Na początku lipca Czechy doświadczyły poważnej awarii infrastruktury elektroenergetycznej. Bankomaty przestały działać, stanęły tramwaje, metro i pociągi, a w windach uwięzieni zostali ludzie. Sklepy obsługiwały wyłącznie klientów, którzy mieli gotówkę. To przypomina kwietniowy blackout w Hiszpanii, Portugalii, Francji i Belgii, kiedy w kilka sekund z systemu zniknęło 15 GW mocy, co doprowadziło do paraliżu lotnisk, internetu i sieci komórkowej. Sytuacja ta pokazuje, jak kruche mogą być systemy cyfrowych płatności w kryzysie.
Zalecenia banków europejskich
Według banku centralnego Holandii w domu warto przechowywać 200–500 euro, natomiast szwedzki Riksbank rekomenduje 170 euro. Jest to kwota odpowiadająca tygodniowym wydatkom na podstawowe potrzeby. Instytucje te podkreślają, iż gotówka może być nieoceniona w przypadku cyberataków lub przerw w funkcjonowaniu infrastruktury finansowej.
W Polsce również podkreśla się wagę posiadania gotówki. „Jesteśmy krajem frontowym, a gotówka pełni rolę, której nic nie może zastąpić w sytuacji ataku cybernetycznego” – mówił latem zeszłego roku prezes NBP Adam Glapiński. Po wybuchu wojny na Ukrainie przed bankomatami ustawiały się kolejki, a fizyczne pieniądze zapewniały możliwość bieżących zakupów. Szacuje się, iż w polskich warunkach tygodniowe wydatki można pokryć kwotą 500–1000 złotych.
Zwiększone wypłaty gotówki w polskich bankach
Po atakach rosyjskich dronów na Polskę zauważono wzrost wypłat gotówki, choć nie był on znaczący. Paweł Bednarz z biura prasowego Alior Banku powiedział: „Zaobserwowaliśmy niewielki wzrost wypłat gotówki z kont klientów, ale zmiana ta nie była znacząca”. Banki monitorują sytuację, aby w razie potrzeby gwałtownie reagować i zapewnić klientom dostęp do gotówki.
Ppłk Dariusz Paździoch, ekspert od survivalu, wskazuje: „Różnie może być z systemem bankowym”. Zaleca przygotowanie równowartości miesięcznych wydatków. „Trzymana w skarpecie kwota może się wahać od 3 do 6 tysięcy złotych, zależnie od tego czy mowa o singlu, czy na przykład o rodzinie z dwójką dzieci” – dodaje ekspert, podkreślając znaczenie indywidualnego podejścia do bezpieczeństwa finansowego.
Rekordowa wartość gotówki w Polsce
Na koniec sierpnia 2025 roku wartość gotówki w obiegu wyniosła 443 miliardy złotych, co oznacza wzrost o 7,4 proc. w porównaniu z początkiem roku. Szacuje się, iż do końca grudnia suma ta wzrośnie o około 10 proc. w stosunku do 2024 roku. „Zaledwie 3 proc. tej ogromnej kwoty znajduje się w kasach instytucji finansowych. Cała reszta – czyli zdecydowana większość – krąży między gospodarstwami domowymi” – mówił Paweł Szałamacha, członek zarządu NBP.
Obecnie w obiegu znajduje się 3,3 miliarda banknotów. Najwięcej jest nominałów 100 zł i 200 zł – po około miliard sztuk każdego. Banknot 500-złotowy również zyskuje na popularności – w rękach Polaków jest już 95 milionów sztuk. Fizyczne pieniądze stają się nie tylko środkiem płatniczym, ale także narzędziem osobistej ochrony finansowej.
Plecak ewakuacyjny i gotówka w nagłych sytuacjach
Rządowe Centrum Bezpieczeństwa przypomina, iż każdy obywatel powinien przygotować plecak ewakuacyjny z niezbędnymi rzeczami: radio zasilane bateriami, latarka, podstawowe dokumenty, zapas wody i jedzenia o długim terminie przydatności oraz gotówka w drobnych nominałach. W razie przerw w dostawie prądu lub awarii systemów cyfrowych gotówka może okazać się niezastąpiona.
