Parlin to całkiem duża wieś na Pałukach licząca ok. 490 mieszkańców, leżąca w gminie Dąbrowa – powiat mogileński. Miejscowość położona jest malowniczo na pagórkowatym i bezleśnym terenie, w bliskim sąsiedztwie jeziora Siecienica; ok. 9,5 km na północ od Mogilna i 4 km na północny wschód od Dąbrowy. Współczesny Parlin może jest mało znany, ale ma za to wielką i ciekawą historię.
Wieś ta została założona ok. 1300 r. na prawie średzkim (z połączenia elementów prawa flamandzkiego i magdeburskiego). Po raz pierwszy Parlin został zapisany na kartach historii w 1357 r., należał wtedy do dóbr kapituły gnieźnieńskiej. Z tego właśnie roku pochodzi dokument króla Kazimierza Wielkiego, w którym Parlin przeszedł na własność Kościoła. W 1383 r. w czasie wojny domowej Grzymalitów z Nałęczami (wielkopolskie rody rycerskie), wieś została spustoszona przez oddziały wojewody płockiego i starosty kruszwickiego Abrahama Sochy herbu Nałęcz. Spór poszedł o politykę, a dokładnie o różne pomysły obsadzenia tronu Polski po śmierci Ludwika Węgierskiego.
Najcenniejszym zabytkiem miejscowości jest kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca, który stanowi jeden z najstarszych przykładów drewnianego budownictwa sakralnego rejonu Pałuk. Świątynia wzbudzi zachwyt choćby wybrednego turysty podróżującego po tych terenach ze względu na precyzyjne rzemiosło ciesielskie. Dzisiaj jednak skupię się na innej atrakcji turystycznej Parlina, którą jest stuletni dwór pobudowany przez nieznanych właścicieli.
Skromna rezydencja w narodowym stylu
Dworek oddalony jest ok. 1 km na wschód od centrum wsi w kierunku na Dąbrowę, prawdopodobnie po pierwszej wojnie światowej kupili to miejsce przybysze z południa Polski i urządzili tu skromną rezydencję dla własnych potrzeb. Budynek wzniesiony został w 1922 r. w „stylu dworkowym”. Styl ten wywodził się z poszukiwań polskiego stylu narodowego, zwanego krajowym i został w pełni zaakceptowany nie tylko jako styl dworów wiejskich, ale również willi miejskich. Polscy architekci wykreowali ten styl, traktując go jako symbol narodowej kultury pielęgnujący tradycje szlacheckie i niepodległościowe, skierowany był przeciwko wpływom zaborców. Strata niepodległości spowodowała, iż Polacy już na przełomie XIX/XX w. poszukiwali w architekturze – narodowych, polskich cech i symboli.
Typowe cechy „stylu dworkowego”
Otóż styl ten charakteryzował: biały kolumnowy portyk i czterospadowy, wysoki dach łamany. Taki jest właśnie dwór w Parlinie. Budowla posiada od frontu okazały czterokolumnowy portyk w wielkim porządku, zwieńczony trójkątnym przyczółkiem z datą 1922. Całość przykrywa wysoki czterospadowy dach, z konstrukcją łamaną i kryty dachówką. W piętrowych szczytach mieszczą się mieszkania, a w elewacji ogrodowej znajduje się piętrowa wystawka oraz weranda z wyjściem do parku. Dworek w Parlinie jest pięknym przykładem świadomego nawiązywania do polskich tradycji architektonicznych dworu wiejskiego. w tej chwili znajdują się tutaj prywatne mieszkania.
Do rezydencji przylega niewielki park (oraz ogród i sad) z pocz. XX w. o pow. około 1 ha. W parku kiedyś funkcjonował staw (obecnie bez wody) w romantycznym, zielonym akcencie otoczenia dworu rośnie kilkanaście typowych gatunków drzew, głównie dęby, lipy i klony.
W stylu narodowym w Wielkopolsce powstało wiele dworów i pałaców m.in.: w Winnej Górze wg. projektu Stanisława Boreckiego (1910) dla Henryka Mańkowskiego; w Bieganowie wg. projektu Stefana Cybichowskiego (1914-1916) dla rodziny Grabskich oraz w Kazimierzu Biskupim koło Konina. Najwięcej siedzib ziemiańskich w Wielkopolsce zaprojektował niewątpliwie Roger Sławski, tworząc między innymi dwory w Piotrowie, Krerowie, Skoraszewicach, Dłoni, Cichowie, Wolsztynie (przebudowa) i Oporowie (rozbudowa).
Ciekawostka
Mieszkańcy wsi przywiązani są do wiary chrześcijańskiej swoich przodków, pielęgnują symbole chrześcijańskie, przy których uczestniczą w nabożeństwach majowych i odmawiają modlitwy. W Parlinie jest jedna figura i dwa krzyże. Figura Matki Bożej Niepokalanej znajduje się na prywatnej posesji, przywrócono ją po 50 latach, gdyż wcześniejszą zburzyli hitlerowcy w 1939 r. Podobny los spotkał krzyż, który znajduje się obok szkoły podstawowej, ufundowali go mieszkańcy w XXXX r. jako wotum wdzięczności za odzyskanie niepodległości po II wojnie światowej. Obok parafialnego kościoła znajduje się jeszcze jeden, nowy krzyż misyjny, postawiony na miejscu wcześniejszych.
Więcej ciekawostek z Parlina znajdziecie w artykule o drewnianym kościele pw. św. Wawrzyńca…
Damian Rybak
Fotogaleria – Parlin, dwór w narodowym “stylu dworkowym”:
