Florencja – 15 detali, które opowiadają inną historię miasta

italiapozaszlakiem.com 1 tydzień temu

Florencja to miasto, które zna każdy miłośnik Włoch – ale czy na pewno znamy je w pełni? Pod renesansową fasadą kryją się historie, które umykają przeciętnemu turyście: tajemne korytarze, zagadkowe inskrypcje, ukryte dzieła sztuki i symbole, które przez wieki intrygowały historyków.

W tym artykule nie znajdziesz oczywistych faktów, ale opowieści o detalach, które nadają Florencji jeszcze głębszy wymiar. jeżeli myślisz, iż widziałeś tu już wszystko – być może ten tekst sprawi, iż spojrzysz na miasto inaczej.

1. Rzeka Arno – piękno i groza w sercu Florencji

Rzeka Arno, przepływająca przez Florencję, choć dodaje miastu uroku i malowniczości, od wieków stanowi także zagrożenie. Jej kapryśny charakter i skłonność do gwałtownych wezbrań wielokrotnie dawały się we znaki mieszkańcom, powodując niszczycielskie powodzie. Najbardziej tragiczna w skutkach była ta z 4 listopada 1966 roku, która przeszła do historii jako jedna z największych katastrof Florencji.

Po kilkudniowych, intensywnych opadach deszczu Arno gwałtownie wystąpiło z brzegów, zalewając historyczne centrum miasta. Woda osiągnęła ponad 6 metrów, niosąc ze sobą tony mułu i gruzu, które zalały bezcenne zabytki, dzieła sztuki i księgozbiory.

Biblioteka Narodowa poniosła ogromne straty – woda uszkodziła ponad milion książek i rękopisów, z których wiele było bezcennymi, średniowiecznymi woluminami. Ponte Vecchio, choć przetrwał powódź, został częściowo podmyty, a jego sklepy jubilerskie zalane i uszkodzone.

Florentyńczycy, walcząc z żywiołem, próbowali ratować swoje domy, sklepy i dzieła sztuki. Po opadnięciu wód miasto ukazało się w stanie ruiny. W odpowiedzi na katastrofę setki wolontariuszy z całego świata – nazwanych później „Angeli del Fango” (Aniołowie Błota) – przybyły do Florencji, aby pomóc w ratowaniu zalanych zbiorów, zabytków i archiwów.

Odbudowa miasta trwała latami, ale do dziś w różnych częściach Florencji można zobaczyć tabliczki oznaczające poziom wody z 1966 roku, przypominające o niszczycielskiej sile Arno.

2. Il Biancone – florencka ironia wobec Fontanny Neptuna

Fontanna Neptuna, zdobiąca Piazza della Signoria, to jedno z najbardziej charakterystycznych dzieł sztuki we Florencji. Powstała w 1575 roku na zamówienie Kosmy I Medyceusza i miała symbolizować potęgę morską rodu, podkreślając ich wpływy nad nowo zdobytym portem w Livorno. Mimo swojego monumentalnego charakteru fontanna gwałtownie stała się obiektem ironicznych żartów mieszkańców.

Neptun, przedstawiony jako majestatyczny mężczyzna z trójzębem, zyskał przezwisko „Il Biancone”, czyli „Biały Olbrzym”. Określenie to odnosiło się zarówno do jasnego marmuru z Carrary, z którego wykonano rzeźbę, jak i do jej masywnej, nieco nieproporcjonalnej sylwetki. Florentyńczycy, znani ze swojego ciętego języka, uznali posąg za zbyt surowy, przesadnie monumentalny i niedopasowany do otoczenia.

Dodatkowym powodem krytyki była twarz Neptuna, wzorowana na rysach samego Kosmy I Medyceusza. Niektórzy mieszkańcy uważali, iż wyraz twarzy posągu jest zbyt sztywny i pozbawiony boskiego majestatu, co dodatkowo podsycało żarty.

Mimo początkowej niechęci mieszkańców Fontanna Neptuna przetrwała wieki i dziś stanowi jeden z symboli Florencji. Turystom imponuje jej wielkość i bogactwo detali, jednak dla Florentyńczyków posąg przez cały czas pozostaje „Il Biancone” – symbolem ich dystansu do własnej historii i niezmiennego, ironicznego poczucia humoru.

