Trądzik to choroba skóry, która jest najczęściej kojarzona z okresem dojrzewania, ale może dotykać także osoby dorosłe. Za wygląd skóry w dużej mierze odpowiada sposób żywienia, dlatego adekwatna dieta skutecznie pomoże w walce z trądzikiem. Co powinno wchodzić w skład jadłospisu diety na trądzik, co jeść, a czego unikać?
Czym jest trądzik pospolity i co go powoduje?
Trądzik zwyczajny (pospolity) to przewlekła choroba skóry, a dokładnie jednostki włosowo-łojowej z towarzyszącym stanem zapalnym. Patogenne drobnoustroje Propionibacterium acnes kolonizują się w gruczołach łojowych, powodując widoczne zmiany. Dochodzi wówczas do nadmiernego wydzielania sebum, przerostu gruczołów łojowych i rogowacenia mieszków włosowych. Mimo tego, iż schorzenie może dotykać osoby w każdej grupie wiekowej, to najwięcej przypadków dotyczy pacjentów pomiędzy 12, a 25 rokiem życia. Trądzik młodzieńczy występuje częściej u płci męskiej, z epizodami o ciężkim przebiegu. Wyróżniamy postać grudkowo-krostkową, guzkową, ropowiczą, piorunującą i skupioną. Warto podkreślić, iż trądzik różowaty to odrębna jednostka chorobowa o zupełnie innym podłożu.
Problem trądziku ma znacznie poważniejsze konsekwencje, niż zmiany widoczne “na zewnątrz”. W związku z tym, iż zlokalizowany jest na twarzy, będzie wpływał na estetykę wyglądu, co szczególnie dla młodych ludzi jest szczególnie ważne. W dobie wyidealizowanych influencerów pokazujących nieskazitelne ciała w mediach społecznościowych czują się gorsi, brzydsi i mniej wartościowi. Następstwem tego jest niska samoocena, brak pewności siebie, niechęć do kontaktów społecznych. Taki stan może prowadzić do występowania zaburzeń natury psychicznej np. depresji.
Przyczyny powstawania trądziku
- Czynniki genetyczne. Trądzik posiada złożoną etiopatogenezę, choć znaczącą rolę odgrywają czynniki genetyczne. Zwykle cięższy przebieg choroby pojawia się u dzieci, których rodzice zmagali się z różnymi postaciami trądziku.
- Czynniki hormonalne. Występowanie zaburzeń gospodarki hormonalnej będzie potęgować skłonności do nadprodukcji łoju. Szczególnie androgeny mają powinowactwo do gruczołów łojowych.
- Czynniki środowiskowe. Wśród czynników środowiskowych należy wyróżnić wpływ diety na wygląd skóry, powstawanie stanów zapalnych oraz nadmierną produkcję łoju. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na styl życia, przewlekły stres oraz stosowanie używek w tym palenie tytoniu i spożywanie alkoholu. Brak odpowiedniej higieny skóry, będzie również nasilać występowanie zmian trądzikowych.
Bez względu na przyczynę powstawania trądziku wskazana będzie interdyscyplinarna pomoc specjalistów z różnych dziedzin. Przede wszystkim warto udać się do lekarza dermatologa, który zastosuje dedykowane leczenie. Konsultacja u dietetyka pomoże w zmianie nawyków żywieniowych i eliminacji produktów, które mogą wpływać na stan skóry. Wizyta u kosmetologa specjalizującego się w pielęgnacji zmian trądzikowych skutecznie przyspiesza proces leczenia. W sytuacji, gdy problem przekłada się na poczucie własnej wartości należy także udać się po pomoc do dobrego psychoterapeuty.
Dieta w trądziku – czego nie jeść?
Układanie zbilansowanej diety przy trądziku powinno rozpocząć się od eliminacji grup produktowych, które mogą potencjalnie wpływać na występowanie zmian skórnych i nadmierną produkcję łoju. Z przykładowego jadłospisu należy wykluczyć produkty wysokoprzetworzone, dania gotowe typu fast food oraz towary z bardzo długą listą dodatków, konserwantów i sztucznych barwników. Czytanie etykiet powinno stać się zdrowym nawykiem. Ważne jest ograniczenie spontanicznych wyborów żywieniowych i unikanie podjadania pomiędzy posiłkami np. batonik, drożdżówka, czy przypadkowy hot-dog lub kabanosy. Dobrym pomysłem może być catering dietetyczny, który zapewni nam dostawę świeżych posiłków na cały dzień, dlatego nie ma tu miejsca na niezdrowe, niezaplanowane przekąski.
Tak zwana dieta zachodnia, w której znajdują się produkty o niskiej gęstości odżywczej, bogate w węglowodany o wysokim indeksie glikemicznym i tłuszcze nasycone to niestety preferowany model żywienia współczesnych nastolatków. Brak świadomości o negatywnym wpływie spożywanych w nadmiarze słodyczy, słodkich napojów gazowanych czy słonych przekąsek jak np. chipsy będzie pogłębiać problemy ze skórą u młodych ludzi. Dodatkowo zbyt duże ilości spożywanych kalorii, brak regularnej aktywności fizycznej przyczyniają się do powstawania nadwagi i otyłości, a tkanka tłuszczowa będzie wspierać produkcję prozapalnych cytokin i pogłębiać objawy trądziku. Dlatego należy jeść, taką ilość pożywienia, która wynika z zapotrzebowania na energię, co można wyliczyć, stosując kalkulator kalorii.
Dieta antytrądzikowa – czego unikać przy trądziku?
