Eugène Delacroix – francuski malarz o wielu twarzach

plndesign.pl 2 miesięcy temu

Eugène Delacroix był jednym z najbardziej znanych i utalentowanych malarzy romantycznych dziewiętnastowiecznej Francji. Pozostawał pod wpływem dawnych, wielkich mistrzów, w tym Rubensa, jednak gwałtownie wypracował swój własny styl. Jego obrazy nawiązywały do mitologii i historii, często przedstawiając wspaniale skomponowane, pełne dramatyzmu i koloru sceny zbiorowe. Jednym z najbardziej znanych jest płótno „Wolność wiodąca lud na barykady”, które stało się symbolem Republiki.

Spis treści

Toggle

Eugène Delacroix – pochodzenie
Pierwsze Salony Paryskie
Podróż do Anglii inspiracją do stworzenia „Śmierci Sardanapala”
„Wolność wiodąca lud na barykady”
Afryka, Paryż, Holandia
Portret Chopina i George Sand
Sława i dziedzictwo

Eugène Delacroix – pochodzenie

Ferdinand Victor Eugène Delacroix urodził się 26 kwietnia 1798 roku w miejscowości Charenton-Saint-Maurice. Jego ojcem był dyplomata Charles-François Delacroix, chociaż istnieją przypuszczenia, iż biologicznym ojcem przyszłego malarza był przyjaciel rodziny i mąż stanu Maurice Talleyrand. Artysta rozpoczął naukę w paryskiej szkole Lycée Louis-le-Grand i kontynuował ją w Lycée Pierre Corneille w Rouen. Od najmłodszych lat wykazywał zainteresowanie sztuką, zdobywając nagrody w konkursach rysunkowych. W 1815 roku rozpoczął naukę w pracowni francuskiego malarza, Pierre’a-Narcisse’a Guérina, a już w kilka lat później dostał swoje pierwsze zlecenia na obrazy o tematyce religijnej.

Pierwsze Salony Paryskie

Przełomowy dla młodego Eugène Delacroix okazał się rok 1822, kiedy to na Salonie Paryskim pokazano jego pierwszy obraz – „Barkę Dantego”. Płótno przedstawia scenę z „Boskiej komedii” Dantego, z łodzią płynącą wodami Styksu, na której podróżuje sam Dante w towarzystwie Wergiliusza. Autor szczególną uwagę poświęcił kolorystyce, mniejszą uwagę zwracając na sam rysunek. Publiczność była podzielona. Z jednej strony krytykowano niedojrzałość kompozycji i technikę malarską, z drugiej jednak obraz wywołał sporo pozytywnych komentarzy i został zakupiony za 2000 franków przez państwo dla Musée du Luxembourg.

Dwa lata później artysta stworzył przejmujące dzieło „Masakra na Chios”, poświęcone tragicznym wydarzeniom z okresu greckich wojen niepodległościowych. Dnia 12 kwietnia 1822 wojska osmańskie rozpoczęły najazd na wyspę Chios, podczas którego zginęło ponad dwudziestu tysięcy Greków. Delacroix przedstawił to wydarzenie alegorycznie, w mniejszej skali. Kompozycja ma postać dwóch piramid skupiających ofiary i napastników pokazanych na tle wyspy i odległego morza.

Przerażeni, półnadzy Grecy atakowani są przez konnego żołnierza tureckiego. Na ich twarzach przedstawiono całą gamę emocji – od strachu, po bezradność i pogodzenie się z losem. Pomimo tragicznego przesłania, płótno utrzymane jest w żywych, zróżnicowanych kolorach. Wśród nich dominuje błękit nieba i sukni jednej z ofiar. „Masakrę na Chios” pokazano na Salonie 1824, na którym stał się sensacją. Rywal autora, Ingres, nazwał płótno przykładem „gorączki i epilepsji współczesnej sztuki”. Po raz kolejny jednak nie zabrakło pochlebnych opinii, a obraz za 6000 franków zakupiła Francja.

