Emilia-Romania (wł. Emilia Romagna) to jeden z tych włoskich regionów, który zarówno fascynuje, jak i zaskakuje. Położony w północnej części Włoch, rozciąga się od bujnych równin Padu przez wzgórza Apeninów aż po wybrzeża Adriatyku. Z jednej strony można tu znaleźć niezwykle zabytkowe miasta, z drugiej — urzekające krajobrazy.
To region, w którym kultura wibruje w powietrzu — od dziedzińca historycznego uniwersytetu w Bolonii po operowe sale w Parmie i Modenie. Jest to kraina, gdzie w jednym dniu można odwiedzić zabytkowy katedrę, a wieczorem udać się na spektakl operowy, słuchając największych arii świata.
Nie można zapomnieć również o tym, iż Emilia-Romania to miejsce, gdzie jedzenie to nie tylko konieczność, ale także forma sztuki i wyraz tradycji.
Jeśli jesteś gotów na przygodę pełną smaków, dźwięków i piękna, zapraszam do Emilii-Romanii.
Emilia-Romania – najwspanialsze miejsca regionu
Poznaj wspaniałe miasta regionu Emilia-Romania.
Bolonia – miasto mądrości, czerwieni i smaków
Bolonia, stolica regionu Emilia-Romania, to miejsce, które można opisać dzięki trzech włoskich przymiotników: „La Dotta” (Mądra), „La Rossa” (Czerwona) i „La Grassa” (Tłusta). Te określenia są jak trzy strony medalu, które razem tworzą pełen obraz tego fascynującego miasta.
La Dotta – mądrość i edukacja
„La Dotta” odnosi się do bogatej tradycji edukacyjnej Bolonii. Tu mieści się najstarszy w Europie uniwersytet, założony w 1088 roku. Uczelnia ta przez wieki przyciągała studentów i uczonych z całego świata, będąc kolebką nauk takich jak prawo, filozofia czy medycyna. Z tego powodu, spacerując po mieście, nie jest rzadkością spotkanie młodych ludzi z różnych zakątków globu, z nosem w książkach i pełnymi plecakami.
La Rossa – czerwone dachy i polityka
„La Rossa” to przymiotnik, który można zrozumieć dwojako. Po pierwsze, miasto jest znane z czerwonych dachówek i ceglanej architektury, które nadają mu unikalny, ciepły charakter. Po drugie, Bolonia przez wiele lat była bastionem lewicowej polityki we Włoszech, co również wpłynęło na „czerwony” charakter.
La Grassa – kulinarne dziedzictwo
Ostatni z przymiotników, „La Grassa”, odnosi się do bogatej kultury kulinarnej Bolonii. To miasto jest uważane za kolebkę takich potraw jak tagliatelle alla bolognese czy tortellini. Rynek Quadrilatero to wręcz kultowe miejsce, historyczny rynek pełen lokalnych sklepów z jedzeniem i winem. Każdy smakosz znajdzie tu coś dla siebie, od świeżych produktów po lokalne wędliny i sery, w tym słynny Parmigiano Reggiano. Polecam też Mercato di Mezzo – kryty targ, gdzie można spróbować lokalnych specjałów.
Oto lista miejsc, które warto odwiedzić podczas pobytu w Bolonii
- Piazza Maggiore – główny plac miasta, otoczony historycznymi budynkami.
- Bazylika San Petronio – jedna z największych kościołów w Europie, dominująca nad Piazza Maggiore.
- Due Torri (Dwie Wieże) – symbol miasta, oferujący spektakularne widoki z góry.
- Fontana del Nettuno (Fontanna Neptuna) – renesansowa fontanna, położona nieopodal Piazza Maggiore.
- Palazzo Comunale (Ratusz) – zabytkowy budynek z interesującym muzeum miejskim.
- Santo Stefano – zespół kościelny złożony z siedmiu różnych kaplic i kościołów.
- Teatro Anatomico – stary teatr anatomiczny, gdzie kiedyś odbywały się lekcje anatomii.
- MAMbo, Museo d’Arte Moderna di Bologna – muzeum sztuki współczesnej.
- Museo Civico Archeologico (Muzeum Archeologiczne) – bogata kolekcja antycznych eksponatów.
