Jak donosy obywateli wspierają walkę z oszustwami podatkowymi
W informacjach sygnalnych, czyli tzw. donosach, najczęściej poruszane są kwestie związane z naruszeniem przepisów prawa podatkowego. Jak przekazują Izby Administracji Skarbowej, zgłoszenia dotyczą m.in. rozliczania niezapłaconych faktur jako kosztowych, braku wydawania paragonów, terminala lub kasy fiskalnej, a także zaniżania dochodów poprzez niewystawianie faktur za wykonane usługi czy nieopodatkowany najem i dzierżawę.
– Obywatele reagują na sytuacje, które są dla nich najbardziej widoczne w codziennym życiu. To tłumaczy, dlaczego wiele zgłoszeń nie znajduje później potwierdzenia w działaniach KAS. Zdarzenie zauważone przez sygnalistę nie musi odzwierciedlać stałej praktyki podmiotu, a brak wystarczających dowodów również uniemożliwia interwencję – komentuje Aldona Międlar-Adamska, radca prawny z kancelarii Ars Aequi.
Sprawy pracownicze i działalność online
Sebastian Polański z Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu podkreśla, iż wiele zgłoszeń dotyczy kwestii pracowniczych, np. wypłacania części wynagrodzenia „do ręki”, zatrudniania na czarno lub braku odprowadzania składek do ZUS. Takie informacje, oprócz analizy pod kątem prawa podatkowego, kierowane są również do instytucji takich jak ZUS czy PIP.
Bartosz Stróżyński, rzecznik prasowy IAS w Bydgoszczy, wskazuje, iż powszechne są także doniesienia o „życiu ponad stan” – zakupie nieruchomości, samochodów czy nieopodatkowanym najmie. W ostatnich latach rośnie liczba zgłoszeń dotyczących działalności handlowej prowadzonej w Internecie – na portalach aukcyjnych i w mediach społecznościowych, w branżach takich jak beauty, turystyka, transport czy budownictwo.
– Internet umożliwia mniej sformalizowaną działalność i daje poczucie anonimowości. Dla części podatników jest to wygodny kanał, który pozwala działać bez rejestracji działalności czy wystawiania faktur – dodaje mec. Międlar-Adamska.
Nielegalna produkcja, hazard i podróbki
Do urzędów celno-skarbowych wpływają również zgłoszenia dotyczące nielegalnej produkcji i sprzedaży wyrobów akcyzowych, organizacji nielegalnych gier hazardowych, handlu podróbkami czy nielegalnym wykorzystaniu paliwa żeglugowego.
– Sygnaliści często domagają się informacji o wynikach działań KAS, np. kontroli podatkowych, jednak przepisy o tajemnicy skarbowej uniemożliwiają ujawnienie takich danych. Sygnalista nie jest stroną postępowania, może jedynie otrzymać potwierdzenie wpływu sprawy do organu – wyjaśnia dr Sebastian Osiński, rzecznik IAS w Szczecinie.
Od zgłoszenia do wykrycia nieprawidłowości
Część informacji sygnalnych przyczyniła się do ujawnienia nieprawidłowości podatkowych. Bartosz Stróżyński opisuje przypadek osoby, która po zamknięciu działalności gospodarczej świadczyła usługi opieki nad zwierzętami pod przykrywką stowarzyszenia, bez ewidencjonowania przychodów. Kontrola potwierdziła brak rejestracji, nieprawidłowości w deklaracjach i ustalono zobowiązanie podatkowe w wysokości blisko 205 tys. zł.
– Informacja sygnalna pełni funkcję katalizatora kontroli. Nie przesądza o winie, ale pozwala organom skupić uwagę na podmiocie wymagającym analizy – mówi Aldona Międlar-Adamska.
Radosław Hancewicz z IAS w Białymstoku dodaje inne przykłady: działalność gospodarcza wykonywana „na czarno” przez małżeństwo, sprzedaż części do motorowerów bez dowodów zakupu, a także świadczenie usług astrologicznych i wróżbiarskich w Internecie bez wystawiania paragonów.
Korzyści dla budżetu i rynku
Agata Zienkiewicz z IAS w Rzeszowie podkreśla, iż dzięki informacjom sygnalnym ujawniono m.in. niezarejestrowaną działalność gospodarczą, nieewidencjonowaną sprzedaż czy niezgłoszony najem mieszkań. Sebastian Polański zwraca uwagę na zgłoszenia dotyczące nielegalnych automatów – obywatelom często znane są ich lokalizacje, choćby jeżeli są celowo ukrywane.
– Ujawnione nieprawidłowości prowadzą do uszczuplenia dochodów państwa i naruszają zasady uczciwej konkurencji. Podmioty działające poza systemem podatkowym unikają obowiązków ewidencyjnych, co zaburza rynek i pozbawia państwo środków na usługi publiczne – podsumowuje radca prawny z kancelarii Ars Aequi.
