacji biegnącego wzdłuż granicy, który miał łączyć się z większymi twierdzami, takimi jak Twierdza Srebrnogórska – potężna górska forteca uważana za jedno z arcydzieł inżynierii militarnej XVIII wieku.
W zamyśle strategów z Berlina, Fort Karola wraz z planowanym fortem na Szczelińcu Wielkim miał tworzyć system obserwacyjno-obronny, umożliwiający kontrolę nad strategicznymi przełęczami. Nigdy jednak nie zrealizowano całości tego planu – wysokie koszty i zmieniająca się sytuacja polityczna sprawiły, iż projekt nie wyszedł poza fazę pojedynczych realizacji.
Upadek, zapomnienie i atrakcja turystyczna
Już w XIX wieku, wraz z ustabilizowaniem stosunków między Prusami a Austrią, Fort Karola stracił znaczenie militarne. Wraz z rozwojem nowych form prowadzenia działań wojennych, małe górskie strażnice przestały mieć realną wartość strategiczną.
Obiekt został opuszczony przez wojsko i zaczął stopniowo popadać w ruinę. Kamienne mury, pozbawione konserwacji, ulegały erozji, a drewniane elementy konstrukcji – belki i zadaszenia – nie przetrwały prób czasu. Jednak dzięki solidnemu wykonaniu i naturalnej odporności piaskowca, zarys fortu zachował się do dziś w stanie pozwalającym na czytelną rekonstrukcję jego pierwotnego układu.
Współcześnie Fort Karola jest atrakcją turystyczną i punktem widokowym, z którego rozciąga się panorama Gór Stołowych, Broumovskich Sten i Kotliny Kłodzkiej. Ścieżka prowadząca z Lisiej Przełęczy na szczyt Góry Ptak pozwala dotrzeć do ruin w zaledwie kilkanaście minut. Dzięki staraniom służb parkowych i pasjonatów historii, teren został częściowo uporządkowany, a tablice informacyjne przybliżają dzieje fortu oraz jego funkcję w dawnym systemie granicznym Prus. Choć dziś ruiny stanowią jedynie cień dawnej militarnej potęgi, zachowały niepowtarzalny klimat i surowe piękno.
Inne interesujące szlaki w okolicy
- Radkowskie Skały – widowiskowy i ceniony przez turystów szlak w Górach Stołowych
- Szlak na Skalne Grzyby w Górach Stołowych
- Szczeliniec Wielki – limitowane wejścia, bilety i trasa
- Błędne skały – wciągamy brzuchy na szlaku
- Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju
- Głazy Krasnoludków – rezerwat przyrody w okolicach wsi Gorzeszów w Górach Stołowych
- Skalna Czaszka – oryginalna formacja skalna w Górach Stołowych
Nasz darmowy przewodnik po Górach Stołowych
Listę TOP 10 największych atrakcji Gór Stołowych zebraliśmy w jednym artykule. Znajdziecie tu najpiękniejsze szlaki, punkty widokowe, atrakcje, zabytki, ale również miejsca tajemnicze i mniej znane, Zapraszamy do naszego artykułu – Góry Stołowe są magiczne – przedstawiamy najpiękniejsze szlaki, opisujemy największe atrakcje i tajemnicze miejsca – lista TOP 10 atrakcji Gór Stołowych