- Pinacoteca Nazionale di Bologna – narodowa galeria sztuki, z bogatą kolekcją dzieł włoskich mistrzów.
- Giardini Margherita – największy park publiczny w Bolonii, idealny do pikniku czy joggingu.
- Colle della Guardia – wzgórze z sanktuarium Madonna di San Luca, do którego prowadzi długa arkada (Portico di San Luca).
- Via del Pratello – ulica z licznymi barami i klubami, popularna wśród studentów.
- Piazza Verdi – plac przed uniwersytetem, gdzie często gromadzą się ludzie na wieczorne spotkania.
Modena
Modena to miasto muzyki, kultury i mekka dla fanów motoryzacji. Pochodził stąd jeden z największych tenorów wszech czasów, Luciano Pavarotti, który swoim głosem zachwycił miliony ludzi na całym świecie.
Modena to motoryzacyjne serce włoskiego luksusu
Modena to prawdziwa mekka dla fanów motoryzacji. Miasto jest siedzibą ikonicznych marek luksusowych i sportowych samochodów.
Siedziba Ferrari znajduje się w Maranello, niedaleko Modeny. Maserati również ma swoją siedzibę blisko Modeny. Pagani to ekskluzywna marka, która produkuje bardzo ograniczoną liczbę supersamochodów o niezwykłej wydajności i estetyce. Mają siedzibę w Modenie. Lamborghini znajduje się pół godziny od Modeny w Sant’Agata Bolognese.
Tuż obok Modeny znajduje się również słynny tor wyścigowy Fiorano, gdzie można zobaczyć, jak testowane są najnowsze modele Ferrari.
Katedra w Modenie, Duomo di Modena
To jeden z najważniejszych przykładów architektury romańskiej w Europie. Cattedrale Metropolitana di Santa Maria Assunta in Cielo e San Geminiano została wpisana na listę UNESCO w 1997 roku. Jej rzeźbione portale i fascynujące freski to arcydzieła, które każdemu zapierają dech w piersiach.
Katedra, wraz z dzwonnicą Ghirlandina i Piazza Grande, jest jednym z najważniejszych zabytków architektury i sztuki w regionie Emilia-Romania i we Włoszech jako całości.
Dom Luciano Pavarottiego
Luciano Pavarotti, jedna z największych postaci w świecie opery, pochodził Modeny. Jego dom, w tej chwili przekształcony w muzeum Casa Museo Luciano Pavarotti, oferuje wgląd w życie i karierę słynnego tenora. jeżeli jesteś miłośnikiem muzyki klasycznej, nie możesz przegapić tej atrakcji.
Wskazówka I Casa Museo Luciano Pavarotti, bilet 10 EUR, ulgowy 8 EUR, dzieci do lat 12 za darmo. Czynne codziennie od 10:00 do 18:00. Najwygodniej dojechać samochodem, ponieważ dom Pavarottiego znajduje się poza centrum Modeny. Dojazd autobusem nr 740 lub 820 z przystanku Risorgimento do Santa Maria Mugnano, ostatnie 1,5 km trzeba przejść pieszo.
Kulinarny skarb z Modeny
Modena jest znana ze swojego tradycyjnego octu balsamicznego, Aceto Balsamico Tradizionale di Modena D.O.P. To produkt absolutnie najwyższej jakości, prawdziwy skarb Modeny i całych Włoch.
Ocet balsamiczny z Modeny to jeden z najbardziej prestiżowych i cenionych produktów spożywczych we Włoszech. Skrót D.O.P. (Denominazione di Origine Protetta, czyli Chroniona Nazwa Pochodzenia) wskazuje, iż produkt jest wytwarzany zgodnie z określonymi standardami i procedurami w określonym regionie geograficznym – w tym przypadku w Modenie lub jej okolicach.
Dorzucam jeszcze wino Lambrusco di Modena DOC. To wino musujące charakteryzuje się młodzieńczą świeżością i owocowym smakiem, zwykle o lekko słodkim lub wytrawnym profilu. Pije się schłodzone, jest wspaniały dodatek do kobiecych spotkań i lekkiego obiadu.
Wskazówka I Kliknij, aby kupić ocet balsamiczny, Aceto Balsamico i wino Lambrusco.