3. Ukryte symbole w sztuce Botticellego – tajemnice „Wiosny”

„Wiosna” (Primavera) to jedno z najbardziej zagadkowych dzieł Sandro Botticellego, pełne ukrytych znaczeń, mitologicznych odniesień i filozoficznych symboli. Powstała około 1482 roku na zlecenie Lorenza di Pierfrancesco de’ Medici i do dziś budzi zachwyt oraz interpretacyjne spory.

Obraz przedstawia dziewięć postaci w ogrodzie pomarańczowym, ale ich układ i gesty skrywają głębsze znaczenie. W centrum stoi Wenus, otoczona przez innych bohaterów mitologii. Nad nią unosi się Kupidyn, który strzela strzałą miłości. Po lewej stronie tańczą trzy Gracje – personifikacje piękna, wdzięku i radości, nawiązujące do neoplatonizmu, filozofii popularnej na dworze Medyceuszy.

Po prawej stronie widzimy Zefira, boga wiatru, porywającego nimfę Chloris, która przemienia się we Florę – boginię kwiatów. To alegoria odrodzenia natury i przemiany, typowa dla wiosny, ale także symbolizująca ideę przemiany duszy w neoplatonizmie.

Cała scena może być również alegorią harmonii między ziemską i boską miłością, co było kluczowym tematem renesansowej filozofii. Co więcej, Botticelli umieścił na obrazie ponad 500 gatunków roślin, z których wiele ma symboliczne znaczenie – np. kwiaty pomarańczy symbolizują małżeństwo i płodność.

„Wiosna” znajduje się w Galerii Uffizi (Galleria degli Uffizi) w sali poświęconej Sandro Botticellemu, obok jego innego wielkiego dzieła – „Narodzin Wenus”.

Wskazówka I Nie czekaj do ostatniej chwili, kup bilet do Galerii Uffizi już teraz. Kolejki po zakup biletów bywają bardzo długie!

4. Buchette del Vino – okienka winiarskie Florencji

W XVI-wiecznej Florencji, w czasach, gdy szlacheckie rody posiadały winnice i zajmowały się produkcją wina, narodził się sprytny sposób na handel. W murach florenckich pałaców zaczęto tworzyć niewielkie otwory, zwane buchette del vino – „winiarskimi okienkami”.

Te niepozorne przejścia umożliwiały bezpośrednią sprzedaż wina przechodniom, bez potrzeby otwierania bram rezydencji. Był to dyskretny sposób handlu, zapewniający zarówno prywatność, jak i bezpieczeństwo. Przez te niewielkie okienka podawano flaszkę lub dzban wina, a w zamian odbierano zapłatę. W czasach zarazy buchette del vino miały dodatkową funkcję – pozwalały na bezkontaktowe dostarczanie wina do klientów, minimalizując ryzyko zakażenia.

Rozsiane po historycznym centrum Florencji okienka różnią się wielkością i kształtem. Często otaczają je kamienne ramy, a niektóre zdobią herby rodowe dawnych właścicieli pałaców. W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie tym niezwykłym dziedzictwem – pojawiły się inicjatywy mające na celu ochronę i promocję buchette del vino, które stanowią fascynującą część historii miasta.

5. Tajemnicze korytarze Palazzo Vecchio

Palazzo Vecchio skrywa wiele sekretów, w tym ukryte przejścia i tajne komnaty. Jednym z najbardziej fascynujących miejsc jest Studiolo Francesco I, mały pokój bez okien, stworzony w XVI wieku dla wielkiego księcia Francesco I Medyceusza. Był on pasjonatem alchemii, nauki i sztuki, a jego prywatne studiolo miało służyć jako miejsce medytacji i eksperymentów.

Ściany pomieszczenia zdobią symboliczne malowidła, przedstawiające cztery żywioły i sceny mitologiczne. Za niektórymi z nich kryją się tajne drzwi, prowadzące do ukrytych schowków i prywatnych apartamentów księcia. Jedno z wejść znajduje się za obrazem „Kuźnia Wulkana”, otwierając dostęp do sekretnego pomieszczenia.

Palazzo Vecchio posiada także sieć ukrytych korytarzy, które umożliwiały Medyceuszom dyskretne przemieszczanie się i ucieczkę w razie zagrożenia. Jeden z tuneli prowadzi do korytarza Vasariego, który łączy Palazzo Vecchio z Palazzo Pitti. W Salone dei Cinquecento znajdują się sekretne drzwi, używane przez władców do nagłych zniknięć.

