Egzema, znana również jako wyprysk, to przewlekła choroba zapalna skóry, która może objawiać się na różnych częściach ciała, w tym na stopach. jeżeli masz z nią do czynienia, prawdopodobnie dobrze wiesz, jak bardzo potrafi utrudnić codzienne funkcjonowanie. Zaczerwienienie, obrzęk, świąd, pęcherze czy łuszcząca się skóra — to tylko niektóre z objawów, z którymi musisz się zmagać. najważniejsze jest nie tylko skuteczne leczenie w okresie zaostrzenia, ale przede wszystkim umiejętne zapobieganie nawrotom.
W tym artykule dowiesz się, czym jest egzema na stopach, jakie są jej przyczyny, jak rozpoznać poszczególne jej rodzaje i — co najważniejsze — jak możesz skutecznie minimalizować ryzyko nawrotów.
Jak rozpoznać egzemę na stopach?
Egzema na stopach może przebiegać etapami i przybierać różne formy. Pierwsze objawy to zwykle zaczerwienienie i obrzęk skóry, które mogą przerodzić się w małe, wypełnione płynem pęcherzyki. Te z czasem pękają, sączą się, a następnie przekształcają się w strupki i łuszczący się naskórek. Świąd może być bardzo nasilony i prowadzić do niekontrolowanego drapania, co z kolei może skutkować nadkażeniem bakteryjnym. W przewlekłej fazie skóra staje się pogrubiona, szorstka i wyraźnie zrogowaciała. Wczesne zauważenie zmian i szybka reakcja może zapobiec rozwinięciu się pełnoobjawowego stanu zapalnego.
Egzema na stopach nie jest jednorodną jednostką chorobową. Może przyjmować różne formy, zależnie od przyczyn i mechanizmów powstawania. Jedną z częstszych odmian jest egzema potnicowa, która objawia się pęcherzykami zlokalizowanymi głównie na podeszwach stóp. Świąd i pieczenie to jej charakterystyczne cechy. Kolejnym typem jest egzema kontaktowa, która pojawia się wskutek kontaktu z alergenami — na przykład z substancjami obecnymi w obuwiu, kosmetykach czy detergentach.
Osoby cierpiące na atopowe zapalenie skóry mogą doświadczać egzemy atopowej również w obrębie stóp. W takich przypadkach czynniki zaostrzające to m.in. stres, alergeny czy suche powietrze. Egzema pieniążkowata charakteryzuje się okrągłymi ogniskami zapalnymi, które często sączą się i bardzo swędzą. Istnieje również egzema fotoalergiczna, spowodowana nadwrażliwością na światło UV, oraz egzema modzelowata, pojawiająca się w wyniku długotrwałego ucisku, mikrourazów lub zaburzeń hormonalnych.
Codzienna pielęgnacja — pierwszy krok do remisji
Pielęgnacja to podstawa, której nie możesz pomijać, niezależnie od stanu zaostrzenia czy remisji choroby. Twoim największym sprzymierzeńcem są emolienty — preparaty, które nawilżają skórę, odbudowują jej naturalną barierę ochronną i łagodzą podrażnienia. Wybierając je, zwróć uwagę na skład: najlepiej, gdy będą bezzapachowe, hipoalergiczne i o prostym składzie.
Dobrym przykładem takiego preparatu jest krem emolient Dexeryl o wszechstronnym działaniu, który możesz stosować zarówno w fazie aktywnej, jak i między nawrotami. Jego regularne stosowanie pozwala złagodzić świąd, zmniejszyć łuszczenie oraz zapobiec pękaniu i przesuszeniu skóry. Dexeryl kremto wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą. Warto wyrobić w sobie nawyk regularnego natłuszczania stóp — najlepiej tuż po kąpieli, gdy skóra pozostało lekko wilgotna. To właśnie wtedy emolienty działają najskuteczniej.
Czego unikać, aby nie prowokować nawrotów?
Unikanie czynników drażniących to klucz do ograniczenia nawrotów egzemy. Skóra osób z tym schorzeniem jest wyjątkowo wrażliwa na niektóre substancje zawarte w kosmetykach i detergentach. Dlatego należy wybierać produkty przeznaczone specjalnie dla skóry wrażliwej, bezzapachowe i bez barwników.