Rynek Albinelli
Jeżeli chcesz poczuć prawdziwy klimat miasta, musisz odwiedzić rynek Albinelli. To miejsce tętni życiem od rana do późnego popołudnia i oferuje mnóstwo lokalnych specjałów: od świeżych owoców i warzyw, przez wędliny i sery, aż po gotowe dania.
Parma
Jeżeli jesteś miłośnikiem muzyki, kuchni i kultury, Parma z pewnością cię oczaruje. To miasto, zlokalizowane w sercu regionu Emilia-Romania, jest prawdziwym klejnotem włoskiego dziedzictwa.
Parma jest domem dla jednego z najbardziej znanych teatrów operowych na świecie, Teatro Regio. Jest także rodzinnym miastem Arturo Toscaniniego, jednego z najważniejszych i najbardziej wpływowych dyrygentów w historii muzyki klasycznej.
Parma jest także siedzibą Festiwalu Verdiego – wydarzenia, które każdego roku przyciąga miłośników opery z całego świata, aby celebrować twórczość kompozytora.
Jeśli mówimy o Parmie, niemożliwe jest pominięcie jej kulinarnego dziedzictwa. Jest to miasto, które dało światu dwa niezwykłe skarby kuchni włoskiej: Parmigiano Reggiano i Prosciutto di Parma (szynka parmeńska).
Co zobaczyć w Parmie
- Teatro Regio – jeden z najbardziej znanych teatrów operowych na świecie, gdzie możesz podziwiać występy największych gwiazd opery. Założony w 1829 roku.
- Katedra w Parmie – majestatyczny budynek w stylu romańskim, znany z imponujących fresków i rzeźb.
- Battistero – baptysterium znajduje się obok katedry. Jest znane jako jeden z najważniejszych przykładów średniowiecznej architektury w Italii. Jego różowe marmurowe ściany i delikatne freski są po prostu zachwycające.
- Palazzo della Pilotta – znany również jako Pilotta, to złożony budynek, który mieści wiele instytucji kultury, w tym Teatro Farnese i Narodową Galerię.
- Teatro Farnese – to drewniany teatr z początku XVII wieku, znany ze swojego imponującego designu i akustyki.
- Museo Glauco Lombardi – muzeum poświęcone Napoleonowi i Marii Luizie, oferujące fascynujący wgląd w historię Parmy.
- Piazza Garibaldi – główny plac w Parmie, idealny na przechadzkę i podziwianie lokalnej architektury.
- Chiesa di San Giovanni Evangelista – piękny kościół z renesansowymi freskami i złoconą kopułą.
- Orto Botanico di Parma – piękny ogród botaniczny.
- Parco Ducale – wspaniały park pełen zieleni, idealny na spacer czy piknik.
Kulinarne ikony Parmy
Ser Parmigiano Reggiano i szynka Prosciutto di Parma powstają właśnie w tej części regionu Emilia-Romania. Warto wcześniej umówić się na wizytę w fabryce sera lub szynki.
Caseificio Sociale Bassa Parnese – fabryka sera Parmigiano Reggiano w okolicy Parmy, gdzie można zobaczyć, jak powstaje ser. Pełna lista producentów i adresów znajduje się na stronie Consorzio del Formaggio Parmigiano Reggiano.
Prosciuttifici – to fabryki szynki parmeńskiej, gdzie można poznać tajemnice wytwarzania jednego z najbardziej znanych włoskich produktów spożywczych. W okolicach Parmy jest wielu producentów, lista adresów znajduje się na stronie Consorzio del Prosciutto di Parma.
Ale w okolicach Parmy powstaje jeszcze jedna szynka, Culatello di Zibello. To jedna z najbardziej cenionych i ekskluzywnych z włoskich wędlin. Charakterystyczną cechą jest jej delikatny i wyrafinowany smak oraz wyjątkowa tekstura.
Rawenna – światowa stolica mozaiki
To jedno z najbardziej niezwykłych miast we Włoszech, często niedoceniane na rzecz bardziej znanych atrakcji turystycznych. Położone w regionie Emilia-Romania, niedaleko wybrzeża Adriatyku, Rawenna jest skarbnicą sztuki i historii. Rawenna (wł. Ravenna) słynie z oszałamiających mozaik, które zdobią jej liczne budowle sakralne.