Niektóre z tych przejść pozostają zamknięte dla turystów, ale Studiolo Francesco I jest dostępne do zwiedzania.

6. Ponte Vecchio i sekretny Korytarz Vasariego

Ponte Vecchio, czyli Most Złotników, choć słynie przede wszystkim ze sklepików jubilerskich, skrywa również niezwykły Korytarz Vasariego – sekretne przejście, które przez wieki służyło potężnemu rodowi Medyceuszy.

Zbudowany w 1565 roku przez Giorgia Vasariego na zlecenie Cosimo I de’ Medici, korytarz miał umożliwić rodzinie książęcej bezpieczne i dyskretne przemieszczanie się między Palazzo Pitti a Palazzo Vecchio, dwiema ich najważniejszymi rezydencjami.

To architektoniczne arcydzieło, wzniesione w zaledwie kilka miesięcy, ma około 760 metrów długości i przebiega nad arkadami Ponte Vecchio, przez Galerię Uffizi oraz nad kościołem Santa Felicita, gdzie dla Medyceuszy zaprojektowano specjalny balkon, umożliwiający im uczestnictwo w mszy bez konieczności mieszania się z tłumem.

Korytarz Vasariego nie był jedynie praktycznym rozwiązaniem – stanowił także wyraz potęgi i prestiżu Medyceuszy. Jego wnętrza zdobiły liczne dzieła sztuki, tworząc prywatną galerię, którą mogli podziwiać wyłącznie członkowie rodu.

Po latach zamknięcia Korytarz Vasariego (wł. Corridoio Vasariano) został ponownie otwarty dla zwiedzających w grudniu 2024 roku, po zakończeniu trwających siedem lat prac renowacyjnych. Odwiedzający mogą teraz przejść tym historycznym traktem, podziwiając zarówno architekturę korytarza, jak i panoramę Florencji z jego okien.

Zwiedzanie jest możliwe w ramach wizyty w Galerii Uffizi, a liczba miejsc jest ograniczona, dlatego warto zarezerwować bilety z wyprzedzeniem.

7. Ukryte schody w Palazzo Pitti – sekretny świat służby

Palazzo Pitti, jedna z najokazalszych rezydencji Florencji, kryje sieć tajnych schodów i przejść, które pozwalały służbie poruszać się niewidocznie dla mieszkańców i gości. W czasach Medyceuszy oraz późniejszych dynastii, które zamieszkiwały pałac, życie codzienne arystokracji toczyło się w luksusowych salach, podczas gdy służba działała w ukryciu, za ścianami, nad sufitami i pod podłogami.

Jednym z najciekawszych sekretów pałacu są schody Vasariowskie, ukryte w ścianach, które umożliwiały służbie szybkie przechodzenie między piętrami i dostarczanie posiłków, ubrań czy innych przedmiotów, nie przeszkadzając mieszkańcom. Dzięki tym przejściom Medyceusze mogli doświadczać idealnie zorganizowanego życia, gdzie wszystko pojawiało się „samo” – bez widocznej interwencji służących.

Najbardziej niezwykłe schody ukryte są w Apartamentach Królewskich. Prowadzą do nich sekretne drzwi, które na pierwszy rzut oka wyglądają jak element dekoracji. Po ich otwarciu odkrywamy wąski, spiralny korytarz, który prowadzi na wyższe piętra.

Dziś większość tych ukrytych przejść jest zamknięta dla zwiedzających, ale kilka z nich można zobaczyć podczas specjalnych wycieczek po Palazzo Pitti.

8. Ukryte freski w Duomo – tajemnica kopuły Brunelleschiego

Katedra Santa Maria del Fiore, czyli słynne Duomo we Florencji, skrywa w swoich wnętrzach liczne tajemnice, a jedną z najbardziej niezwykłych jest odkrycie ukrytych fresków, które przedstawiają jej imponującą kopułę w sposób niemożliwy do zobaczenia z zewnątrz.

Freski te zostały odkryte podczas renowacji wnętrza katedry, gdy konserwatorzy zauważyli warstwy malowideł, które wcześniej nie były widoczne. Przedstawiają one detale konstrukcyjne kopuły Brunelleschiego, uwzględniające jej monumentalne sklepienie i charakterystyczny układ cegieł. Co ciekawe, perspektywa ukazana na freskach jest widokiem „z lotu ptaka”, czyli takim, którego żaden człowiek nie mógłby zobaczyć z poziomu ulicy ani choćby z najwyższego punktu wewnątrz katedry.

To odkrycie rodzi wiele pytań – kto i dlaczego stworzył te freski? Czy były one częścią oryginalnych planów architektonicznych, czy może artystycznym eksperymentem renesansowych mistrzów? Niektórzy historycy sugerują, iż mogły one być wskazówką dla przyszłych budowniczych, pomagającą w konserwacji i renowacji kopuły.

Jednym z najbardziej intrygujących aspektów fresków jest ich realizm i dokładność, co sugeruje, iż ich twórca miał dostęp do precyzyjnych rysunków konstrukcyjnych samego Filippa Brunelleschiego. Dziś freski te są częściowo udostępnione badaczom, ale wciąż nie są powszechnie znane.

9. Tajemnice Baptysterium – Drzwi Raju Ghibertiego

Baptysterium św. Jana (Battistero di San Giovanni) to jeden z najstarszych i najważniejszych budynków Florencji, ale jego największym skarbem są słynne „Drzwi Raju” (Porte del Paradiso), arcydzieło wykonane przez Lorenza Ghibertiego w XV wieku.

W 1401 roku odbył się konkurs na zaprojektowanie nowych drzwi do baptysterium, w którym rywalizowali najwięksi artyści epoki. Wygrał go Ghiberti, pokonując m.in. młodego Filippa Brunelleschiego. Początkowo miał wykonać jedynie drzwi północne, ale jego dzieło zachwyciło na tyle, iż powierzono mu również najbardziej prestiżowe drzwi wschodnie, które otrzymały miano „Drzwi Raju” – nazwa ta pochodzi od Michała Anioła, który zachwycony dziełem miał powiedzieć, iż są „godne zdobić bramy nieba”.

Złocone drzwi składają się z dziesięciu prostokątnych paneli, przedstawiających sceny ze Starego Testamentu, m.in. stworzenie Adama i Ewy, ofiarę Abrahama czy historię Mojżesza. Ich niezwykła trójwymiarowość i precyzja detali sprawiają, iż są uważane za jedno z pierwszych dzieł, w których mistrzowsko zastosowano perspektywę linearno-powietrzną.

Mało kto wie, iż Ghiberti ukrył swój autoportret – jego twarz można dostrzec w medalionie na jednym z paneli.

Dziś oryginał „Drzwi Raju” znajduje się w Muzeum Opera del Duomo, a na baptysterium można podziwiać ich wierną kopię.

10. Fontanna „Porcellino” – dzik przynoszący szczęście

Choć nazwa Il Porcellino dosłownie oznacza „prosiaczka”, w rzeczywistości ta słynna florencka fontanna przedstawia dzika. Znajdująca się przy Mercato Nuovo, od wieków przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów, którzy wierzą, iż dotknięcie rzeźby przynosi szczęście i zapewnia powrót do Florencji.

Centralnym elementem fontanny jest brązowa figura dzika, którego nos lśni w słońcu – efekt nieustannego dotykania przez przechodniów. Jednak zgodnie z tradycją, aby zagwarantować sobie powrót do tego magicznego miasta, trzeba wykonać pewien rytuał. Po potarciu nosa dzika należy włożyć monetę do jego pyska i pozwolić jej spaść wraz z wodą. jeżeli moneta wpadnie do kratki odpływowej, wróżba się spełni.

Historia fontanny sięga XVII wieku – została wykonana w 1634 roku przez rzeźbiarza Pietra Taccę, który wzorował się na starożytnej marmurowej rzeźbie dzika z Galerii Uffizi. Oryginalna brązowa figura znajduje się dziś w Muzeum Bardini, a ta, którą widzimy na rynku, jest wierną kopią.

Mimo to Il Porcellino nie stracił swojego symbolicznego znaczenia. Stał się jednym z nieoficjalnych symboli Florencji i miejscem, gdzie ludzie z różnych zakątków świata dzielą wiarę w szczęście oraz w to, iż pewnego dnia znowu zawitają do tego niezwykłego miasta.

11. Officina Profumo-Farmaceutica di Santa Maria Novella – apteka, która przetrwała wieki

Florencja słynie nie tylko z renesansowej sztuki i architektury, ale także z wiekowych aptek, które przetrwały próbę czasu. Jedną z najbardziej znanych i cenionych jest Officina Profumo-Farmaceutica di Santa Maria Novella, której początki sięgają XIII wieku.