- słodycze (cukierki, lizaki, batony, ciastka, wyroby czekoladowe itp);
- produkty z białej mąki (białe pieczywo, makaron, pizza, pierogi, kopytka itp.);
- słone przekąski (chipsy, nachos, paluszki, krakersy, orzeszki solone itp.);
- ostre przyprawy (pieprz, chili, pieprz cayenne itp.);
- produkty mleczne (mleko, jogurty, serki, lody, desery mleczne, kefir, maślanka);
- tłuszcze zwierzęce (tłuste mięsa, wędliny, smalec, parówki itp).
Dieta na trądzik – co jeść?
Zbilansowana i urozmaicona dieta, o niskim stopniu przetworzenia będzie skutecznie wspierać leczenie trądziku. Niektóre składniki odżywcze np. witamina A, witamina E, witamina C, witaminy z grupy B oraz minerały takie jak cynk, krzem i siarka będą znacząco wpływać na poprawę wyglądu skóry i hamowanie stanów zapalnych w organizmie. Inne z kolei takie jak ostre przyprawy, czy czekolada – mogą nasilać objawy. Podczas wprowadzania zmian należy bacznie obserwować swoje ciało, gdyż nie ma uniwersalnej diety dla cery trądzikowej. Na przykład dyskusyjną grupą produktową są produkty mleczne, których spożycie, może zaostrzyć objawy, ale nie u wszystkich. Dieta bezglutenowa nie musi być stosowana, o ile nie ma ku temu wyraźnych wskazań, jednak zaleca się unikanie produktów z pszennej mąki oczyszczonej, które ze względu na wysoki indeks glikemicznym mogą mieć wpływ na trądzik.
Odpowiednia dieta na trądzik powinna być bogata w witaminy pochodzące z warzyw i owoców, które też są źródłem cennych minerałów i substancji o działaniu przeciwutleniającym. Dodatkowo zawierają błonnik pokarmowy, który korzystnie wpływa na pracę układu pokarmowego. Ważne są też źródła pokarmowe kwasów omega-3, czyli olej lniany, tłuszcz rybi i algi.
Dobrze skomponowana dieta osób, u których trądzik jest problemem, powinna opierać się o naturalne produkty, najlepiej ekologicznego pochodzenia.
Co jeść na trądzik?
- pełnoziarniste produkty zbożowe np. chleb razowy, makaron pełnoziarnisty;
- kasze i pseudo kasze np. kasza gryczana, kasza pęczak, komosa ryżowa, amarantus, ryż brązowy, ryż czarny, ryż dziki;
- chude mięso, ryby i owoce morza;
- nasiona roślin strączkowych m.in. ciecierzyca, soczewica, fasola, groch;
- tłuszcze pochodzenia roślinnego np. oliwa z oliwek, awokado, nasiona, orzechy;
- warzywa i owoce – najlepiej świeże, ekologicznego pochodzenia, sezonowe.
Nie można też zapominać o adekwatnym nawodnieniu organizmu, a do picia sprawdzi się najlepiej woda mineralna oraz napary ziołowe. Należy unikać soków i nektarów owocowych, które zawierają duże ilości cukrów prostych.
Niewłaściwe odżywianie u osób z trądzikiem, niedobór takich pierwiastków jak cynk, krzem, siarka mogą prowadzić do nasilenia pracy gruczołów łojowych i zaostrzenia dolegliwości. Leczenie trądziku dietą jest powszechnie stosowane w terapii łączonej z farmakologią i odpowiednimi zabiegami, które mają na celu zmniejszyć trądzik.
Przy leczeniu zmian skórnych pomocna może okazać się celowana suplementacja i probiotykoterapia i będą wsparciem obok zastosowania diety na trądzik. Mikrobiota jelitowa i szczelne jelita stanowią istotną barierę ochronną przed czynnikami, które mogą powodować problemy skórne. Jednak w pierwszej kolejności należy wyeliminować wszystkie czynniki, które mogą być potencjalnym źródłem występowania trądziku.
Źródła:
- Fiedler F., Stangl G. I., Fiedler E., Taube K.-M., Acne and nutrition: A systematic review, „Acta Dermato-Venereologica”, nr 97 (1) 2017.
- Wilusz-Ludwiczak K., Kuchciak-Brancewicz M., Czyż A., Lesiak A.Trądzik chorobą zapalną, a nie bakteryjną. Acne vulgaris as a inflammatory disease, not a bacterial dermatosis — case study Forum Dermatologicum
- Osowski, S., 2019, Znaczenie diety w terapii trądziku pospolitego, 6 / 2019 /vol. 8 Kosmetologia Estetyczna, 755-760
- Dawidziak, J., Balcerkiewicz, M., 2016, Dieta jako uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego. Część II. Kwasy tłuszczowe, indeks glikemiczny, przetwory mleczne. Farmacja współczesna, 9: 67-72
- Lynn DD, Umari T, Dunnick CA, Dellavalle RP. The epidemiology of acne vulgaris in late adolescence. Adolesc Health Med Ther. 2016; 7: 13–25.
- Bhat YJ, Latief I, Hassan I. Update on etiopathogenesis and treatment
- Tan JK, Bhate K. A global perspective on the epidemiology of acne. Br J Dermatol. 2015; 172 (Suppl 1): 3–12.
- E. Grossi, S. Cazzaniga, S. Crotti i in., The constellation of dietary factors in adolescent acne: A semantic connectivity map approach, „Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology”, nr 30 (1) 2016.
- A. Kucharska, A. Szmurło A, B. Sińska, Significance of diet in treated and untreated acne vulgaris, „Advances in Dermatology and Allergology”, nr 33 (2) 2016.
- Placek W., Dieta w chorobach skóry, Lublin 2015.
- Szepietowski J., Kapińska-Mrowiecka M., Kaszuba A., Langner A., Placek W., Wolska H., Matusiak Ł., 2012, Trądzik zwyczajny: patogeneza i leczenia. Konsensus Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Przegl Dermatol, 99, 649-673.