Miasto było trzykrotnie stolicą różnych imperiów i królestw: Imperium Zachodniorzymskiego, Królestwa Ostrogotów i Egzarchatu Rawenny. Z Morzem Adriatyckim łączy ją sztucznie wybudowany kanał ciągnący się do Riviera di Ravenna. Dzięki tej bogatej historii Ravenna oferuje bogactwo architektoniczne i kulturowe.
Aż osiem zabytków Rawenny zostało wpisanych w 1996 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Są to:
Mauzoleum Galli Placydii w Rawenie
To niewielkie mauzoleum datuje się na V wiek i jest jednym z najlepiej zachowanych przykładów wczesnochrześcijańskiej sztuki mozaikowej. Mozaiki przedstawiają Chrystusa jako Dobrego Pasterza, otoczonego owcami. Jest określane jako najlepiej zachowany i jednocześnie najbardziej wartościowy pod względem artystycznym zabytków architektury rzymskiej.
Baptysterium Ortodoksów
Jest to najstarszy zabytek Rawenny i jednocześnie najlepiej zachowane baptysterium na świecie.
Basilica di Sant’Apollinare in Classe
Bazylika zbudowana przez króla Ostrogotów Teodoryka, jako kaplica pałacowa przeznaczona dla arian. Jest bogato zdobiona mozaikami. Szczególnie interesujący jest „Poczet Męczenników” i „Poczet Dziewic”. W 561 roku kościół ponownie konsekrowano i przekazano katolikom.
Baptysterium Arian, Battistero degli Ariani
Zabytek z okresu wczesnochrześcijańskiego, znany z pięknych mozaik na suficie, przedstawiających chrzest Chrystusa. Jest jedynym baptysterium zbudowanym na potrzeby arian, czyli chrześcijan odrzucających dogmat Trójcy Świętej, które przetrwało do naszych czasów.
Kaplica arcybiskupia w kompleksie Palazzo Arcivescovile
Muzeum Arcybiskupa, Museo arcivescovile di Ravenna, przechowuje różne artefakty z historii kościoła w Rawennie. Największą atrakcją jest kaplica, Cappella Arcivescovile di Sant’Andrea, wyjątkowo ozdobiona mozaikami z V wieku.
Mauzoleum Teodoryka
Mauzoleum jest poświęcone królowi Ostrogotów i zostało wzniesione jeszcze za życia Teodoryka Wielkiego. Według legendy Teodoryk miał umrzeć rażony piorunem. W czasie burzy schronił się do mauzoleum, jednak piorun przebił się przez kopułę i zabił króla. Kaplica w mauzoleum jest oświetlona przez 11 małych okienek, w tym jedno w kształcie krzyża maltańskiego.
Basilica di San Vitale
Bazylika św. Witalisa, zbudowana ku czci Witalisa męczennika. Jest to jedna z najważniejszych atrakcji w Rawennie. Zbudowana w VI wieku, ta bazylika jest znana z jej olśniewających mozaik, przedstawiających sceny biblijne i historyczne. Zwróć uwagę na mozaiki Justyniana i Teodory, cesarza i cesarzowej Bizancjum.
Bazylika Sant’Apollinare Nuovo
Bazylika zbudowana przez króla Ostrogotów Teodoryka w 504 roku, jako kaplica pałacowa przeznaczona dla arian. Jest bogato zdobiona mozaikami. Szczególnie interesujący jest „Poczet Męczenników” i „Poczet Dziewic”. W 561 roku kościół ponownie konsekrowano i przekazano katolikom.
Wskazówka I W Rawennie Dante ukończył „Boską Komedię”. Zmarł w 1321 roku, w mieście do dziś znajduje się grobowiec poety oraz Muzeum Dantego.
Ferrara
Wyjątkowo urocze miasto we włoskim regionie Emilia-Romania, znanym z jego zabytkowego centrum i renesansowej architektury. Miasto było siedzibą rodu d’Este, jednej z najbardziej wpływowych rodzin we Włoszech w okresie renesansu. W mieście znajduje się kilka obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, w tym zamek Este, katedra św. Jerzego i Palazzo dei Diamanti. Ferrara słynie również z dobrze zachowanych średniowiecznych murów, które należą do najstarszych i najdłuższych we Włoszech.