Założona przez dominikańskich mnichów, początkowo służyła wyłącznie zakonnikom, którzy w ogrodach klasztoru Santa Maria Novella uprawiali lecznicze zioła, tworząc balsamy, maści i eliksiry. Ich receptury gwałtownie zyskały uznanie, a w 1612 roku apteka oficjalnie otworzyła swoje podwoje dla mieszkańców Florencji.

Officina Profumo-Farmaceutica di Santa Maria Novella to nie tylko miejsce, gdzie można zaopatrzyć się w tradycyjne kosmetyki i perfumy, ale także prawdziwe muzeum, w którym zachowały się oryginalne XVIII-wieczne wnętrza, dawne sprzęty farmaceutyczne i historyczne receptury. W powietrzu unosi się zapach lawendy, róży i rzadkich esencji, przenosząc odwiedzających w czasy, gdy kosmetyka i farmacja były sztuką.

Apteka oferuje szeroki wybór produktów, od tradycyjnych wód różanych i lawendowych po wyrafinowane perfumy i kosmetyki, tworzone według dawnych receptur. Jednym z najsłynniejszych wyrobów jest „Acqua della Regina”, woda perfumowana stworzona dla Katarzyny Medycejskiej, która zabrała ją ze sobą na francuski dwór.

12. Najstarsza kawiarnia we Florencji – historia Caffè Gilli

Caffè Gilli, założona w 1733 roku, to najstarsza kawiarnia we Florencji i jedna z najstarszych we Włoszech. Jej historia rozpoczęła się od rodziny szwajcarskich cukierników, którzy otworzyli tu sklep z wyrobami cukierniczymi. Z czasem przekształcił się on w elegancką kawiarnię, która stała się centrum życia towarzyskiego miasta.

Położona przy Piazza della Repubblica, Gilli zachwyca secesyjnym wnętrzem z kryształowymi żyrandolami, drewnianymi panelami i marmurowymi stolikami. Przez wieki było to ulubione miejsce artystów, pisarzy i intelektualistów – w XX wieku spotykali się tu członkowie grupy futurystów, w tym Filippo Tommaso Marinetti.

Kawiarnia słynie z wyjątkowej kawy i tradycyjnych włoskich słodkości. Koniecznie trzeba spróbować sfogliatelle, cantuccini z Vin Santo oraz bomboloni, czyli włoskich pączków. Ich cioccolata calda (gęsta gorąca czekolada) uchodzi za jedną z najlepszych we Florencji.

Dziś Caffè Gilli łączy ponad 290 lat historii z elegancją i prestiżem.

13. Tajemnicza twarz na Palazzo Vecchio

Na fasadzie Palazzo Vecchio, tuż za repliką posągu Dawida, znajduje się mało znana, tajemnicza rzeźba – profil ludzkiej twarzy wyrzeźbiony w kamieniu. To niewielkie dzieło, często niezauważane przez turystów, od wieków intryguje mieszkańców Florencji.

Według legendy autorem tego tajemniczego profilu jest sam Michał Anioł. Artysta, często pracując w pobliżu Piazza della Signoria, miał zostać zaczepiony przez natrętnego rozmówcę, który opowiadał mu swoją historię w nieskończoność. Mistrz, aby się nie nudzić, rzekomo wyrzeźbił w kamieniu jego twarz – i to bez odrywania wzroku od rozmówcy! Dzieło jest znane jako „Importuno di Michelangelo” („Natręt Michała Anioła”).

Inna wersja opowieści mówi, iż profil przedstawia mężczyznę skazanego na śmierć, którego Michał Anioł uwiecznił na murze w akcie buntu wobec wyroku. Nie wiadomo, która wersja jest prawdziwa, ale fakt pozostaje jeden – mała, tajemnicza twarz wciąż tam jest i można ją odnaleźć na ścianie Palazzo Vecchio.

Niezależnie od genezy, ta rzeźba pozostaje dowodem niezwykłej zręczności i talentu Michała Anioła. Dziś jest jednym z ukrytych skarbów Florencji, które warto zobaczyć, podążając śladami renesansowych mistrzów.

14. Ukryte wieże Florencji – średniowieczne relikty wśród nowoczesnych budynków

Florencja w średniowieczu wyglądała zupełnie inaczej niż dziś – była miastem wież, podobnym do San Gimignano. Potężne rody rywalizowały ze sobą nie tylko bogactwem, ale także wysokością swoich rezydencji. Wieże pełniły funkcję zarówno obronną, jak i statusową – im wyższa wieża, tym większa prestiż rodziny.