Kąpiele w chlorowanej wodzie, na przykład na basenie, również mogą zaostrzyć objawy — dlatego ważne jest, by po wyjściu z wody dokładnie zmyć chlor i nawilżyć skórę. Obuwie także ma znaczenie — najlepiej wybierać modele wykonane z naturalnych, przewiewnych materiałów, które nie powodują nadmiernego pocenia się stóp.
Niezwykle istotna jest również higiena — stopy powinny być dokładnie osuszane, zwłaszcza przestrzenie między palcami. Warto nosić bawełniane skarpety i zmieniać je codziennie lub częściej, jeżeli stopy się pocą. Unikaj drapania — choć świąd może być uciążliwy, rozdrapywanie zmian tylko pogarsza stan skóry i zwiększa ryzyko infekcji.
Dieta i styl życia — nie zapominaj o wnętrzu
Stan skóry odzwierciedla to, co dzieje się wewnątrz organizmu. Dlatego warto zwrócić uwagę na dietę i tryb życia. Niektóre produkty spożywcze mogą nasilać stany zapalne — szczególnie nabiał, gluten, cukier, alkohol oraz żywność wysoko przetworzona. Warto obserwować reakcje organizmu i eliminować te, które potencjalnie szkodzą.
Z kolei dieta bogata w kwasy omega-3, warzywa, owoce oraz białko wysokiej jakości może wspierać regenerację skóry. Równie ważna jest redukcja stresu, który jest częstym czynnikiem wyzwalającym nawroty egzemy. Techniki relaksacyjne, medytacja, ćwiczenia oddechowe czy umiarkowana aktywność fizyczna mogą skutecznie pomóc w redukcji napięcia nerwowego.
Kiedy konieczna jest wizyta u specjalisty?
Jeśli mimo stosowania zaleceń pielęgnacyjnych i unikania drażniących czynników objawy egzemy nie ustępują, a wręcz się nasilają — nie zwlekaj z wizytą u dermatologa. Alarmujące sygnały to m.in. sączenie się zmian, ból, zaczerwienienie, obrzęk, gorączka czy brak reakcji na leczenie. W przypadku podejrzenia egzemy kontaktowej lub alergicznej konieczne może być wykonanie testów skórnych, które pomogą ustalić dokładne przyczyny problemu.
Lekarz dermatolog może zalecić miejscowe kortykosteroidy, które gwałtownie zmniejszają stan zapalny i łagodzą świąd. Alternatywą są inhibitory kalcyneuryny, takie jak takrolimus czy pimekrolimus — działają przeciwzapalnie, ale nadają się również do długotrwałego stosowania.
Dodatkowo, jeżeli świąd utrudnia codzienne funkcjonowanie lub sen, lekarz może przepisać doustne leki przeciwhistaminowe. W trudniejszych przypadkach może również zaproponować fototerapię, czyli naświetlanie skóry światłem UVB, szczególnie gdy inne metody leczenia nie przynoszą oczekiwanych efektów. jeżeli egzema ma związek z innymi schorzeniami, np. niewydolnością żylną, konieczne może być wdrożenie leczenia przyczynowego.
Codzienna, świadoma pielęgnacja skóry to Twoja największa tarcza ochronna. Zadbaj o nią z wyczuciem — sięgając po odpowiednie kremy i preparaty, które nie tylko przynoszą ulgę, ale też pozwalają zapobiegać nawrotom. Twoja codzienna troska o skórę, świadome wybory i konsekwencja w działaniu mogą skutecznie zmniejszyć ryzyko nawrotów egzemy. Odpowiednio dobrany preparat pielęgnacyjny nie zastąpi lekarstwa, ale może stać się Twoim codziennym sprzymierzeńcem w drodze do zdrowszej skóry stóp.
Bibliografia
- Nowicki, R., Trzeciak, M., Bykowska, B. (2015). Atopowe zapalenie skóry – aktualne zasady postępowania. Forum Dermatologicum, 1(2), 65–72.
- Kapińska-Mrowiecka, M., Wojas-Pelc, A. (2010). Egzema kontaktowa – aktualne zasady diagnostyki i leczenia. Przegląd Dermatologiczny, 97(4), 331–337.
- National Eczema Association. Types of Eczema. https://nationaleczema.org/eczema/types-of-eczema/
- Kłosowicz, E., Jagielski, P. (2020). Pielęgnacja skóry atopowej u dzieci i dorosłych. Farmacja Współczesna, 13(3), 49–54.