Uniwersytet w Ferrarze, założony w 1391 roku, jest jednym z najstarszych uniwersytetów na świecie i ma silną tradycję w takich dziedzinach, jak prawo, medycyna i nauki humanistyczne. W latach 1496–1501 studiował tu Mikołaj Kopernik. Początkowo zajął się studiami prawniczymi, ale również kontynuował swoje zainteresowania w dziedzinie nauk przyrodniczych i matematyki. Uniwersytet w Ferrarze był wówczas jednym z ważniejszych ośrodków akademickich w Europie i miał duży wpływ na rozwój intelektualny Kopernika.
To także miasto przyjazne rowerom!
W Ferrarze polecam kilka miejsc do zobaczenia.
Zamek d’Este, Castello Estense
To monumentalny zamek z końca XIV wieku jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Ferrary. Obiekt jest otoczony fosą i oferuje liczne sale, które można zwiedzać. Zamek był dawniej siedzibą rodziny d’Este i dzisiaj stanowi główną atrakcję miasta.
Katedra św. Jerzego, Cattedrale di San Giorgio
Ta imponująca katedra w stylu romańsko-gotyckim pochodzi z XII wieku i jest jednym z głównych miejsc kultu religijnego w mieście. Wnętrze katedry zdobią liczne freski i rzeźby.
Pałac Diamentów, Palazzo dei Diamanti
Jeden z najważniejszych przykładów architektury renesansowej w Ferrarze, znany z charakterystycznej fasady pokrytej „diamentowymi” blokami kamienia. w tej chwili jest siedzibą Galerii Sztuki Narodowej, Pinacoteca Nazionale.
Mury miejskie, Mura di Ferrara
Mury obronne miasta są jednymi z najlepiej zachowanych w Europie. Możesz spacerować wzdłuż murów, podziwiając piękno miasta i jego zielonych przestrzeni.
Teatr miejski w Ferrarze, Teatro Comunale di Ferrara
Ten elegancki, neoklasyczny teatr jest ważnym centrum kulturalnym miasta, oferującym bogaty program oper, koncertów i innych wydarzeń artystycznych.
Via delle Volte
Ta malownicza, średniowieczna ulica pełna jest zaułków i mostków, i jest jednym z najbardziej charakterystycznych miejsc w mieście.
Spróbuj chleba Coppia Ferrarese
Ferrara to nie tylko zabytki i muzea, to również miasto pełne życia, z licznymi kawiarniami, restauracjami i sklepami oferującymi lokalne produkty, takie jak chleb „Coppia Ferrarese”. Chleb ten znany jest także pod nazwą: ciopa, ciupeta lub pane ferrarese. To rodzaj chleba na zakwasie z mąki, smalcu, słodu i oliwy z oliwek i ma skręcony kształt. Po raz pierwszy powstał około XIII wieku, właśnie w Ferrarze. Miasto słynie także z dań z węgorza.
Dozza – miasto murali i genialna enoteka
Niewielkie miasteczko Dozza jest położone w sercu regionu Emilia-Romania. Dziś znana jest przede wszystkim ze swoich wyjątkowych murali, zabytków i świetnej enoteki. Jest tu także kilka świetnych restauracji. Jeśli masz dzieci, zabierz je do Dozzy. Spodoba im się.
Zamek Sforza, La Rocca Sforzesca
Rozpocznij swoją wycieczkę od odwiedzenia Zamku Sforza w Dozza, który dominuje nad miastem. Zamek ten nie tylko oferuje wspaniałe widoki na okolicę, ale również jest domem dla muzeum, gdzie można dowiedzieć się więcej o historii regionu.
Enoteka regionalna Emilia-Romania
Zanim opuścisz mury zamku, koniecznie musisz zajść poziom niżej, gdzie w piwniczkach ulokowała się Enoteca Regionale Emilia Romagna. To miejsce, gdzie można nie tylko kupić, ale również spróbować różnych rodzajów win z regionu Emilia-Romania. Znajdziesz tu zarówno czerwone, białe, jak i różowe wina, a doświadczeni sommelierzy chętnie pomogą w doborze idealnego trunku. Polecam taką degustację i oczywiście zakup wina. Są tu wszystkie lub prawie wszystkie wina z regionu Emilia-Romania.
Murale w Dozza
Ściany budynków w Dozzie to galeria murali pod gołym niebem. Miasto organizuje co dwa lata festiwal sztuki, Biennale d’Arte Contemporanea w trzecim tygodniu września. To właśnie wtedy międzynarodowi artyści tworzą kolejne dzieła. Każdy mural ma swoją unikalną historię i styl, co sprawia, iż spacer po miasteczku to wizualna uczta. Murali jest ponad sto i naprawdę cieszą oko!
Wskazówka I Można sobie pobrać na telefon bezpłatną aplikację Muro Dipinto. Jest tam mapa z rozmieszczeniem wszystkich najsłynniejszych murali wraz z opisami i informacjami o autorach. Aplikacja zawiera również informacje o planowanych wydarzeniach i polecanych restauracjach.
Trasy rowerowe i piesze, termy i golf w okolicach Dozzy
- Jeśli lubisz jeździć na rowerze, możesz pojechać wzdłuż doliny Santerno, doliny Sillaro lub doliny Sellustra.
- Sentiero del Vino (szlak wina) to urocza trasa o długości około 6,5 km. Rozpoczyna się od Enoteca Regionale w Dozza, dalej szlak biegnie na wzgórzach usianych winnicami i pełnych naturalnego piękna. Po drodze są 4 winnice.
- Via dei Gessi e dei Calanchi to propozycja pieszej wędrówki z Bolonii do Brisighelli i Faenzy. Szlak przebiega m.in. przez Dozzę. Opracowano ją z myślą o 7 dniach wędrówki, dystans do pokonania to 102 km. Trasa biegnie przez wspaniałe tereny. Calanchi to charakterystyczne ostre wąwozy w kształcie głębokich bruzd w ziemi.
- 15 km od Dozzy znajdują się Terme di Castel San Pietro Terme i klub golfowy Le Fonti, piękne 18-dołkowe pole golfowe położone w uroczej dolinie Sillaro.
Termy w Castel San Pietro odwiedziłam osobiście w 2022 roku.
Nocowałam nieopodal term Castel San Terme, w hotelu Anusca Palace Hotel.
W Castel San Pietro Terme, prócz znanego ośrodka termalnego, jest wspaniały ogród, Giardino degli Angeli. Powstał jako hołd rodziców dla swojej zmarłej córki. Dziś to wspaniałe miejsce jest pełne kwiatów i daje nadzieję dzieciom znajdującym się w trudnej sytuacji. Poniżej kilka zdjęć kwiatów z Giardino degli Angeli.
Klub golfowy Le Fonti odwiedziłam także w 2022 roku.
Planując swoją podróż
Znajdź najlepszy hotel lub apartament na swoje włoskie wakacje dzięki booking.com.
Pamiętaj, aby zawsze mieć wykupione ubezpieczenie turystyczne. Ja korzystam z najlepszej na rynku porównywarki rankomat.pl.
Jeśli potrzebujesz samochodu we Włoszech, skorzystaj z oferty rentalcars.com, aby porównać oferty i zarezerwować najwygodniejszy samochód dla siebie.
Potrzebujesz biletów na prom we Włoszech? Znajdziesz je na Direct Ferries.
Gdy kupujesz coś za pośrednictwem moich linków, zarabiam niewielką kwotę. Ty przez cały czas płacisz tyle samo, ze mną dzieli się sprzedawca. Dziękuję za twoje znaczące wsparcie.
Nie masz teraz czasu w czytanie? Nie ma sprawy! Zapisz sobie poniższe zdjęcia na Pinterest, aby przeczytać później.
Włoska poczta
Dzielę się z Tobą moimi włoskimi podróżami mając nadzieję, iż cię zainspirują do samodzielnego poznawania jednego z najpiękniejszych państw na świecie. Dlatego zachęcam, abyś dołączył także do czytelników mojego newslettera, poste italiane. Tylko dzięki temu nie przeoczysz niczego, co się pojawiło na blogu, ale przede wszystkim, otrzymasz mnóstwo dodatkowych informacji.
Jeśli potrzebujesz pomocy w znalezieniu praktycznych informacji o Italii, zapraszam Cię do mojej grupy na FB: Moje wielkie włoskie podróże, którą wyróżnił Magazyn Glamour, jako jedna z najciekawszych grup na FB. Zapraszam cię także na mojego
, na którym znajdziesz całą masę włoskich inspiracji!