W XIV wieku we Florencji istniało ponad 150 wież, ale większość z nich została zburzona lub skrócona po uchwaleniu przepisów ograniczających ich wysokość. Do dziś jednak kilka ocalało, choć często są ukryte wśród nowoczesnych budynków i niełatwo je dostrzec.

Najciekawsze ukryte wieże Florencji:

Torre della Pagliazza – jedna z najlepiej zachowanych wież, dziś część luksusowego Hotelu Brunelleschi. Jej cylindryczny kształt sugeruje, iż mogła być najstarszą wieżą miasta, pochodzącą jeszcze z epoki longobardzkiej.
Torre dei Donati – należała do potężnej rodziny Donatich, przeciwników Medyceuszy. Dante Alighieri wspominał ich w „Boskiej Komedii”.
Torre dei Baldovinetti – ukryta przy Via delle Terme, to przykład wieży, która została „wbudowana” w nowoczesne budynki.
Torre della Castagna – wieża o strategicznym znaczeniu, używana przez rządzącą Florencją Signorię jako schronienie w razie zamieszek.

15. Tajemnicze inskrypcje na Ponte Vecchio

Wśród wielu zdobień Ponte Vecchio znajdują się stare inskrypcje i symbole, których pochodzenie i znaczenie do dziś pozostają niejasne.

Na kamiennych łukach i ścianach mostu można znaleźć inicjały, daty, tajemnicze znaki i symbole geometryczne, które zdają się pochodzić z różnych epok. Niektóre z nich mogą być śladami rzemieślników i kupców, którzy przez wieki prowadzili tu swoje warsztaty. Inne, bardziej zagadkowe, mogą mieć związek z tajnymi stowarzyszeniami, takimi jak masoni czy średniowieczne bractwa kupieckie.

Jednym z najbardziej intrygujących znaków są serie rytów przedstawiających gwiazdy i krzyże, które według niektórych historyków mogły być formą kodu dla podróżników i pielgrzymów. Istnieją teorie, iż inskrypcje te mogły być także oznaczeniami szlaków handlowych lub tajnymi wiadomościami dla wtajemniczonych.

Niektóre symbole wydają się mieć związek z okresem, gdy most pełnił rolę targu mięsnego. W XIV wieku rzeźnicy zostali jednak usunięci z mostu na rozkaz Medyceuszy, a ich miejsce zajęli złotnicy i jubilerzy, którzy do dziś prowadzą tu swoje sklepy. Choć wiele inskrypcji z biegiem lat uległo zatarciu, niektóre wciąż można dostrzec.

Planując swoją podróż

Znajdź hotel lub apartament na wakacje dzięki booking.com.

Pamiętaj, aby zawsze mieć wykupione ubezpieczenie turystyczne. Ja korzystam z najlepszej na rynku porównywarki rankomat.pl.

Bilety lotnicze możesz znaleźć i zarezerwować na booking.com.

jeżeli potrzebujesz samochodu we Włoszech, skorzystaj z najlepszej porównywarki discovercars.com lub rentalcars.com.

Potrzebujesz biletów na prom? Znajdziesz je na Direct Ferries.

Gdy kupujesz coś za pośrednictwem moich linków, zarabiam niewielką kwotę. Ty przez cały czas płacisz tyle samo, ze mną dzieli się sprzedawca. Dziękuję za twoje znaczące wsparcie.

Nie masz teraz czasu w czytanie? Nie ma sprawy! Zapisz sobie poniższe zdjęcia na Pinterest, aby przeczytać później.

Włoska poczta

Dzielę się z Tobą moimi włoskimi podróżami, mając nadzieję, iż cię zainspirują do samodzielnego poznawania jednego z najpiękniejszych państw na świecie.

Dołącz do czytelników mojego newslettera, poste italiane. Dzięki temu nie przeoczysz niczego, co się pojawiło na blogu, a także otrzymasz mnóstwo dodatkowych informacji.

Jeśli potrzebujesz pomocy w znalezieniu praktycznych informacji o Italii, zapraszam Cię do mojej grupy na FB: Moje wielkie włoskie podróże, którą wyróżnił Magazyn Glamour, jako jedna z najciekawszych grup na FB.

Zapraszam cię także na mojego