Miała nieco ponad pięćdziesiąt lat. Pełna energii, odnosząca sukcesy, pewna siebie kobieta, której życie wydawało się idealne: rodzina, kariera, przyjaciele, szacunek. Ale jedno nie dawało jej spokoju – rodzice. Niegdyś weseli, pełni życia, teraz powoli gasnęli na jej oczach. Jakby ktoś zgasił w nich światło.
Wbiegała do ich mieszkania w Warszawie, niosąc zapach drogich perfum, z planami zapisanymi w kalendarzu, z głową pełną obowiązków. A tam witał ją duszny zapach stęchlizny, kwaśnego jedzenia i starości.
Biegła do lodówki – znów leżały w niej zeschnięte, zepsute resztki. Restauracje, kawiarnie, sklepy z delikatesami – starała się zastąpić im codzienność luksusem. Przywoziła słoiczki z wykwintnymi zupami, dodatkami, deserami. Kupowała nowe rzeczy – mamie szlafrok, tacie koszulę. Wieszała je w szafie starannie, z miłością.
Lecz gdy wracała po tygodniu, wszystko było po staremu. W lodówce – kwaśny barszcz z cebulą sprzed dwóch lat. W szafie – jej prezenty z metkami, nietknięte. A na ojcu – ta sama kraciasta koszula, wytarta na łokciach. Matka – w znoszonym szlafroku, przerabianym nie raz.
Pewnego dnia straciła cierpliwość. Wzięła stare futro mamy z karakułowym kołnierzem, które nosiła dwadzieścia lat, i wyrzuciła je. W zamian podarowała nowe – szare, z lisa, miękkie, ciepłe, lekkie. Mama przymierzyła.
— Ojej, jak narzeczona… — uśmiechnęła się i ostrożnie powiesiła w szafie.
— Noś je, mamo! — ucieszyła się córka.
Mama zmarła rok później. Gdy córka porządkowała szafę, w samym rogu, w czarnej torbie, znalazła to samo futro. Z metkami. Nigdy niezałożone. I wtedy zrozumiała: przez cały ten czas mama może choćby nie wychodziła z domu…
Tę historię opowiedziała mi uczennica. Słuchałam, a serce bolało. Bo to była i moja historia. Moi rodzice – wspaniali, żyjący w miłości ponad siedemdziesiąt lat – też nie chcieli przyjąć „nowego”. Wyciągałam z lodówki zczerniałe kości.
— To dla podwórkowych kotów — tłumaczyła mama.
A kości były spleśniałe, zawinięte w strzępy gazet.
Próbowałam wyrzucać stare ubrania. Ale za każdym razem widziałam ich przestraszone spojrzenia. Milczeli. Nie protestowali. Ale bolało ich to.
To nie o rzeczy chodzi. Z każdym wyrzuconym szlafrokiem jakbyśmy wyrzucali kawałek ich pamięci, ich życia.
Nie chcieli nowych rzeczy. Drogie były im stare, choć zniszczone. Zrozumiałam: wychowywać starszych rodziców to jak próbować wyhodować kwiat na asfalcie. Bez sensu. I okrutne.
Wyciągnęłam pięć lekcji. Może komuś pomogą:
Nie łam nawyków.
Chcesz odnowić garderobę? Kup coś podobnego. Koszula w tym samym kolorze, szlafrok w tym samym kroju. Inaczej tego nie założą.
Nie strasz wydatkami.
Starsze pokolenie oszczędza. choćby jeżeli kupisz za swoje – będą żałować. Przynieś bez paragonów i metek. Powiedz:
— Kupiłam dla siebie, nie pasuje. Szkoda wyrzucić – może tobie się przyda?
Nie namawiaj na prywatne leczenie.
Jeśli trzeba wezwać lekarza, skłam:
— To znajoma koleżanki, przyszła za darmo, po sąsiedzku.
To kłamstwo w dobrej wierze. I lekarz zrozumie.
Daj im radość.
Naucz korzystać z komórki, messengera, Facebooka. Załóż konto w „Naszej Klasie”. Pokaż fora ogrodnicze. Niech rozmawiają. Niech się śmieją. Starzy ludzie rzadko się śmieją – niech to się zmienia.
Gdy zaczyna się demencja – nie uderzaj w czułe punkty.
Nie mów: „Przecież dopiero co pytałaś!”
Nie wyrzucaj. Skieruj rozmowę w przeszłość. Zapytaj:
— Jak poznałaś tatę?
— Jaka była twoja mama?
Pamięć to nie mechanizm. Na starość działa inaczej. Naszym zadaniem nie jest ich poprawiać, ale wspierać. Nie przekonywać, ale kochać. Nie wychowywać na nowo, ale chronić.
Bo choćby jeżeli mają osiemdziesiąt lat – wciąż są naszymi rodzicami. A więc zasługują tylko na jedno: ciepło. Bez warunków. Bez wyrzutów. Bez prób przemiany. Tylko – miłość.