Podróż do Anglii inspiracją do stworzenia „Śmierci Sardanapala”

W 1825 roku Eugène Delacroix udał się w podróż do Anglii, gdzie zapoznał się z dziełami tamtejszych malarzy, głównie Johna Constable’a i Williama Turnera. Pod wpływem angielskich autorów romantycznych, głównie Byrona, francuski artysta stworzył jedno ze swoich najważniejszych arcydzieł – „Śmierć Sardanapala”. Potężny obraz, o rozmiarach prawie cztery na pięć metrów, przedstawia scenę z życia Sardanapala, ostatniego króla Asyrii. Wypełniają go postacie skupione wokół wielkiego łoża, na którym leży władca wydający rozkaz zamordowania swoich sług.

W przeciwnym rogu rozgrywa się scena morderstwa młodej kobiety. Zróżnicowane postacie błagają o litość lub godzą się z nadchodzącym losem. Po raz kolejny obraz przepełniony jest detalami – pofałdowanymi szatami i rozrzuconą biżuterią i naczyniami. Dominuje czerwony kolor łoża i narzuty, na której rozgrywa się dramat. Było to kolejne dzieło francuskiego artysty, które wywołało duże poruszenie na Paryskim Salonie (1827), jednak tym razem opinie krytyków były bardziej pozytywne. w tej chwili obraz można podziwiać w paryskim Luwrze.

„Wolność wiodąca lud na barykady”

W 1830 roku, pod wpływem wydarzeń Rewolucji Lipcowej, Eugène Delacroix namalował swój najsłynniejszy obraz – „Wolność wiodąca lud na barykady” (znany też pod tytułem „Wolność prowadząca lud na barykady”). Sporej wielkości płótno przedstawia biegnącą kobietę, zagrzewającą podążających za nią powstańców do szturmu. Bohaterka w prawej ręce trzyma trójkolorową flagę Francji, w lewej muszkiet z bagnetem. Wokół niej zgromadzone są trzy postacie pierwszoplanowe – chłopiec z pistoletami, przedstawiciel klasy średniej w cylindrze i z muszkietem oraz robotnik z pałaszem.

Powstańcy zdobywają barykadę, dosłownie wspinając się po ciałach zabitych. W tle widać szturmujący tłum i paryskie budynki. Dzieło artysty jest wysoce symboliczne. Główna postać kobieca jest utożsamiana z Marianną – symbolem wolności i Republiki Francuskiej. Na jej głowie widzimy czapkę frygijską, będącą bezpośrednim nawiązaniem do innego kluczowego wydarzenia w historii kraju – rewolucji francuskiej. Z kolei towarzyszące Mariannie postacie symbolizują opór wszystkich klas społecznych Francji przeciwko ponownemu wprowadzeniu absolutyzmu.

Dzieło Delacroix zostało zakupione przez rząd francuski za sumę trzech tysięcy franków i miało zostać zawieszone w apartamentach nowego króla-obywatela Ludwika Filipa I. Jednak zostało uznane za zbyt kontrowersyjne i przez długi czas nie było pokazywane publicznie. Dopiero w 1848 obraz stał się częścią stałej ekspozycji Salonu Paryskiego, a od 1874 roku prezentowany jest w Luwrze. Nie ma chyba bardziej charakterystycznego i ukochanego przez Francuzów obrazu, który wyraża ich ducha narodowego i jednoczy w historycznie ważnych chwilach.

Afryka, Paryż, Holandia

W 1832 Eugene Delacroix udał się w podróż do Afryki Północnej studiować miejscową sztukę i przede wszystkim odpocząć od Paryża. Mieszkańcy Maroka, ich zwyczaje i stroje, zafascynowali malarza, który uważał ich za potomków i spadkobierców starożytnych Greków i Rzymian. W malarstwie Delacroix zaczęły pojawiać się wpływy orientalizmu i coraz odważniejsze, jaskrawe kolory. Plonem afrykańskiej wyprawy było ponad sto płócien, w tym tak znane, jak „Sułtan Maroka ze świtą”, „Kobiety algierskie” czy „Żydowski ślub w Maroku”. Artysta portretował nie tylko ludzi – bardzo istotną rolę w jego obrazach odgrywała miejscowa architektura i przyroda, w tym zwierzęta – konie i lwy, które uwiecznił kilkukrotnie.

Okres po powrocie do kraju był dla francuskiego artysty bardzo pracowity. Dostawał liczne zlecenia na ozdobienie budynków – bibliotek w Pałacu Luksemburskim i Pałacu Burbonów, kościołów, a choćby Galerii Apollona w Luwrze. W tym okresie powstały dzieła o charakterze religijnym, w tym „Święty Jerzy zabijający smoka” i „Walka Jakuba z aniołem”. Eugène Delacroix w przerwie pomiędzy realizacją zleceń udał się w 1838 roku do Holandii, gdzie studiował dzieła dawnych mistrzów. Wyjazd zaowocował fascynacją Rubensem, którego wpływy można odnaleźć w późniejszej twórczości francuskiego malarza.

Portret Chopina i George Sand

Dziewiętnastowieczny Paryż przyciągał najlepszych artystów z całej Europy. Jednym z nich był Fryderyk Chopin, którego z Delacroix połączyła głęboka przyjaźń. W 1838 roku powstał portret polskiego pianisty wraz z jego kochanką, pisarką George Sand. Dzieło przedstawiało muzyka siedzącego przy fortepianie i wyszywającą obok kobietę. Obraz nie doczekał w całości do naszych czasów – został podzielony na dwie nierówne części.

Gerge Sand została wąsko przycięta na wysokości rąk, z drugiego fragmentu powstał natomiast portret popiersia Chopina. Pierwszy obraz znajduje się w Muzeum Ordrupgaard w Kopenhadze, natomiast drugi można oglądać w Luwrze. Eugène Delacroix stworzył jeszcze jeden wizerunek polskiego geniusza muzyki – był to rysunek głowy Chopina w wieńcu laurowym, powstały już po jego śmierci, w 1849 roku.

Sława i dziedzictwo

Prace nad ogromnymi, paryskimi freskami pochłaniały wiele energii coraz częściej chorującego malarza. Nie przeszkadzało mu to jednak cały czas intensywnie tworzyć. Pod koniec życia wrócił myślami do Maroka – powstało wtedy wiele dzieł nawiązujących do afrykańskiej podróży. Twórczość Delacroix została również doceniona przez ówczesnych krytyków. W 1855 roku na Wystawie Światowej w Paryżu pokazano jego 36 obrazów. Kilka lat później stał się członkiem-założycielem Narodowej Akademii Sztuk Pięknych (Société Nationale des Beaux-Arts). Stan zdrowia artysty pogorszył się znacznie latem 1863 roku, kiedy to nabawił się poważnej infekcji gardła. Lekarze byli bezsilni i wielki malarz zmarł 13 sierpnia 1863 roku. Jego ciało pochowano na paryskim cmentarzu Père Lachaise.

Eugène Delacroix był niezwykle płodnym artystą – na jego twórczość złożyło się ponad 850 obrazów, 1525 pasteli i akwareli i ponad 6600 rysunków. Tuż po śmierci malarza jego przyjaciele zorganizowali wielką retrospektywę, na której wystawiono 248 płócien. Charakterystyczny styl stał się inspiracją dla pokolenia impresjonistów – wzorowali się na nim Renoir i Manet. Również dzieła o charakterze religijnym na stałe zapisały się w historii sztuki, szczególnie obraz z kościoła św. Sulpicjusza w Paryżu. Dzisiaj obrazy Delacroix znajdują się w najlepszych muzeach sztuki na całym świecie, a kolejne pokolenia młodych artystów czerpią z nich natchnienie.

Zobacz również: